Dębiogóra

Stan obecny

Własność prywatna.

Historia

Dwór z 1909 r.
Dębiogóra to wieś leżąca 4 km na południe od Koźmina Wielkopolskiego. Wieś nie istniała w czasach staropolskich, nie odnotowano jej w księdze adresowej z 1872 r., ani nawet w monumentalnym "Słowniku Geograficznym..." Chlebowskiego i s-ki. Jeszcze pod koniec XIX w. był to bezimienny folwark położony pomiędzy Kaniewem, Psim Polem (Hundsfeld) a Czarnym Sadem. Trudno nawet powiedzieć, z gruntów której z tychże majętności został wydzielony. W każdym bądź razie, w krótkim czasie dobrze zarządzany folwark stał się "dobrami rycerskimi" - Rittergut. Jego właścicielem na pocz. XX w. był dr Ernst (lub w formie spolszczonej - Ernest) Weiss. W 1909 r. na południe od folwarku dobudował on cześć rezydencjonalną, czyli założono tu ładny park na rzucie rombu z centralnie umieszczonym dworem. Wieś, czy też raczej osada, od początku nosiła nazwę Eichenhöhe. W 1913 r. dobra miały 258 ha obszaru i 2427 marek tzw. "czystego dochodu". Po wyzwoleniu Polski, zapewne w latach 1920-21, miejsce to otrzymało polską nazwę Dębiogóra. W 1926 r. folwark miał 257 ha, w tym 217,5 ha ziemi uprawnej, 12,5 ha łąk i pastwisk, 18,5 ha lasu i 8,5 ha nieużytków. Do wyliczenia podatku gruntowego wykazywano 809 talarów cz. dochodu. W 1930 r. D. stanowiła obszar dworski w pow. koźmińskim i miała 109 m-ców; m. innymi był tu kowal M. Dąbrowski. W 1943 r. miała miejsce reforma administracyjna III Rzeszy, jednak nazwę wsi pozostawiono w starej postaci - Eichenhöhe. Po 2. wojnie światowej dawne dobra zostały zabrane i rozparcelowane przez Skarb Państwa Polskiego.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Guter=Adreßbuch für die Prowinz Posen, wyd. 2, Lipsk 1913;
Wykaz alfabetyczny wszystkich posiadłości ziemskich w W. Księstwie Poznańskiem, Berlin, 1872;
Księga Adresowa Polski ..., 1930;
Geoportal;
Mapster:
17095 @ Karte des Deutschen Reiches 1:100 000 - Generalstabskarte, ark. poj. /1870 - 1944/
- plik mapy: KDR100_350_Koschmin_ca1893_DRMC5820350.jpg
11813602 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 4270_Bozacin_X.1944_APP_Sygn._M.top.25-1210-1.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór eklektyczny, mieszający elementy neobaroku z modernizmem. Budynek o pow. ok. 750 m. kw., wzniesiony na planie prostokąta, w dł. osi W-E, przy czym za fasadę uznajemy elewację północną. Wprawdzie z reguły w pałacach i dworach znajdowała się ona od południa, to w przyp. dworu w D. okrągły podjazd przed wejściem oraz aleja dojazdowa do dworu prowadzi od str. północnej - czyli teoretycznie ta elewacja powinna być bardziej reprezentacyjna.
W obu elewacjach znajdują się centralnie umieszczone ryzality, zdobione boniowanymi pilastrami i zwieńczone jednoosiową facjatą z oculusem, z oknami 1-go piętra zamkniętymi łukami. Wejście od str. południowej umieszczone jest niesymetrycznie, poprzedzone gankiem dźwigającym balkon i schodami.

Park

Park z pocz. XX w. o pow. 5,49 ha, na rzucie równomiernego rombu pochylonego w kier. zachodnim, z centralnie umieszczonym stawem. Park znajduje się w granicach sprzed 1945 r.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011