Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Ewa MoszczyńskaMarek Kujawa

Ciołkowo

Solkau

Województwo:wielkopolskie
Powiat:gostyński
Gmina:Krobia
Rodzaj obiektu:Dwór

Stan obecny

Własność ANR, w dzierżawie.
"Terra" Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe

Historia

Dwór z 1. poł, XX w.
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1396 r. Pod koniec XV w. należała ona do Górskich - właścicieli Niepartu, którzy z czasem zaczęli nazywać się Niepartskimi. Nazwisko to pojawia się po raz pierwszy w zapiskach na pocz. XVI w. Wśród współwłaścicieli wsi w tym okresie byli również Andrzej i Stanisław Imbirowie, a od ok. 1530 r. Rossnowscy i Objezierscy. W 1546 r. Jan Rossnowski zapisywał na połowie dóbr 1100 złp. posagu i t. wiana żonie Katarzynie Konarskiej. Część dóbr puścił na wyderkaf Stanisławowi Konarzewskiemu, po którym odziedziczył te części Melchior Konarzewski. Jan miał synów: Benedykta i Jerzego. Benedykt w 1569 r. zapisywał 1700 złp. przyszłej żonie Małgorzacie Słupskiej. Jerzy Rossnowski w 1574 r. zapisywał na dobrach 4 tys. złp. posagu i t. wiana żonie Konkordii Pogorzelskiej. Współdziedzicem był w tamtym czasie Kasper Jaskulecki. W 1599 r. sprzedał on swoje części Jadwidze z Werbna Rydzyńskiej, wdowie po Janie Miaskowskim h. Bończa. Tym sposobem do grona posiadaczy wsi dołączyli Miaskowscy. W 1603 r. dokonali podziału majątku, w wyniku którego Ciołkowo dostał Andrzej Miaskowski. Zmarł on przed 1622 r., zaś bracia Wojciech i Jan spisali w tymże roku ugodę, na mocy której Ciołkowo wziął Wojciech. W latach 40. XVII w. części wsi dzierżył Stanisław Lipski, stolnik poznański. W 1646 r. zapisywał on 8900 złp. posagu przyszłej żonie, Annie ze Szczodrzykowa Gądkowskiej. Ok. 1670 r. sukcesorki Miaskowskich sprzedały swoją część dóbr Franciszkowi Koszutskiemu h. Leszczyc. Tak więc na przełomie XVII i XVIII w. wieś znajdowała się ex equo w rękach Lipskich i Koszutskich. Na pocz. XVIII w. wieś spustoszyła zaraza. Pomimo tego w 1710 r. w Krobii ochrzczono Ludwikę - córkę posesorów: Katarzyny i Wojciecha Jabłonowskich. Następnie administratorami majątku byli Zofia i Antoni Rogowscy. W 1730 r. urodziła się Marianna Agnieszka, córka Piotra i Teofili Koszutskich. W 1743 r. dziedzicami wsi byli synowie Adama Koszutskiego: Piotr, Franciszek, Stanisław i Ambroży. Wieś odziedziczyli oni po wuju Kazimierzu Koszutskim. W tymże roku sprzedali oni Ciołkowo Antoniemu i Adrjanowi Miaskowskim, synom Franciszka - łowczego poznańskiego. Już w tamtym okresie we wsi wzmiankowany jest dwór, w którym urodzili się m.in. Julian Antoni Ignacy, a później (1745) Walentyn Piotr - synowie Ambrożego Koszutskiego i Brygidy Umińskiej. Tenutę (dzierżawę) trzymał w tym okresie Stanisław Gliński, ożeniony z Zofią Dramińską. Na dworze w Ciołkowie rodziły się ich dzieci, m.in.: Maria Aniela Zofia, Weronika, Aleksander Filip Nereusz Robert i Chryzostom Franciszek Michał, który umarł w 5 tygodniu. W 1755 r. dziedzicem Ciołkowa był już Augustyn Błociszewski h. Ostoja, który majątek przejął poprzez ożenek z Marianną Koszutską. Na dworze w Ciołkowie rodziły się ich dzieci: Franciszka, Konstancja i Marianna. Dziedziczka - Marianna Błociszewska zmarła przy połogu czwartej córki, w dniu 29 lipca 1758 r. Trzy lata później dziedzic zaślubił Annę Wilczyńską h. Poraj, z którą miał dzieci: Ignacego Wawrzyńca Józefa, Józefa, Mateusza i Mariannę. W 1678 r. na dworze w C. urodziła się jeszcze córka Helena, zm. po 4 dniach. Po niecałych 2 m-cach umarła 28-letnia Anna z Wilczyńskich Błociszewska i pochowana została u reformatów w Małej Górce. Dziedzic w 1780 r. ożenił się trzeci raz, z Konstancją Błociszewską, córką Franciszka, z którą miał jeszcze syna Kaspra (1783-1936), ożenionego z Zofią Beczkowicz h. Beczka. Dzierżawcami C. w tamtym okresie byli Wojciech Jasiński z Eleonorą Pomorską, małżonkowie. W 1798 r. oficjalnym dziedzicem był już Mateusz Błociszewski, syn Augustyna z matki Wilczyńskiej, ożeniony z Jadwigą Parczewską h. Nałęcz, a następnie z Barbarą Pruską h. Leliwa, z którą miał dzieci: Stanisława I (1804-1888) ożenionego z Józefą Matyldą Wyganowską h. Łodzia a nast. z Martą Gostyńską; Prowidencję (1805-1806), Napoleona (1806-1917); Antoniego (1809-1890), ożenionego z Rozalią Skarżyńską h. Bończa (1812-1896) oraz Annę. Dla przejrzystości opisu ponumerowaliśmy Stanisławów: Pierwszym będzie j.w. - syn Mateusza, drugim - syn Antoniego i Rozalii Skarżyńskiej, o którym mowa dalej.
Kolejnym dziedzicem Ciołkowa, na pocz. XIX w. był Maciej Błociszewski. Wdowa po Augustynie - Konstancja zmarła 23 listopada 1805 r. i pochowana została w Poznaniu u bernardynów. Kolejnym dziedzicem po Macieju został syn Augustyna z matki Konstancji - Kasper. Kasper Błociszewski i Beczkowska mieli dzieci: Augustyna (1809-1884) ożenionego z Julią Fürstenberg; Stanisława, Letycję (1812-1853) zamężną za Leopolda Neymana; Tomasza (1917-1972) i Józefa (1822-1865), ożenionego z Leokadią Trzebińską h. Ślepowron. Kasper zmarł 13 lutego 1836 r. ma febrę nerwową i pochowany został w Ciołkowie.
Antoni Błociszewski zaślubił Rozalię Skarżyńską 9 października 1837 r. w Strzelcach Wielkich. Mieli oni syna Bolesława (1839-1017), ożenionego z Jadwigą Kąsinowską; Marię (1830-1929), zamężną za Seweryna Mielęckiego h. Ciołek; Anielę (1840-1896) i Stanisława II (zm. w 1863). Ten ostatni został oficjalnym dziedzicem C. ok 1840 r. Dziedziczka, Zofia Błociszewska zmarła mając 58 lat, w dniu 29 kwietnia 1845 r. i pochowana została w Ciołkowie. Żona Stanisława Błociszewskiego I - Józefa - zmarła we Wrocławiu w dniu 7 maja 1852 r. i pochowana została w Krobii. Stanisław II oprócz Ciołkowa posiadał Smogorzewo. Brał czynny udział w powstaniu styczniowym, poległ pod Ignacewem, w dniu 8 maja 1863 r. Był pierwszym komisarzem wojennym na powiat krobski, krotoszyński i wschowski. W powstaniu brał również udział jego krewniak - Sylwester, za co został osadzony w poznańskiej cytadeli. Był on synem Stanisława I (1804-1888), zaś w popularnych źródłach mylony jest z krewniakiem (II) o tym samym imieniu. Został oskarżony o zdradę stanu, jednak ostatecznie Prusacy uwolnili go, "za karę" konfiskując tylko majątek. Dobra przekazano Komisji Kolonizacyjnej, która w 1865 r. sprzedała je Auguście (z d. Schroetter) i Edwardowi Müllerom. W zw. z tą sprzedażą, w ręce niemieckie przeszła także cała parafia krobska.
W 1885 r. Ciołkowo stanowiło domenę o pow. 1846 mórg oraz wieś z 7 domami i 38 m-cami wyznania katolickiego, w tym 11 analfabetów. W 1902 r. córka Augusty i Edwarda - Alma - wyszła za Martina Kirchhoffa (1860-1929), który tym sposobem odziedziczył dobra w wianie. Martin był niemieckim urzędnikiem administracyjnym. Studiował na Uniwersytecie w Greifswaldzie. W 1882 r. Został członkiem Pomorskiego Korpusu Greifswaldzkiego. Po ukończeniu studiów ukończył służbę przygotowawczą dla wyższych urzędników, a w 1891 r. w Poznaniu zdał egzamin na asesora. Następnie został asesorem rządowym w pruskiej służbie cywilnej. W latach 1898-1918 był administratorem powiatu śremskiego (Schrimm). Po I wojnie światowej mieszkał w Garzynie. Później był właścicielem majątku w Ciołkowie, gdzie został pochowany. Mieli z Almą czworo dzieci: Wernera, Luizę zamężną Funcke, Kate i Rosemarie zamężną Heydemann. W 1926 r. pod zarządem Martina Kirchhoffa majątek liczył 450 ha, na co składało sie 427 ha ziem uprawnych, 15 ha łąk i pastwisk, 7,5 ha nieużytków i 0,5 ha wody. Czysty dochód gruntowy wynosił 2255 talarów. W okresie międzywojennym Kirchhoffowie wybudowali nowy dwór w innej lokalizacji, na osi podwórza gospodarczego, w kierunku na płd.-zach od starego dworu. W 1930 r. Ciołkowo leżało w powiecie gostyńskim i liczyło 233 m-ców. W październiku 1939 r. dwór w Ciołkowie oprócz rodziców i dzieci zamieszkiwali zięciowie: Leopold von Funcke oraz Ernst Robert Heydemann. Po 2. wojnie światowej dobra zabrał i rozparcelował Skarb Państwa Polskiego. Na bazie pozostałości folwarku utworzone zostało Państwowe Gospodarstwo Rolne, zlikwidowane ustawowo w latach 90. XX w. Po przemianach ustrojowych w latach 90. gospodarstwo przekształcone zostało w spółkę z o.o.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Regesty, Monografie) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Wikipedia.DE: https://de.wikipedia.org/wiki/Martin_Kirchhoff
Strona internetowa Ahnenforschung.Net Forum:
https://forum.ahnenforschung.net/archive/index.php/t-19603.html;
Plan odnowy miejscowości Ciołkowo, Krobia 2010
Mapster: 6796 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 4267_Kroben_1940.jpg
17120 @ Karte des Deutschen Reiches 1:100 000 - Generalstabskarte /1870 - 1944/
- plik mapy: KDR100_374_Rawitsch_ca1893_DRMC5820374.jpg
1758857 @ Bildplan / Bildskizze 1:25 000 - niemieckie fotomapy w cięciu TK25 /1939 - 1944/
- plik mapy: 4267_(2416)_Kroeben_Bildplan25_1942_400dpi.jpg
Geoportal.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór Kirchhoffów z pocz. XX w. wzniesiony jest na planie prostokąta w dłuższej osi N-S i fasadą skierowany jest na zach. Niestety mapy archiwalne aż do 1944 r. są przedrukowywane z wcześniejszych i nie zawierają tego budynku. Dopiero fotomapa z 1942 r. pokazuje dwór w nowej lokalizacji. Jest to budynek w stylu modernistycznym, piętrowy, podpiwniczony, na kamiennej podmurówce, nakryty łagodnym dachem czterospadowym. W południowej ścianie szczytowej znajduje się wysunięty salon; wejście poprzedzone jest filarowym gankiem. Pierwotny dwór wznosił się ok. 60 m. na płn.-wschód od opisywanego dworu i wybudowany był na planie prostokąta w dłuższej osi W-E, fasadą skierowany na S.

Park

Mapy archiwalne: z k. XIX / pocz. XX w. nie wykazują istnienia parku dworskiego w Ciołkowie. Dopiero na fotomapie z 1942 r. w bezpośrednim otoczeniu dworu widać niewielki ogród o pow. nie przekraczającej 0,4 ha. Pochodzi on z okresu budowy dworu. (Geoportal, 3.12.2017 r.)

Inne

Rządcówka, mur., k. XIX w.
Obora, mur. z kamienia, k. XIX w.
Stodoła, mur. z kamienia, k. XIX w.
Spichlerz, mur., 1890 r., nr rej. 1347/A z dn.23.12.1992 r.
Dom nr 8, mur., 1909 r.
Dom nr 9, pocz. XX w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Elżbieta Michalak8 lat i 3 miesiące temu
witam, w wyżej podanej historii błędnie podano , że zarządcą majątku był dr.Werner Kirschhoff ,syn Almy Kirschhoff, otóż ....
był to dr Werner KIRCHHOFF i był mężem a nie synem.

Bieta