Złotniczki

Stan obecny

Prawdopodobnie własność JST.

Historia

Dwór z k. XIX w
Złotniczki to wieś leżąca 3,3 km w kierunku płn. zachodnim od centrum Pobiedzisk. Przez wieki całe, wieś ta nosiła nazwę Złotniki, zaś postać współczesną nazwa otrzymała dopiero w XX w. Pierwsza wzmianka o Z. pochodzi z 1398 r., kiedy to ze wsi pisał się Mikołaj Złotnicki. Na pocz. XV w. ze wsi pochodzili również: Jan Bogatko (o ile zapiska z 1432 r. dot. tych właśnie Złotnik?) i niejaki Przecław Kyczek, syn Małgorzaty Złotnickiej. W 1432 r. dokonali oni podziału majątku wraz dziećmi Kyczka: Świętosławem i córkami o imionach Wiernka, Bieńka i Krzesława. W 1435 r. na rzecz Bogusława "niegdyś ze Złotnik" zeznawał 7 grzywien i 1 wiardunek długu Mikołaj Wydzierzewski. Tu jednak wyjątkowo nie zgodzimy się z autorami "Słownika Hist.-Geogr. PAN", bo uważamy, że zapiska ta dotyczy Złotnik leżących na płn. od Poznania. W "naszych" Złotnikach natomiast na pewno siedział Tomasz, który w 1449 r. toczył spór o dług, z Mikołajem z Jemielna (dziedzicem drugiej części Zł.). Rok później Tomasz sprzedał 1/3 wsi Mikołajowi z Kołat (de Colutha), za kwotę 150 grzywien. W 1452 r. Mikołaj ten pozywał Tomasza (o co?). Mikołaj zwany też "Wyrkusz" miał synów Jana i Wawrzyńca oraz córkę Tomisławę. Z kolei Tomasz miał syna Jana, któremu w 1472 r. dał "z miłości ojcowskiej" 3 łany we wsi. Siedem lat później Jan sprzedawał (komu?) 3 łany osiadłe i 1 pusty w Złotnikach za 70 grzywien. Część wsi przez cały czas znajdowała się w rekach Kołackich (z Kołaty - przyp.). W 1494 r. Piotr. K. zapisywał na swoich dobrach po 50 grzywien posagu i wiana żonie Jadwidze Redeckiej.
W 1500 r. doszło do spotkania arbitażowego w sprawie dóbr i młyna "Girzyńskiego" na rzece Głównie - Barbary Złotnickiej, Stefana Sanickiego i Piotra Chłapowskiego, z Jadwiga Kołacką (z jej opiekunem Janem), księdzem Piotrem Racławickim i Stanisławem Redeckim. Całe to towarzystwo jeszcze przez długie lata toczyło z sobą spory oraz sprzedawało sobie części wsi. W 1506 r. jakąś kasę od Chłapowskiego brała Urszula Żabicka, żona Jana Łekieńskiego. Chodziło o 100 kóp zabezpieczone na 1/2 młyna i połowie wsi, które Jan Kołacki wziął od Doroty Złotnickiej (żony Chłapowskiego). W 1517 r. bracia Saniccy (Sanniccy) sprzedali swoje połowy Apolonii, wdowie po Stefanie Sanickim. Dochodziło także do aktów przemocy pomiędzy Kołackimi a Żabickimi, o co toczyła się sprawa z 1518 r. W 1520 r. Jadwiga Kołacka, wdowa po Piotrze, sprzedała swoją 1/2 wsi Leonardowi Hermanowi, kanonikowi kolegiaty w Poznaniu, zaś ten wyderkował ją Prokopowi Jemielińskiemu.
W 1523 r. wieś miała 1 łan i 2 zagrodników, którzy składali meszne plebanowi we Wronczynie, w ilości 2 korców żyta i 2 korców owsa z łanu, zaś zagrodnicy dawali po jednym korcu. Spadkobiercy Prokopa - Andrzej i Jerzy Jemielińscy, w 1529 r. sprzedali części swojego Jemielna i Chwałkowa Janowi Lutomskiemu; Złotniki zaś sprzedali mu tzw. wyderkafem. Dwa lata później Lutomscy sprzedali 1/2 wsi Wawrzyńcowi Przyborowskiemu. W 1536 r. dziedzic Andrzej Staruchowski dał Złotniki oraz swoją Goślinę bratankom: Andrzejowi, Janowi, Stanisławowi i Jakubowi. Andrzej (młodszy) ożenił się z Agnieszką Kaczkowską; w 1573 r. sprzedał 1/2 Złotnik Janowi Mikołajewskiemu, synowi Wincentego Mikołaja. Obiecał mu także, że wieś "nie będzie niepokojona". W 1580 r. właściciele Złotnik płacili pobór od 2 łanów osiadłych i 2 zagrodników.
Jan Mikołajewski sprzedał Z. synowi Stanisławowi, zaś ten w latach 1597-1600 r. sprzedał ją Hieronimowi Święcickiemu. Święcicki już w 1598 r. zapisał z tej wsi czynsz roczny 4 złp. dla Adama, altarysty w kościele parafialnym w Pobiedziskach (od sumy głównej 40 grzywien). W 1607 r. w Z. pojawił się Jan Zdzarowski, syn Marcina, posiadacz Pomarzanowic w pow. gnieźnieńskim. W 1620 r. sprzedał Z. i Pomorzany Piotrowi Gądkowskiemu za 18 tys., zaś ten sześć lat później odsprzedał obie te wsi Andrzejowi Morawskiemu h. Drogosław, synowi Mikołaja. W 1632 r. Morawski dał majątek swoim synom: Mikołajowi i Pawłowi. Siedem lat później Paweł (z żoną Zofią Czarnkowską) odsprzedał bratu swoją część. Mikołaj jeszcze w tym samym roku (1639) sprzedał Złotniki Janowi Ninińskiemu, synowi Stanisława (piszącemu się z Łowęcina).
Jan Niniński ożeniony był z Dorotą Pigłowską. Mieli oni córkę Jadwigę zamężną za Bogusława Kąsinowskiego. Ze związku tego pochodził syn Stanisław oraz córki: Zofia zamężna za Gruszczyńskiego, Anna zam. za Jakuba Gzowskiego i Teresa zam. za Jana Gierzyńskiego. Toż rodzeństwo w 1699 r. sprzedało Złotniki Stanisławowi Wojciechowi Polewiczowi, synowi Mikołaja i Agnieszki Gruszczyńskiej. Nie wiadomo po co Polewicz dobra kupił, bo zaraz odsprzedał je Piotrowi Jaskóleckiemu, synowi Adama. Jaskólecki nie był lepszy od poprzednika i niezwłocznie sprzedał Złotniki - Mikołajowi Borkowskiemu, synowi Jakuba.
Wiek XVIII pozostawił na temat Złotnik nieco mniej zapisek. Znajdujemy tu Piotra Bułakowskiego z żoną Konstancją Krzyszkowską, Wojciecha Trzaskowskiego (1715), Mikołaja Borkowskiego h. Dunin - kolejnego męża Krzyszkowskiej, który zmarł w 1724 r. Później Konstancja wyszła za Piotra Bułakowskiego. W poł. XVIII w. posesorem Z. był zapewne Aleksander Gorzeński h. Nałecz, zaś poddzierżawcami Mikołaj i Anna Rynarzewscy. Właścicielem Z. w tym czasie był Rafał Bniński h. Łodzia, kasztelan śremski, który w 1752 r. sprzedał Złotniki (wówczas w par. wrączyńskiej) - Maciejowi Gądkowskiemu, pisarzowi grodzkiemu poznańskiemu. Ciż Gądkowscy pisali się ze Szczodrzykowa. Maciej z żoną Wiktorią Gosławską miał synów: Franciszka, Stanisława i Józefa, który odziedziczył Wronczyn i Złotniki, a w 1766 r. zapisywał 1919 złp. przyszłej żonie - Ewie Obarzankowskiej - córce Kazimierza i Barbary Dydyńskiej.
W 1760 r. bracia dokonali podziału majątku, w wyniku którego Wronczyn otrzymał Stanisław, Strzeszyno i Strzeszynko - Franciszek, zaś Złotniki - Kazimierz Gądkowski. W 1770 r. zapisywał swej żonie - Mariannie Przybyszewskiej - jakieś sumy na Złotnikach. Dziesięć lat później sprzedał Z. Antoniemu Otto-Trąmpczyńskiemu, podczaszemu pomorskiemu, za kwotę 44 tys. złp. Zacny podczaszy Antoni siedział w Złotnikach zaledwie 3 lata, po czym sprzedał je (skądinąd za tę samą kwotę co kupił) - Antoniemu Białobłockiemu, ziemskiemu chełmińskiemu. asesorowiczowi, synowi Jana i Joanny Kurnatowskiej. Żoną tegoż była Antonina Pomorska, zmarła w Krześlicach dnia 25 kwietnia 1806 r. Kolejnym właścicielem (a właściwie tenutariuszem) Z. został Kazimierz Daleszyński, ożeniony z Wiktorią Gądkowską. Zmarł dnia 8 listopada 1824 r. Później dobra przeszły w ręce niemieckich posiadaczy Wronczyna. W 1872 r. właścicielką Z. była Bertha von Arco (z d. von Trescow). Dobra z Złotnikach pod jej zarządem miały 1070 mórg obszaru. Dwór wzniesiony został w 1883 r. a wokół niego założono piękny park krajobrazowy.
W 1888 r. Złotniki stanowiły wieś dworską w pow. średzkim, z gruntami o wielkości 334 ha. Było tu 7 "dymów" ze 119 m-cami, w tym 36 ewangelików. Katolicy mieli swoją parafię oraz szkołę we Wronczynie; szkoła ewangelicka znajdowała się w Jerzynie. Czysty dochód gruntowy wynosił 3209 marek. Na pocz. XX w. właścicielem wsi był niejaki Szlatowski, od którego w 1906 r. kupił ją Bolesław Skoroszewski. Dziedzic zmarł dnia 5 sierpnia 1910 r., a pochowany został w Tursku pod Pleszewem. Rok później wdowa sprzedała 1367-morgowy majątek (dobra rycerskie) Kazimierzowi Glabiszowi, synowi Glabisza z Konarzewa. W 1912 r. Złotniki od Glabisza nabył Julian Kościelski, syn Adama. Zaledwie kilka m-cy później Kościelski sprzedał Z. pruskiej Komisji Kolonizacyjnej, która rozparcelowała grunta. Wieś Złotniki (ani Złotniczki) nie występuje w księgach adresowych okresu międzywojennego. W latach 1943-45 wieś nosiła nazwę Guldenhof, a pobliska wieś Kołata, która "towarzyszyła" Złotnikom w okresie staropolskim - Pochhammer. Po wojnie tereny dawnego majątku zostały rozparcelowane, bądź wróciły do przedwojennych właścicieli. W opuszczonym dworze prawdopodobnie utworzone zostały mieszkania. Od kilku (nastu?) lat budynek stoi opuszczony i niszczeje.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Słownik Historyczny Ziem Polskich w Średniowieczu, Inst. Historycznego P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Wykaz alfabetyczny wszystkich posiadłości ziemskich w W. Księstwie Poznańskiem, Berlin, 1872;
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski ..., 1930;
Geoportal;
Mapster:
11811840 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3569_(1931)_Pudewitz_1890_APP_Sygn._M.top.25-1532.jpg
11821589 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3569_Pudewitz_IX.1944_uniberk_C056971467.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór w stylu włoskiej willi, piętrowy, nakryty łagodnym dachem czterospadowym, z wieżą w płd. wschodnim narożniku. Wejście główne od północy osłonięte jest gankiem, dźwigającym balkon na wys. piętra, poprzedzone schodami.
Układ przestrzenny zespołu jest całkowicie zniekształcony.

Park

Park z k. XIX w. miał powierzchnię 4,5 ha i został niemal w całości wykarczowany. Obecnie są to działki mieszkańców albo nieużytki. Niewielka grupa drzew / krzaków zachowała się w cz. wschodniej. Park dochodził tylko do drogi biegnącej wzdłuż jeziora. Drzewa rosnące dalej w stronę brzegu to samosiewy, które urosły tu po 2. wojnie światowej.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011