Bronów

Stan obecny

Firma: Ranecki Agrotechnika

Historia

Dwór z 1. poł. XIX w.
Począwszy od schyłku średniowiecza wieś należała do rodziny Mieniszewskich. Na pocz. XVI w. dziedzicem w Bronowie został Marcin Bogwiedzki z sąsiednich Bówidzów. W ciągu kolejnych 2. stuleci przewinęły się tu rodziny Gralewskich, Kotowieckich, Bogusławskich, Zbyszewskich, Lipskich i Mikołajewskich. W 1709 r. po Jadwidze i Wojciechu Bogusławskich, wymieniany jest już Adam Łukoski. Właścicielami byli też zapewne Stawscy z Sowiny; w tym okresie posesorem dóbr był Piotr Cywiński. W latach 30. XVIII w. dziedzicem był Jan Skrzetuski (bynajmniej nie ten z Potopu), syn Stanisława i Ewy Radoszewskiej. Ożenił się z Barbarą Kożuchowską, której w 1738 r. zapisywał 20 tys. złp. posagu i tyleż wiana na Bronowie, Bógwidzach i części w Kotarbach. Był pisarzem grodzkim kaliskim, zmarł przed 1753 r. Część majątku przeszła na Golińskich, a później na spadkobierców Józefy Skrzetuskiej, m.in. siostry Skrzypińskie: Barbarę, Bogumiłę, Deogratę i Justynę. Barbara wyszła za Michała Radolińskiego, Justyna za Antoniego Tomickiego, a Deograta za Ignacego Tomickiego. Po podziałach przeprowadzonych pod koniec XVIII w. dziedzicami Bronowa zostali Tomiccy. Pisali się oni z Tomic, a pieczętowali herbem Łodzia. W 1. ćwierci XIX w. majątek należał do Leonarda Ignacego Tomickiego, ożenionego z Urszulą Przeradzką. W Bronowie rodziły się ich dzieci: Aleksy, Teofil, Jan Nepomucen (ur. w 1818 r.) i Józefa. Nie wiemy dlaczego, już niedługo później dziedzicem został Antoni Morze h. Morykoni (1777-1836), ożeniony z Kordulą Trzebieńską. W 1822 r. w Bronowie urodziła się ich córka Joanna Małgorzata. Dwa lata później dziedziczka - Kordula - zmarła przy porodzie kolejnego dziecka. Antoni ożenił się ponownie, z Honoratą Suchorzewską, a w 1829 r. jego syn Ildefons zawarł związek małżeński z Eugenią Kurowską h. Śreniawa. W Bronowie rodzili się ich synowie: Antoni (II) i Stanisław Konstanty Leopold Wit. W 1836 r. urodziła się też córka - Stanisława Malwina Emma, jednak zmarła na bronchit w wieku 1,5 r. Po Morzach wieś znalazła się w rękach Niemojewskich. Obecnie trudno powiedzieć, czy dwór wznieśli jeszcze Morzowie, czy już Niemojewscy. Około poł. XIX w. wieś należała do Jana Nepomucena Niemojewskiego h. Wieruszowa (1803-1873), działacza społecznego i niepodległościowego z Kalisza, powstańca z 1831 r. Ożeniony był z hrabiną Joanną Ponińską h. Łodzia. Nie pozostawił potomków. Ok. 1880 r. Bronów dzielił się na wieś i dominum o pow. 4464 mórg. We wsi było 10 domów z 84 m-cami, w tym 80 katolików, 4 ewangelików; 25 analfabetów. Do dominium należało 9 domów ze 184 m-cami, w tym 128 katolików i 56 ewangelików; 84 analfabetów. Na pocz. XX w. dobra zapewne zostały częściowo rozparcelowane; przeszły też w ręce niemieckie. W 1926 r. właścicielem majątku był Fritz Wallmann. Na 457 ha powierzchni składało się 402 ha ziem uprawnych, 16 ha łąk i pastwisk, 35 ha lasów i 4 ha wód. Majątek przynosił 1514 talarów czystego dochodu gruntowego i specjalizował się w hodowli bydła czarno-białego rasy nizinnej. Dobra po ojcu odziedziczył Karol Wallmann. W 1930 r. wieś liczyła 403 mieszkańców. W latach 1939-43 wieś nosiła nazwę odimienną - Wallmannsdorf, a w latach 1943-45 - Wallmannshof. Po II wojnie światowej majątek został przejęty przez Skarb Państwa Polskiego. Na bazie pozostałości folwarku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, zlikwidowane ustawowo w latach 90. XX w. Po przemianach gospodarczych właścicielem dworu była firma Gospodarstwo Rolne Bronów S.A., a obecnie jest nim firma p. Mikołaja Raneckiego.
Źródła:
Wikipedia
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich
Teki Dworzaczka (Regesty)
Wielka Genealogia Minakowskiego
Księga Adresowa Gosp. Rolnych woj. Poznańskiego 1926
Księga adresowa Polski 1930
Aktualne zdjęcie i informację o stanie własności obiektu nadesłała pani Denise Ranecka. Dziękujemy!
Wszystkie Prawa Zastrzeżone (portal P.Z.)

Opis

Dwór parterowo-piętrowy, złożony z dwóch zasadniczych brył dostawionych do siebie prostopadle. Fasadą skierowany na północ, usytuowany w dłuższej osi wschód - zachód. Część parterowa, zapewne starsza, nakryta dachem dwuspadowym, mansardowym. W osi środkowej tej części trójkondygnacyjna wystawka, zwieńczona falistym szczytem. Podobna wystawka znajduje się w elewacji ogrodowej. Po ich bokach w dachu umieszczono lukarny. Część piętrowa nakryta jest dachem czterospadowym.

Park

Park z 2. poł. XIX w. o pow. ok. 3 ha. Do pow. parku nie liczymy stawu znajdującego się w kierunku północnym od dworu. Pośrodku starodrzewu znajduje się wykarczowana polana o pow. 0,54 ha. Podwórze gospodarcze usytuowane jest na zachód od części rezydencjonalnej. Układ przestrzenny dawnego folwarku w znacznej mierze zachowany.

Inne

Zabudowania gospodarcze

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011