Nadbrzeże

Stan obecny

Mieszkania

Historia

Dwór z XVIII / XIX w.
Powstanie wsi datuje się na pocz. XIV w., gdy komtur z Elbląga, Konrad von Lichtenchain nadał niejakiemu Johannesowi 4 włóki ziemi w okolicach Zalewu Wiślanego i zezwolił na budowę młyna. Przywilej został potwierdzony w 1347 r. Wzmianki o młynie i osadzie w miejscowości Reimannshof pojawiają się także w poł. XV w. Do poł. XVI w. wieś stała pusta na skutek wojny trzynastoletniej (1450-66). Od czasów króla Kazimierza Jagiellończyka miejscowość należała do miasta Elbląga i elbląskich patrycjuszy. W 1734 r. majątek nabył radca dworu pruskiego Hofrat Pöhling, który wybudował nowy dwór w otoczeniu parku, a we wsi kilka chałup i karczmę. Utworzono też kilka nowych folwarków, m.in. Bogdaniec, które miały być zapleczem aprowizacyjnym dla rozbudowującego się Nadbrzeża. W 1796 r. N. zostało wystawione na licytację, następnie nabył je Niels Petersen Flesburg. Zaledwie po 2 latach ten odsprzedał dobra porucznikowi Albertowi Falck von Plachetzkiemu. W tym samym roku (1798) majątek nabył Michal von Lyskowski. W 1837 r. jego właścicielem został por. Fryderyk Ludwik Alfred Kall, który w 1842 r. uruchomił tu zakład wodolecznictwa. Wybudował dom zdrojowy i przystosował park do nowych celów. W poł. wieku dobra ponownie zostały wystawione na licytację a ich nowym nabywcą został baron Leopold von Götzen. Z czasem miejscowość przekształciła się w znany przez elblążan kurort. Na pocz. XX w. uzdrowisko zostało zamknięte. Majątek znany był głównie ze swoich cegielni. We wsi ponadto znajdowały się młyny, przystań, gospoda i urząd pocztowy. Po wybuchu 2. wojny światowej majątek przejęli Niemcy, którzy w 1942 r. urządzili w Nabrzeżu podobóz Hopeehill (Außenstelle Hopeehill), obozu koncentracyjnego w Stutthofie. Więźniów zatrudniano m.in. w pracujących non-stop cegielniach. Obóz zlikwidowany został 22.01.1945 r. Po wojnie tereny dawnego majątku przejął Skarb Państwa Polskiego a samą wieś podzielono na Nadbrzeże i Połoniny.
Źródła:
Encyklopedia Warmii i Mazur
Wikipedia

Opis

Dawny zespół dworsko-zdrojowy znajduje się w części wsi zwanej Połoniny. Dwór to budynek wzniesiony na planie prostokąta, piętrowy, z przybudówką od północy, fasadą skierowany na południe (z lekkim odchyleniem na zach.). Wejście poprzedzone skromnym portykiem kolumnowym dźwigającym balkon.

Park

Park z XIX w. o pow. ok. 1 ha. z aleją dojazdową. Trudno oszacować dokładnie jego pow., gdyż starodrzew płynnie przechodzi w mieszany las otaczający założenie.

Inne

Zespół cegielni wraz z zabudową i urządzeniami, 1872-1911

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011