Drobnin

Stan obecny

Własność prywatna.

Historia

Pałac z 2. poł. XIX / pocz. XX w.
Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z pocz. XV w., gdy jej właścicielem był Mikołaj Baworowski. Na przestrzeni ponad 400 lat historia Drobnina jest wspólna z historią Garzyna, aż do roku 1835, gdy umarł dziedzic Szczerski. Moglibyśmy skopiować tu ¾ opisu Garzyna, jednak zachęcamy do skorzystania z zakładki z tymże opisem w naszym katalogu. Różnice mogą dotyczyć jedynie drobnych szczegółów, a także danych statystycznych, na przykład dotyczących mieszkańców i obszaru wsi.
Dobra w pewnych okresach miały różnych posesorów i dzierżawców, np w Drobninie mieszkał w 1. poł. XVII w. podkanclerzy koronny Feliks Kryski. Pod koniec XVII w. ekonomem był tu Wojciech Rosnowski, a we wsi nadal mieszkali potomkowie Kryskich. Oczywiście odbywało się to w cieniu wielkiej polityki i wielkich transakcji, które zawsze dotyczyły łącznie Drobnina i Garzyna. Co oczywiste, siedziby mieszkalne w obu wsiach budowano w różnych okresach. Mniej więcej w 1723 r. Michał Węgorzewski wybudował w Drobninie dwór, który można uznać za „protoplastę” kolejnych siedzib. Budynek pojawia się w zapiskach dotyczących np chrztu Łukasza Młodawskiego, syna ekonomów majątku Drobnin: Katarzyny i Kazimierza Młodawskich, w październiku 1724 r. To w Drobninie zatrzymał się w 1740 r. ubogi przybysz z Grzybowa na Pałukach – Jan Moraski (może Morawski?), który stracił dom nad głową w wyniku pożaru. Na pocz. XIX w., w jakiś nieznany nam sposób, Garzyn wyszedł z dóbr Jana Nepomucena Węgorzewskiego. Nepomucen nadal był dziedzicem Drobnina, a po jego śmierci dobra te przejęli Szczerscy. Około 1838 r. dziedzicem Drobnina został Józef Miłkowski, który ożenił się z Teofilą Bogumiłą Szczerską. Zaledwie 40-letnia dziedziczka zmarła w dniu 21 października 1849 r. na suchoty. Miłkowski postanowił sprzedać majątek, zaś nabywcą został Walerian (Walery) Ignacy Rychłowski z Ostrowa h. Nałęcz, ożeniony z Jadwigą Modlibowską h. Dryja. W 1851 r. w Drobninie urodziło się ich pierwsze dziecko – Maria (1851-1891). W 1852 r. rozpoczęto budowę nowego pałacu i dopiero po jej całkowitym zakończeniu dziedzic wziął się za dalsze pomnażanie potomstwa. W Drobninie rodziły się kolejne dzieci: Jadwiga Nimfa Kunegunda (1857-1922), Henryk (1857-1937), Witold (1858-1886), Józef (1862-1935), Ludwika (1865-1957) oraz Kunegunda Symforiana (1867-1937). W latach 60. XIX w. władze pruskie ustanowiły na dobrach domenę. W 1872 r. najstarsza córka Maria wyszła za Zygmunta Szołdrskiego, dziedzica Garzyna i wyniosła się do majątku męża. Siedem lat później Jadwiga wyszła za Stanislawa de Ponikiewskiego h. Trzaska (dziedzica Brylewa), zaś Ludwika za Stanisława Plucińskiego, adwokata i doktora obojga praw z parafii Leszno.
W 1885 r. na Drobnin składała się gmina wiejska i dominium w pow. wschowskim. We wsi wraz z kolonią Zbytki znajdowało się 35 domów z 241 m-cami, w tym 225 katolików, 16 ewangelików; 61 analfabetów. Dominium miało 1732 morgi obszaru, 10 domów i 141 m-ców wyznania katolickiego, w tym 49 analfabetów. W 1890 r. Józef Rychłowski nabył Bliżyce w powiecie wągrowieckim, a rok później ostatnia jego siostra będąca panną wyszła za mąż. Dnia 24 czerwca 1891 r. Kunegunda zaślubiła w Oporowie Piotra Karśnickiego h. Jastrzębiec, dziedzica Majkowa. Jeszcze w październiku tego samego roku w Drobninie zmarła ich najstarsza siostra, zaledwie 40-letnia Maria von Szołdrska. Dziedzicem D. a latach 90. XIX w. został Józef Rychłowski. Jego żoną była Zofia Speichert, z którą mieli dwie córki: Irenę Annę Zofię oraz Jadwigę. Ojciec Walery zmarł 3 czerwca 1902 r. i pochowany został w Drobninie. W 1910 r. Józef R. przekazał majątek siostrzeńcowi, synowi Jadwigi i Stanisława Ponikiewskich – Stefanowi (1881-1941). Rok później, 28 stycznia 1911 r. zmarła Jadwiga z Modlibowskich R. i pochowana została w Oporowie.
Stefan Ponikiewski był działaczem społecznym, a także posłem na sejm w 1920 r. W 1912 r. rozbudował wcześniejszy dwór do obecnej postaci, a w 1918 r. ożenił się z Zofią Raszewską h. Grzymała (1890-1952), z którą mieli troje dzieci: Kazimierza (1919-1939), Augustyna Teodora (1920-2018) i Teresę (1922-1984). W 1926 r. majątek Ponikiewskich liczył 431 ha, na co składało się 412 ha ziemi uprawnej, 13 ha łąk i pastwisk oraz 6 ha nieużytków. Gospodarstwo specjalizowało się w reprodukcji nasion zbóż, grochu i buraków. Czysty dochód gruntowy wykazywany do urzędu skarbowego wynosił 1232,13 talarów. Wieś liczyła 450 m-ców; był tu także wiatrak należący do A. Gaebela. Losy dzieci Stefana Ponikiewskiego: Teresa została profesorem, wykładowcą Akademii Rolniczej w Poznaniu. Augustyn również był profesorem rolnictwa, a także kawalerem maltańskim (członkiem Suwerennego Rycerskiego Zakonu Szpitalników Św. Jana z Jerozolimy, z Rodos i z Malty, inaczej – Joannitów). Syn Kazimierz brał udział w kampanii wrześniowej, poległ w bitwie nad Bzurą, dnia 9 września 1939 r. Pochowany został w Tumie pod Łęczycą. Po 2. wojnie światowej dawne dobra zabrał i rozparcelował Skarb Państwa Polskiego. W ostatnich latach pałac wraz z parkiem odzyskali potomkowie dawnych właścicieli - Ponikiewskich i przywracany jest on do stanu dawnej świetności. (opis – z pocz. 2019 r.)
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, I. H. P.A.N.
Teki Dworzaczka (Regesty, Monografie) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga adresowa Polski dla przemyslu..., 1926;
Marcin Libicki „Dwory i pałace wiejskie w Wielkopolsce”, wyd. II, Poznań, 1996
Geoportal;
Mapster:
1755914 @ WIG - Mapa Szczegółowa Polski 1:25 000 /1929 - 1939/
- plik mapy: P41-S23-F_OSIECZNA_2_1933.jpg
16393 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 4166_(2341)_Garzyn_1892_UPKrak.jpg
6744 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 4166_Garzyn_1944.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Pałac wzniesiony na planie prostokąta w dłuższej osi N-S, fasadą skierowany na wschód. Budynek parterowy, nakryty dachem dwuspadowym. W obu dłuższych elewacjach nieznaczne, piętrowe ryzality po bokach. W fasadzie centralnie umieszczony portyk kolumnowy wielkiego porządku, zwieńczony trójkątnym frontonem.

Park

Park z 1. poł. XIX w. o pow. ok. 6,95 ha.

Inne

Zespół folwarczny, nr rej.: 1217/A z 15.07.1991

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011