Białowąs

Stan obecny

Własność prywatna.

Historia

Pałac z 1 poł. XIX w.
Pierwsze wzmianki o wsi pojawiają się już w średniowieczu. W XVI-XVIII w. była własnością rodu von Glasenapp. W 1892 r. majątek nabyła rodzina Rittbergów, która gospodarzyła tu do 1945 r. W 1896 r. Rittbergerowie wznieśli na miejscu wcześniejszego dworu neogotycki pałac. Ostatnim właścicielem majątku rycerskiego Balfanz (dawna, germańska nazwa Białowąsu) był Friedrich Wilhelm Graf von Rittberg. Twórcą obecnego układu przestrzennego zespołu pałacowo-parkowego był R. Haase. Do niego też należał majątek w okresie budowy pałacu wraz z zabudowaniami gospodarczymi.Po 1945 r. majątek przejął Skarb Państwa Polskiego, mieściło się tu m.in. centrum szkoleniowe, a obecnie jest on własnością prywatną.

Opis

Pałac neogotycki. Wzniesiony na planie prostokąta, murowany z cegły i otynkowany, na kamiennej podmurówce, podpiwniczony. Jest to budynek piętrowy o urozmaiconej bryle, z dwoma ryzalitami na narożach, nakryty dachami cztero, i dwuspadowymi. Budowla posiada skromny detal architektoniczny, ostrołukowe okna oraz lizeny. W portalu nad wejściem znajduje się kartusz herbowy Rittbergów. Wnętrza pałacu są eklektyczne. Powierzchnia użytkowa obiektu wynosi 2270m?. Obok pałacu, wokół nieregularnego dziedzińca rozmieszczone są budynki dawnego folwarku z przełomu XIX i XX w.

Park

Park krajobrazowy z 1 poł. XIX w.o pow. 6,5 ha. Założony w stylu eklektyzmu romantycznego. Zachowany jest tu cenny starodrzew reprezentowany przez ponad 30 gatunków drzew i krzewów. Oprócz odmian krajowych znajdziemy tu gatunki unikalne, takie jak orzech czarny, cyprysiki, choina siebolda. Wokół pałacu rosną pomnikowe lipy drobnolistne o obw. od 300 cm do 410 cm (7 sztuk) oraz dęby szypułkowe: 420 cm i 450 cm. Na szczególną uwagę zasługują pomniki przyrody: buk zwyczajny odmiany czerwonolistnej o obw.w pierśnicy 325 cm, 700-letni dąb szypułkowy o obw. 825 cm oraz daglezja zielona o obw. 330 cm. Park jest czysty i zadbany, co jest zasługą obecnego właściciela.

Inne

Dom ogrodnika, szachulcowy z 1890 r., nr rej.: A-207 z 7.03.2005
Budynki gosp. z kamienia i cegły z k. XIX i pocz. XX w.
Dom zarządcy, mur. z XIX w.
Kościół ryglowy z 1689 r. - kaplica grobowa Glasenappów. W krypcie pod nawą 20 barokowych trumien ze zmumifikowanymi zwłokami Glasenappów zmarłych w latach 1674-1710.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011