Braniewo

Historia

Dawny zamek biskupów warmiński znajduje się w południowo wschodniej części starego miasta. Stare miasto jak i kompleks zamkowy podzieliły ten sam smutny los i zostały rozebrane w 1958 roku. Jedyną pozostałością po zamku jest wieża bramna wraz z kaplicą, która wznosi się na wzniesieniu na północny wschód od kościoła Św. Katarzyny. Możliwe, że część murów zamkowych i piwnic znajduje się aktualnie pod warstwą ziemi.
Pierwotna siedziba biskupów nie była jeszcze warownią braniewską. Pierwotnie mieściła się ona w zamku krzyżackim wzniesionym około 1240 roku bliżej starego koryta Pasłęki i zniszczony w 1242 wraz z zabudowaniami osady przez Prusaków. Nowy, ceglany zamek pochodzi z czasów biskupa Henryka I Fleminga (1279-1300). Z tych lat pochodzi główny budynek mieszkalny wzniesiony na planie prostokąta, z wylotem bramnym usytuowanym na osi. Za bramą mieścił się prostokątny dziedziniec.
Od południowego zachodu umieszczono drugą bramę, która wiodła na podzamcze. Istnieje hipoteza, że to właśnie ta część założenia stanowiła pierwotny zamek. Budynek mieszkalny był w niej usytuowany od południowego wschodu. W latach 1320- 30 nastąpiła przebudowa zamku.
W czasie tym wykształciło się prostokątne założenie zamkowe otoczone murem z dwoma wieżami od północy i zachodu. Miały one strzec zamku od strony miasta lokowanego w 1284 roku. W kurtynie północno zachodniej umieszczono furtę. Zamek połączony został z obwarowaniami miejskimi, nie tracąc jednak przy tym autonomii przestrzennej i strategicznej. Miał własny obwód warowny i bramę od strony rzeki.
Dom główny mieścił pomieszczenia biskupie oraz kaplicę wzmiankowaną w 1313 roku. Był to budynek podpiwniczony, dwukondygnacyjny. Od strony dziedzińca elewacja domu wyposażona była w ryzalit mieszczący otwór wjazdu. Sam wjazd miał charakter rampy, biegł na poziomie piwnicy był ostatecznie wychodzić na poziom dziedzińca. Dziedziniec został zabudowany budynkami gospodarczymi oraz mieszkalnymi.
Wieża bramna między dziedzińcami została podwyższona i umieszczono w niej kaplicę przesklepioną gwiaździście. W roku 1340 zamek został opuszczony przez biskupów, którzy przenieśli się do Ornety, potem do Lidzbarka Warmińskiego. W tym czasie w zamku rezydował burgrabia. W roku 1454 zamek został przejęty przez wojska polskie. W roku 1461 na powrót został zajęty przez biskupów warmińskich.
W XV wieku przedramię południowe zyskało formę barbakanu. Na lata 1633 -35 przypada ufortyfikowanie zamku przez okupujących miasto Szwedów, którzy wznieśli na przedpolu szańce i bastiony. Zamek mimo licznych wojen dotrwał w swej średniowiecznej postaci do XIX wieku.
W roku 1811 zamek został adaptowany na szkołę, jednak przeprowadzono to bez większych szkód. Na lata 1873 -74 przypada rozbiórka większości zabudowań zamkowych. Brama zamkowa została zwieńczona neogotyckim krenelażem. Rozbiórkę kontynuowano w latach 1928- 30. Reszty destrukcji dokonał pożar w 1945 roku, oraz rozbiórka powojenna. Zamek nie został objęty badaniami naukowymi.