Grotkowo

Stan obecny

Własność J.S.T. Mieszkania.

Historia

Dwór z 1880 r.
Pierwsze informacje o Grotkowie, z okresu kiedy było ono własnością klarysek gnieźnieńskich, znajdujemy dopiero na pocz. XVII w. Folwark istniejący we wsi na przestrzeni setek lat pozostawał w dzierżawie (posesji). W poł. XVIII w. posesorami byli Wojciech i Katarzyna Sypniewscy, a następnie Ewagriusz Jaraczewski (Jaroszewski?), dziedzic Gurówka. Ok. 1816 r. posesja ta w drodze wiana przeszła na Jana Nepomucego Raczyńskiego, który ożenił się z Józefą Jaroszewską. W 1817 r. w Grotkowie urodził się ich syn Bolesław Gerwazy, zmarły zaledwie rok później. Raczyńscy mieli też córkę Justynę, która wyszła za Dezyderego Koszutskiego h. Leszczyc. W rekach Koszutskich wieś znajdowała się co najmniej do 1838 r. Wtedy też z posesorów stali się oni właścicielami majątku. Niestety nie wiemy dokładnie (?) kiedy sprzedali oni Grotkowo Ponińskim h. Łodzia. W każdym razie w 1846 r. zostają oni wymienieni jako dziedzice Grotkowa i Malczewa, przy chrzcie Hieronima Ponińskiego, syna Bolesława i Leokadii z Grabowskich h. Zbiświcz. Następnie wieś przeszła w ręce Chotomskich, którzy w 1862 r. sprzedali ją niemieckiej rodzinie Wincklerów. Ci w 1880 r. wybudowali tu w otoczeniu parku obecny dwór. W 1885 r. wieś stanowiła dominium w pow. gnieźnieńskim o pow. 1210 mórg. Oprócz zabudowań folwarku było tu 9 domów, w których mieszkało 129 osób, w tym 106 katolików i 23 ewangelików; 52 analfabetów. W dniu 4 listopada 1892 r. wieś kupił od Wincklerów Wojciech Grudzielski z Grudzielca h. Korab (1825-1902), ożeniony z Alfonsyną Morin. Dobra liczyły wówczas przeszło 1400 mórg. Synem Wojciecha, a zarazem kolejnym dziedzicem był Jan Maria Grudzielski (1850-1924), który 29 kwietnia 1893 r. w Czarnkowie zaślubił Julię Paliszewską h. Awdaniec z Gębic. Mieli oni czworo dzieci, z których Grotkowo po śmierci ojca otrzymał Alfons (1896, Grotkowo - 1974, Szczecin). W dniu 17 czerwca 1931 r. w Leśnie koło Chojnic Alfons zaślubił Janinę Sikorską (1907-2003). Gospodarowali oni w Grotkowie do wybuchu 2. wojny światowej. W 1926 r. pod zarządem wdowy po Janie Grudzielskim majątek liczył 300 ha, zaś czysty dochód gruntowy wykazywany jako podstawa do wyliczenia podatku wynosił 917 talarów. Na ogólny areał składało się 291 ha ziem uprawnych, 6 ha łąk i pastwisk, 2 ha nieużytków i 1 ha wody. Wieś w 1930 r. liczyła 146 m-ców. Był tu także młyn motorowy należący do L. Kowalskiego. Po wojnie dawne dobra Grudzielskich zabrał Skarb Państwa Polskiego. Na bazie pozostałości folwarku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, zlikwidowane ustawowo w latach 90. XX w.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Wielka Genealogia Minakowskiego;
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Geoportal.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór wzniesiony na planie prostokąta, w dłuższej osi zbliżonej do N-S, fasadą zwrócony na wschód. Budynek parterowo-piętrowy, wybudowany z cegły i nieotynkowany, nakryty dachem dwuspadowym, z dwoma trójkątnymi neogotyckimi wystawkami w obu elewacjach. Południowa bryła dworu jest znacznie szersza od północnej, parterowa z poddaszem, pięcioosiowa z centralnie umieszczonym nieznacznym ryzalitem zwieńczonym ozdobnym szczytem. Od cz. północnej "oddzielają ją" ryzality z wspomnianymi wystawkami. Północna część piętrowa; do jej boków przylegają niższe przybudówki oraz półokrągła alkierzowa przybudówka od północy.

Park

Park z XIX w. o pow. 4 ha. Park wraz z podwórzem gospodarczym, w całości znajduje się na dz. ewid. nr ...21/16 o pow. 11,5613 ha. Z jego obszaru wyodrębniono duży plac w płd.-zach. części (dz. nr ...6/19 o pow. 1,4 ha) oraz drogi wewnętrzne w postaci dz. nr ...20, ...22 oraz ...25 (Geoportal, 19.06.2017 r.).

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011