Warzymowo

Stan obecny

Południowy dwór w ruinie. Ogrodzony i niedostępny z zewnątrz.
Północny - Własność prywatna (dom nr 4).

Historia

2 dwory: z 2 poł. XIX w. i z przeł. XIX / XX w.
Pierwsza wzmianka o Warzymowie pochodzi z 1398 r., kiedy to niejaki Jaszczołd świadczył podczas procesu w Gnieźnie, za Przedpełkiem z Warzymowa. Przedpełk ożenił się z córką Mikołaja Nałęcza z Chomiąży, znanego jako "krwawy diabeł", z którą miał syna Mikołaja. Tenże Mikołaj zamieszkał w weneckim zamku, jednak z czasem na skutek sporu z arcybiskupem gnieźnieńskim Mikołajem Trąbą przeniósł się do Warzymowa, gdzie ufundował kościół murowany i wybudował nową siedzibę. Prawdopodobnie był to murowany zamek z wieżą podobną do tej w Kruszwicy. Mikołaj pieczętował się herbem Pomian. Z tychże Pomianów warzymowskich pochodził kasztelan dobrzyński, Mikołaj Sokołowski. Do Sokołowskich wieś należała aż do początku XIX w. W 1830 r. kupił ją Antoni Morzycki h. Mora. Ożeniony był z Michaliną Sokołowską, z którą miał czworo dzieci. Majątek jako posag ślubny otrzymała Paulina (1850-1929), która wyszła za Jana Ludwika Wolskiego (1840-1870). Dzięki niej wyremontowano kościół, który przez wiele lat służył jako magazyn. Już ok. 1880 r. dziedziczka rozparcelowała swe dobra, a na ich terenach utworzono nowe wsie: Władysławowo, Goplana, Józefowo, Antonowo i Włodzimiera. Z Warzymówka zaś utworzono: Paulinę, Piastowo, Zygmuntowo, Borowę Ruszkowską i Holendry Ruszkowskie. Dla sprowadzonych kolonistów niemieckich utworzone zostały mniejsze gospodarstwa. Po wyzwoleniu Polski w 1920 r., dwa największe z nich należały do Konstantego Gadzinowskiego i do rodziny Sierakowskich. Po obu tych rodzinach do czasów obecnych zachowały się dwory. Jeden w dość dobrym stanie, a drugi w ruinie.
Źródła:
Badania terenowe oraz tablice informacyjne we wsi Warzymowo.
Geoportal

Opis

Południowy dwór (w ruinie) był parterowy i nakryty dachem dwuspadowym. Stan zniszczeń uniemożliwia wykonanie szczegółowego opisu. Wzniesiony na planie prostokąta w dłuższej osi pólnoc-południe, wejściem skierowany na wschód. Drugi budynek, po północnej stronie drogi wiodącej do kościoła, wybudowany jest w dłuższej osi wschód-zachód. Jest to dworek parterowy z mezzaninem, nakryty dwuspadowym dachem i trójkątną wystawką pośrodku. Analogiczna wystawka znajduje się w elewacji północnej. Wejście od południa, osłonięte arkadowym portykiem dźwigającym balkon. Budynek nie posiada cech stylowych. Od wschodu dostawiona parterowa przybudówka.

Park

Pozostałości parku z XIX w. możemy dopatrzeć się przy południowym budynku. Mógł on mieć ok. 1 ha powierzchni. Z kolei po drugiej stronie drogi występują rosnące nieregularnie drzewa, które być może są pozostałością parku. Układ przestrzenny całkowicie zniekształcony na skutek wycinki drzew oraz licznie rosnących tu samosiewów.

Inne

Dom nr 4 z XIX/XX w., nr rej.: 393/135 z 29.12.1986
Kościół mur. XV w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011