Czarnotul

Stan obecny

Znajduje się tu świetlica wiejska. Budynek częściowo zamieszkały.

Historia

Dwór z około 1880 roku, przebudowany na początku XX w.
Czarnotul jest starą wsią która w XVI i XVII w. była gniazdem rodowym Czarnotulskich. Wcześniej, bo w połowie XV w. wymieniani byli tu m.in. Teodoryk i Dzietrzych de Czarnotul. W 1537 r. pojawia się w źródłach m.in. Walenty Czarnotulski. W 1684 r. wzmiankowana jest Anna Czarnotulska, wdowa po Janie Goźlińskim. W 1690 r. Władysław Czarnotulski sprzedał działy (głogowickie) Melchjorowi Sławianowskiemu za 18 tys. złotych. W XVIII w. wśród właścicieli i dzierżawców wsi wymieniane były nazwiska Beniewskich, Wałdowskich, dość licznie Sławianowskich, Smoleńskiego i Adama Pruskiego. W XIX w tutejsze dobra należały do Majerów (Mejerów), Bętkowskich i Grudzielskich. W 1826 r. wzmiankowana jest Karolina Mejer, która w 1836 r. poślubiła Seweryna (Zefiryna?) Drojeckiego. W 1839 r. mieszkali już oboje w Chraplewie. W 1866 r. od Mejera majątek nabył kupiec M. Jaroczyński z Berlina za 41.11 tys. talarów. Jego obszar wynosił wówczas 1152 morgi. W 1879 r. właścicielem był Bętkowski, który sprzedał dobra za 280 tys. marek Adolfowi Gregorowi. W tym okresie, około 1880 r. wzniesiono tu dla Gregora obecny dwór, równocześnie zakładając niewielki park. W 1887 r. wieś nabył na subhaście Wojciech de Grudzielski z Sołeczna za 185,15 tys. marek. Ożenił się w 1890 r. w Żabnie z Martą de Zakrzewską z Baranowa. Na początku XX w. dokonał przebudowy dworu. Po jego śmierci żona sprzedała majątek, obszar gruntów liczył wówczas przeszło 1.000 mórg, kupcem był Aleksander Bartz z Trląga. W latach 1906-1914 Komisja Kolonizacyjna wykupiła w powiecie mogileńskim 12 majątków: m.in. Czarnotul. W tychże latach (do 1919 r.) wieś nazywała się Schwarzanger Gut. Dobra zostały przez Prusaków rozparcelowane, a późniejszym właścicielem resztówki po Apolinarym Bartzu (który prawdopodobnie przeniósł się do Białotula) był Bolesław Baranowski (do 1939 r.). W latach 1939-1945 pod zarządem niemieckim wieś nazywała się Schwarzanger. Utworzono tu Tajną Organizację Narodową, do której należeli m.in. członkowie rodzin ziemiańskich. Organizowaniem placówek TON w powiecie mogileńskim zajmowali się Henryk Roliński i Henryk Bartz. W ich szeregach była m.in. uczennica licealna Stefania Bartzówna z Lubinia, pierwsza Polka ? maturzystka w okresie wojny w Mogilnie. W sierpniu 1942 r. niemiecki Wyższy Sąd Krajowy w Poznaniu skazał Henryka Bartza na śmierć, wyrok ten wykonano w październiku. Po zakończeniu wojny majątek został znacjonalizowany, a w budynku dworu w latach 1945-1949 utworzono szkołę. Zachował się on do obecnych czasów we względnie dobrym stanie.

Źródła:
Genpol: http://www.genpol.com/index.php?module=Tablica&show_id=3473&page=689
Teki Dworzaczka
Wikipedia
Prawa do tekstu zastrzeżone (M.K.)

Opis

Dwór eklektyczny o cechach klasycystycznych. Budynek parterowy z użytkowym poddaszem, nakryty dachem dwuspadowym. Fasadę akcentuje nieznaczny, trójosiowy, piętrowy ryzalt z czterema pilastrami, zwieńczony przyczółkiem ozdobionym akroterionami. Poprzedzony półokrągłymi schodami ujętymi żeliwną balustradą. Elewacja ogrodowa jest dziesięcioosiowa, z dwuosiowym ryzalitem stylizowanym na pseudoportyk filarowy w wielkim porządku. Elewacje zdobione bogatym detalem architektonicznym; m.in. ozdobne gzymsy, obramienia i naczółki okien.

Park

Park z 2 poł. XIX w. o pow. około 1ha. Po obu stronach dworu rosną dwie okazałe lipy. Poza tym rosną tu dwa cisy pospolite uznane za pomniki przyrody, klony zwyczajne, wierzby białe, dęby szypułkowe, graby pospolite, klony jawory, jesiony wyniosłe oraz świerki pospolite.