Olsztynek

Stan obecny

Po II wojnie światowej zachowały się fragmenty zamku oraz piwnice z krzyżowymi sklepieniami. Obecnie stanowi budynek Zespołu Szkół im. Krzysztofa Celestyna Mrongowiusza.

Historia

Zamek krzyżacki powstały około połowy XIV wieku jako siedziba komornictwa, w pobliżu granicy komturstwa ostródzkiego z Mazowszem. Założenie zamkowe składało się z czworoboku murowanych i drewnianych domów otoczonych murem. Stykało się bezpośrednio z północno-zachodnim skrajem miasta i położone było na niewielkim pagórku. Na południu do założenie przylegało niewielkie przedzamcze. Warownia posiadała spójny z miejskim system obronny zachowując jednocześnie autonomię. Miasto lokowane było w roku 1359 na prawie chełmińskim przez wielkiego mistrza Winrycha von Kniprode. Obwarowania powstało na przełomie XIV i XV wieku. W XVI wieku w zamku mieściło się starostwo, później na przedzamczu ulokowano arsenał a po przebudowie przypadającej na lata 1847-1849 w zamku ulokowano gimnazjum. Wygląd zamku z XVII wieku jest znany z ikonografii.
Pierwotnie założenie z połowy XIV wieku wedle niektórych badaczy składało się z jednego murowanego domu posadowionego od północy i prostokątnego dziedzińca od południa otoczonego murem obwodowym. Inni skłonni są twierdzić, że założenie już na początku składało się z czterech skrzydeł, z których północne było najstarsze a trzy pozostałe były wielokrotnie przebudowywane. Brama wjazdowa zlokalizowana była od południa. Dom północny posiadał trzy kondygnacje. Część piwnic zachowała swoje gotyckie, krzyżowo-żebrowe sklepienia. Od zachodu do założenia przylegał dansker na wspornikach. W latach późniejszych wybudowano dodatkowe, wschodnie skrzydło. Neogotycka przebudowa w połowie XIX wieku w znaczny sposób zatarła oryginalny, średniowieczny charakter budowli.