Rojęczyn

Stan obecny

Własność J.S.T. Szkoła Podstawowa im. Armii Krajowej w Kaczkowie z siedzibą w Rojęczynie.

Historia

Dwór z 2. poł. XVIII w.
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1310 r., kiedy to książę wielkopolski i głogowski – Henryk - włączył ją do dystryktu ponieckiego. W okresie XV-XVII w., wieś leżała poza Wielkopolską - na terenie Dolnego Śląska, a konkretnie na terenach oderwanych przez „Książąt Szląskich”. Nazwy spotykane w zapiskach to Roniken, Raiacrive i Rojeczino. Pod koniec XVI w. wieś przeszła w ręce właściciela Jabłonny – Marcina Jabłońskiego. Po Marcinie odziedziczyli Jerzy, Henryk i Wilhelm, z których dziedzicem R. został Wilhelm Jabłoński. W 1595 r. kwitował on z długu Jakuba Śliwnickiego i jego żonę Annę Chwałkowską. Na pocz. XVII w. dobra pozostawały w rękach Jabłońskich, zaś w 1626 r. właścicielem był Maciej J., syn Jakuba (brat nieżyjącego Mikołaja). Na skutek 1. rozbioru Polski, folwark znalazł się w obrębie tzw. niemieckiej prowincji śląskiej i przeszedł w ręce pochodzącej z Dolnego Śląska rodziny von Lestwitz. Mogło to również nastąpić na skutek koligacji rodzinnych, gdyż powszechne było mieszanie się rodzin polskich i niemieckich, np gdy Joanna Jadwiga Lestwitz (córka Jana Jerzego i Anny Kottwitz) wyszła ok. 1744 r. za Karola Bojanowskiego h. Junosza. W 2. poł. XVIII w. dziedzic Carl von Lestwitz, wierny późnobarokowej tradycji, wybudował w Rojęczynie solidny, piętrowy dwór. W nieznanym nam okresie XIX w. dwór został rozbudowany przyjmując obecną formę, majątek zaś otrzymał miano „dóbr rycerskich” - Rittergut.
Na mocy Traktatu Wersalskiego z 1918 r., Rojęczyn został przydzielony do Polski i wszedł w skład powiatu leszczyńskiego, województwa poznańskiego. Po 1920 r. dobra w Rojęczynie nabył Zygmunt Celichowski (1845-1923), ożeniony z Zofią z Ziemnych – dla syna - Witolda Celichowskiego (1874-1944). Ten był doktorem praw, politykiem, adwokatem, etc... Ożenił się z Anielą Drogowską, z którą miał syna Zygmunta (ur. w 1914 r.). Po wyzwoleniu Polski, Celichowski aktywnie zaangażował się w tworzenie od podstaw polskiej administracji i eliminowanie języka niemieckiego z urzędów. Od 1922 r. był komisarzem rządu w sejmiku wojewódzkim w Poznaniu. W 1923 r. przeszedł w stan spoczynku i rozpoczął karierę prywatną jako adwokat. W latach 1923-26 był zastępcą przewodniczącego Izby Adwokackiej w Poznaniu, a w latach 1926-28 jej przewodniczącym. Później, aż do 1939 r. był z-cą przew. Kuratorium Fundacji Sułkowskich w Rydzynie.
W 1926 r. na dobra Celichowskiego oprócz Rojęczyna składały się: Kaczkowo, Lasotki i Górne, a cały majątek liczył 882 ha, w tym 667 ha ziem uprawnych, 53 ha łąk i pastwisk, 132 ha lasów, 28 ha nieużytków i 5 ha wody. W skład dóbr wchodził obręb leśny Sułkowo. Do urzędu skarbowego wykazywano 2220 talarów czystego dochodu gruntowego. Gospodarstwo specjalizowało się w reprodukcji uznanych nasion zbóż, nasion buraczanych oraz hodowli bydła czerwonego rasy wschodnio-fryzyjskiej. W 1926 r. wieś liczyła 501 mieszkańców. Po wybuchu 2. wojny światowej Celichowski trochę podróżował, a ostatecznie trafił do Warszawy, gdzie pracował w Radzie Głównej Opiekuńczej – oficjalnej organizacji działającej za zgodą władz okupacyjnych – prowadzącej sierocińce, kuchnie ludowe dla ubogich, improwizowane szpitale itd. Zginął w czasie Powstania Warszawskiego, dnia 21 września 1944 r. Po wojnie dawny majątek zabrał i rozparcelował Skarb Państwa Polskiego, zaś dwór w Rojęczynie przeznaczony został na cele oświatowe.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, I.H. P.A.N.
Teki Dworzaczka (Regesty, Monografie) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Złota Księga Ziemiaństwa Polskiego, 1929 (zdjęcia archiwalne);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga adresowa Polski dla przemyslu..., 1926;
Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski – mapa - Wielko Polska Epoki Piastowskiej;
Marcin Libicki „Dwory i pałace wiejskie w Wielkopolsce”, wyd. II, Poznań, 1996
Geoportal;
Mapster:
11772535 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 4266_Bojanowo_1940_BCUWr7231-33846-41078.jpg
11772537 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 4266_Bojanowo_1944_BCUWr7231-33848-41076.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!
Zdjęcie główne pochodzi ze zbiorów pana Janusza Stor.

Opis

Dwór późnobarokowy. Budynek wzniesiony na planie prostokąta, w dłuższej osi NW-SE, fasadą skierowany na płd.-zachód; piętrowy, nakryty łamanym dachem „polskim”, mieszczącym użytkowe poddasze. W fasadzie znajduje się skromny portyk kolumnowy dźwigający balkon. Na osi sień ze schodami i późnobarokową balustradą.

Park

Park o pow. ok. 2,1 ha z przeł. XVIII / XIX w. (pomiar: Geoportal)

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011