Kopojno

Stan obecny

Własność prywatna.
Stan techniczny: w ruinie.

Historia

Pałac z 1. poł. XIX w.
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1240 r., kiedy to arcybiskup gnieźnieński Fulk potwierdził nadanie jej cystersom z Lądu przez księcia wielkopolskiego i kaliskiego - Władysława Odonicza (1190-1239). W rękach kościelnych wieś prawdopodobnie znajdowała się aż do pocz. XIX w. Pod k. XVI w. leżała w powiecie konińskim województwa kaliskiego. Po okresie Księstwa Warszawskiego wieś znalazła się w granicach województwa łódzkiego. W 1827 r. liczyła 480 osób, mieszkających w 52 domach. W 1866 r. uwłaszczono prawie 100 osadników we wsi, a także 80-ciu ze Swiątnik, 69-ciu ze Skoków i 11-tu z Goździków. W tamtych czasach Kopojno leżało nad tzw. „Czarną Strugą”, zaś folwark K. nad Wartą; na terenach gminy Emilienheim i w parafii Zagórów. W 1885 r. we wsi znajdowało się 65 domów z 791 m-cami, a na terenie folwarku 9 domów i 102 m-ców. Dobra zwane też Kopaninem składały się z folwarków: Kopojno, Goździków, Chruszczyki, Goździkówko, Gęsiłoż i przyległości Stawiaka; ponadto wsi: Kopojno, Swiątniki, Skoki i Goździki. Obszar całości wynosił 1565 mórg. Sam folwark Kopojno miał 642 morgi, na co składało się 421 m. ziemi uprawnej, 125 m. łąk, 69 m. pastwisk oraz 37 mórg nieużytków. Na polach majątku zaprowadzony był 10-polowy płodozmian. Na terenie folwarku znajdowało się 15 budynków murowanych i 13 drewnianych. Już w tamtym czasie dobra posiadały „gorzelnię wielkich rozmiarów”, browar i wiatrak. W okresie międzywojennym Kopojno leżało w gminie Oleśnica i powiecie słupeckim w woj. łódzkim. W 1926 r. liczyło 521 m-ców. We wsi znajdowała się gorzelnia należąca do majątku, dwie kuźnie: F. Koszki i J. Kwiecińskiego, wiatrak F. Adamczyka, warsztat kołodziejski N. Tylmana. Oprócz tego było tu sporo przedstawicieli różnych zawodów, świadczących usługi dla ludności. Majątek ziemski znajdował się w części wsi zwanej „Parcele”; miał 805 ha obszaru i należał do żyda - Maurycego Nelkena. Dziedzic miał troje dzieci: Jana, Stefana i Sarę. Po jego śmierci dobra odziedziczył Jan Nelken. Był on dobrym gospodarzem, a także założycielem miejscowej straży pożarnej. Siedział tu prawdopodobnie aż do stycznia 1945 r. Po 2. wojnie światowej cała rodzina wyjechała do Londynu. Wieś na skutek reformy administracyjnej znalazła się na terenach Wielkopolski, zaś dwór przeznaczono na mieszkania.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Słownik Historyczny Ziem Polskich w Średniowieczu Inst. Historycznego P.A.N.;
Księga adresowa Polski dla przemyslu..., 1926;
Marcin Libicki „Dwory i pałace wiejskie w Wielkopolsce”, wyd. II, Poznań, 1996
Głos Słupcy, Wilkowa, Kleczewa: https://wirtualnyregion.pl/zabytkowy-dwor-sprzedany/
Geoportal;
Mapster:
7052 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3873_Zagorow_1940.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Pałac późnoklasycystyczny. Budynek wzniesiony na planie prostokąta w dłuższej osi zbliżonej do W-E, fasadą skierowany na południe, parterowy, nakryty dwuspadowym, naczółkowym dachem. Pośrodku fasady czterokolumnowy portyk wielkiego porządku, zwieńczony trójkątnym frontonem. Przed dworem znajdował się okrągły podjazd, po bokach którego znajdowały się (znajdują?) dwie oficyny, wybudowane pod kątem 30 stopni do osi dworu, czyli tworzące rzut odwróconej litery „V”.
Układ przestrzenny zespołu dworskiego jest zniekształcony. Nie zachowały się żadne zabudowania folwarku leżącego na zach. od dworu.

Park

Pozostałości parku z k. XIX w. o pow. ok. 2 ha., znajdujące się na północ od pałacu i rozciągające w stronę nieistniejącego podwórza gospodarczego (na zachód).

Inne

Oficyna i spichlerz, k. XIX w.
Relikty cmentarza ewangelickiego.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011