Młodzikowo

Stan obecny

Stan techniczny dobry.
Stan własności nieznany, prawdopodobnie JST.

Historia

Dwór z 1912 r.
Młodzikowo to wieś leżąca 14 km na południe od Środy Wielkopolskiej. Powstała zapewne nieco później od Brodowa, z którym pod koniec średniowiecza tworzyła wspólną majętność. Tak więc w zapiskach pojawia się M. dopiero w 2. poł. XV w., gdy dziedzicem Brodowa i M. był Szymon Brodowski. Miał on córkę Zofię, która wyszła za Mikołaja Kobyleńskiego. W 1474 r. Szymon sprzedał zięciowi wyderkafem całą wieś Młodzikowo z młynem na Warcie, za kwotę 300 grzywien. Ciekawa historia wiążę się z tym młynem, gdyż od rozlewisk Warty płynęła wówczas struga zwana Odmęt (Othmanth, Odmanth). Płynęła do stawu zwanego "Ruski Dół". Z całą pewnością przy tworzeniu tego systemu wodnego brali udział dziedzice Brodowa, bo w zapiskach występuje też grobla, a groble zazwyczaj nie są dziełem natury. W 1531 r. Mikołaj Brodowski pozywał Wojciecha Pierzchlińskiego o zajęcie tej strugi i wyłowienie ryb o wartości 100 grzywien. Widoczna była ona jeszcze na mapie z 1821 r.
Kobyleńscy mieli dzieci: Wojciecha i Katarzynę, zamężną za Jana Radomickiego. Siedzieli oni na swojej części wsi M., którą sprzedali pod koniec XV w. Wojciechowi Potulickiemu h. Grzymała. W tym czasie pretendował do wsi stryj Katarzyny - Mikołaj Młyński (w zap. również Miliński), który ostatecznie stał się posiadaczem połowy Młodzikowa, a w 1505 r. zapisywał na tej części po 4 tys. złp. posagu i wiana swej żonie Dorocie Łukowskiej. Z czasem zaczął się posługiwać nazwiskiem "Brodowski", co było naturalne, gdyż właściciele zazwyczaj przyjmowali nazwisko od miejsca aktualnego zamieszkania. Mieli z Dorotą synów: Jana, Stanisława i Michała. W 1558 r. Michał i Stanisław B. pozywani byli o zniszczenie grobli na odnodze rzeki w Gogolewie i dołu (raczej rowu) zwanego "Ruski Dół", którym woda miała płynąc do młyna w Młodzikowie.
Pod koniec XVI w. dziedzicami wsi byli Andrzej i Marcin Brodowscy, synowie Stanisława. Marcin z żoną Jadwigą Pierzchlińską miał czworo dzieci: Wojciecha, Łukasza, Marcina i Agnieszkę. Z tychże dziedzicem został Marcin, bezpotomny, po którym odziedziczyła siostra Agnieszka. Jej pierwszym mężem był Wacław Żychliński h. Dołęga, zaś drugim Wojciech Ślesiński. W 1637 r. Agnieszka sprzedała wieś Janowi Gosławskiemu. Pewne części sprzedała też (w 1640) Adamowi Zielińskiemu, synowi sekretarza królewskiego Wojciecha Z. Swoją część sprzedała mu w 1642 r. także matka - Anna z Brodowa, wdowa po Wojciechu Zieleńskim.
Po szwedzkim "potopie" Brodowscy sprzedali B. i Młodzikowo Rogalińskim, zaś ci w 1662 r. scedowali te wsi Janowi Sebastianowi Osieckiemu, chorążemu brzesko-kuj, który ożenił się z córką Zieleńskich - Marianną (zm. 1680). Marianna Z. miała z Osieckim córkę Annę oraz syna Stanisława Andrzeja. Mieszkali w miejscowości Stawiec, a Brodowo i Młodzikowo były puszczane głównie w dzierżawę. W 1693 r. Anna sprzedała swoją część bratu i tym sposobem Andrzej Osiecki (junior) został właścicielem całych dóbr. Z żoną Eleonorą Grabską miał on syna Antoniego i córkę Konstancję, zamężną za Jana Krambera. Ciż mieli syna Ignacego.
Eleonora Grabska po śmierci Osieckiego wyszła za Jerzego Sebastiana Radlic-Haza, syna Aleksandra i Urszuli Golcz, burgrabiego konińskiego. Temuż Hazie w 1756 r. całe swe dobra sprzedała Konstancja z Osieckich. Jej brat Antoni wówczas już nie żył. Były to dobra: "Brodowo, Murzynowo z przyległościami, Chwałkowo, Sztenki, Czatki, Młodzikowo z przyl. i Płaczki z przyl." Niedługo po tej transakcji Haza odsprzedał cały majątek Edwardowi Garczyńskiemu, synowi Stefana, kasztelanowi rozpirskiemu.
Po kilku kolejnych latach właścicielem Brodowa, Chwałkowa i in. został Jan Korytowski, podczaszy poznański, syn Antoniego i Anny Łaskawskiej. Odkupił on wieś od sukcesorów Osieckich. W 1786 r. sprzedał Brodowo Piotrowi Drwęskiemu h. Gozdawa, pisarzowi ziemskiemu poznańskiemu, synowi Tadeusza i Marianny Skórzewskiej. Tak więc w latach 80. XVIII w. na dobra Korytowskich składały się: Młodzikowo, Płaczki, Czortki i Chwałkowo. W 1789 r. synowie Korytowskiego i Teofili Krzyckiej h. Kotwicz: Paweł, Antoni i Karol, dokonali podziału majątku. Tzn dokonywali Karol z Antonim, bo Paweł był w tym czasie ponoć niedostępny. Rok później Karol Korytowski sprzedał wieś w ręce niemieckie. W 2. poł. XIX w. właścicielami Młodzikowa zostali Adolf Otocki z żoną Teresą Skrzydlewską. Oprócz wsi M. posiadali oni także Gogolewo. W 1867 r. urodziła się tu ich córka Teresa Katarzyna, a 2 lata później syn Adolf Józef. Dziedzic - Adolf Otocki - umarł mając lat 44, dnia 14 marca 1869 r. Siedem lat później Marianna Otocka (zapewne jego starsza córka) wyszła za dotychczasowego inspektora dóbr w Młodzikowie, Ignacego Szafarkiewicza. W 1876 r. w Gogolewie urodził się ich syn Władysław. Dziecko do chrztu niosła babcia Teresa i Stefan Skrzydlewski. Szafarkiewiczowie nie pozostali w M.; niebawem sprzedali wieś ponownie w ręce niemieckie. W 1883 r. właścicielem dóbr o wielkości 612 ha był pomorski bank akcyjny, od którego odkupił je Paweł Wyssogota-Zakrzewski h. Wyskota ze Skoków. Żoną tegoż była Stanisława Łubieńska h. Pomian, a w 1884 r. w Skokach urodziła się ich córka Maria Katarzyna Faustyna.
W 1885 r. M. dzieliło się na domenę, wieś oraz olędry. We wsi znajdowało się 9 domów z 75 mieszkańcami, w tym 23 ewangelików i 52 katolików; 19 analfabetów. Na tzw. "olędrach" było 10 domaów i 87 m-ców, w tym 60 ewangelików, 27 katolików; 30 analfabetów. Z kolei na terenie domenalnym znajdowało się 5 domów ze 113 m-cami, w tym 12 ewangelików; 36 analfabetów. Ziemie należące do dominium obejmowały 2423 morgi. Niebawem dobra znowu zmieniły właściciela, którym został Kazimierza Jeżewski. W 1890 r. dokupił on dobra Gorzewo w pow. wągrowieckim, po czym sprzedał Młodzikowo niejakiemu Płotkowiakowi. W 1907 r. ten sprzedawał M. niejakiemu Różyckiemu, jednak do transakcji nie doszło. Dopiero po zakupie Niewierza w 1910 r., Płotkowiak sprzedał Młodzikowo (2500 mórg) Ludwikowi Kasprowiczowi z Szemborowa. Tenże Kasprowicz czmychnął z M. jeszcze szybciej niż poprzednicy; już w 1912 r. wieś należała do Tadeusza Błociszewskiego h. Ostoja. W tym samym roku Błociszewski ożenił się w Poznaniu z p. Emilią Arendt. W listopadzie 1913 r. w M. urodził się ich syn czworga imion: Andrzej Kazimierz Stanisław Tadeusz.
W 1913 r. dobra rycerskie Młodzikowo miały 582 ha obszaru, w tym 434,5 ha ziemi uprawnej, 99 ha łąk, 6,2 ha pastwisk, 36,3 ha lasu i 4,1 ha wody z nieużytkami włącznie. W gospodarstwie hodowano 44 konie, 230 szt. bydła oraz 30 cielaków i 200 szt. trzody chlewnej. Czysty dochód gruntowy wynosił 5018 marek. Zarządcą u Błociszewskiego był wówczas niejaki Nadolny.
W 1926 r. właścicielem 619-hektarowych dóbr w M. był Dr Bohdan Chrzanowski h. Nowina. Na obszar ten składało się 455,4 ha ziemi uprawnej, 124,83 ha łąk i pastwisk, 26 ha lasu i 12,77 ha nieużytków. Czysty dochód gruntowy wynosił 1703 talary. W 1930 r. wieś miała 170 mieszkańców. W latach 1843-45 nosiła nazwę Landau. Po 2. wojnie światowej dawne dobra zostały zabrane i rozparcelowane przez Skarb Państwa Polskiego.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Słownik Historyczny Ziem Polskich w Średniowieczu, Inst. Historycznego P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Guter=Adreßbuch für die Prowinz Posen, wyd. 2, Lipsk 1913;
Wykaz alfabetyczny wszystkich posiadłości ziemskich w W. Księstwie Poznańskiem, Berlin, 1872;
Księga Adresowa Polski ..., 1930;
Geoportal;
Mapster:
6611 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3869_Sulencin_1944.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór późnoklasycystyczny. Budynek wzniesiony na planie prostokąta w dł. osi N-S, fasadą skierowany na zachód, piętrowy, podpiwniczony i nakryty czterospadowym dachem, a na wystawkach dachami dwuspadowymi.
Po bokach fasady dwa wydatne ryzality zwieńczone trójkątnymi frontonami, a pomiędzy nimi kolumnowy ganek dźwigający balkon na wys. 1-go piętra. Do wejścia prowadzą szerokie schody ujęte murkami z metalową poręczą.

Park

Park z k. XIX w. o pow. 2,2 ha, zajmujący ok. 3/4 dz. ewid. nr ... 4-3/15.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011