Popowo Ignacewo

Stan obecny

Popowo Ignacewo nr 6. Własność J.S.T.
Dwór opuszczony, zdewastowany.

Historia

Dwór z k. XIX w.
Wieś Popowo Ignacewo swój początek bierze w 2. poł. XV w. Wcześniej istniały już dwa pozostałe Popowa: Wielkie i Małe, czyli Podleśne i Tomkowe, należące w części do Wojciecha z Popowa. Najstarszą nazwą tej wsi było Hynaczewo albo Hinaczewo i pochodziła ona od imieniska (przydomka) ówczesnego właściciela wsi - Jana, zwanego Hynaczem. Mówi o nim zapiska z 1474 r., kiedy to ów Jan Hynacz z Popowa wraz z Janem Kozielskim ręczyli za Jana juniora z Sokolnik. W zw. z tym niepoprawne jest twierdzenie, jakoby nazwa wsi pochodziła od jakiegoś "Ignacego". Żaden "Ignacy" nigdy w zapiskach o Popowie nie występował. Na przełomie XV i XVI w. nazwa została przekształcona na "Inaczewo", bez litery "H" na początku i w takiej właśnie formie przetrwała aż do końca XVIII w. (!) W większości zapisek historycznych nazwa posiada zamieniony szyk wyrazów i występuje jako Inaczewo Popowo. Już pod koniec XV w. we wsi znajdował się wiatrak, do którego prawo przyznawał sobie Andrzej Domasławski. Miał on też jakieś części na P. Tomkowym. Na pocz. XVI w. dziedzicem wsi był Jan Popowski, który w 1522 r. zapisywał dług Bożejewskim, dziedzicom w Sławnie. Daniny w tym okresie składano proboszczom kościoła św. Michała w Gnieźnie. Kmiecie dawali meszne proboszczom w Kołdrąbiu, w ilości po wiertelu pszenicy i owsa. Zagrodnicy dawali tymże proboszczom po wiertelu owsa. W 1529 r. dziedzicem był Wojciech Popowski (wraz z bratankiem Michałem), a następnie (od 1534 r.) jego synowie: Marcin i Jakub wraz z matką Heleną z d. Latalską h. Prawdzic (ta Latalska później wyszła za Jana Dębnickiego). W 1544 r. Inaczewo Popowo oraz P. Tomkowe i Sokolniki należały do braci Popowskich: najpierw Piotra, następnie Wincentego, Macieja i Sebastiana. Pewne części w tym czasie miał również Mikołaj Kambłowski, który sprzedał je Stanisławowi Sokolnickiemu, zaś ten w 1545 r. zapisał na nich posag swej żonie, Annie Kruchowskiej. W 1580 r. wieś miała 3 komorników i 1 rzemieślnika. Kolejni Popowscy siedzieli tu prawie do końca XVII w., zaś nielicznymi współwłaścicielami Popowa byli Piotr Bobolecki (w okresie 1569-70), Mikołaj Mieleński (ok. 1582) i Świętosław Kołudzki (1640). Wtedy też po raz ostatni w zapiskach o P. I. znajdujemy Popowskich a konkretnie Pawła, syna Aleksandra, dziedzica również Przysieki. Kolejne wzmianki jakie znajdujemy w regestach grodzkich i ziemskich dotyczą dwóch pozostałych wsi Popowo. Być może ich dziedzice posiadali również części P. Ignacewa? Byli to kolejno: Świętosław Kołudzki (3. ćw. XVII w.), Władysław Korytowski z żoną Jadwigą Kołudzką (k. XVII w.), Adam Niewieściński, Piotr Wolski (pocz. XVIII w.) i Józef Grochowicki (ok. 1730 r.). Synem Józefa był Maciej Chociszewski, który w 1790 r. sprzedał wszystkie trzy wsie Popowo Janowi Gozimirskiemu, synowi Jakuba i Zofii Tomickiej, skarbnikowi gnieźnieńskiemu i kaliskiemu. W skład majątku oprócz Inaczewa Popowa i Popowa Tomkowego oraz Podleśnego wchodziła tzw. dziedzina Ossowska. Jan Gozimirski miał syna Józefa, ożenionego z Weroniką Dobreniecką (1778-1838), którym w 1809 r. urodziła się córka Konstancja, w 1813 r. Anna Helena (zm. w 1832 r.), i w 1820 r. syn Roman Józef. Po Gozimirskich właścicielem wsi został Napoleon Szajber, który w 1839 r. ożenił się z Marianną Iłowiecką, córką dziedzica Recza. Ok. 1850 r. P. Ignacewo przeszło w ręce Kazimierza Sobierajskiego h. Dołęga (1825-1874), syna Leona, ożenionego z Kornelią Jadwigą Bojanowską. W popowskim dworze rodziły się ich córki: Leona Xawera (w 1851 r.) i Irena Wiktoria (w 1852 r.). Kolejnym znanym nam dziedzicem P. I. był syn Kaspra Błociszewskiego h. Ostoja i Zofii Beczkowicz h. Beczka - Augustyn Błociszewski (1809-1884). Był on ożeniony z Julią Fürstenberg, z którą prawdopodobnie nie miał potomstwa. Po śmierci męża Julia sprzedała majątek nowopowstałej fundacji Kaiser-Wilhelms-Spende, założonej po zamachach na cesarza Wilhelma I w 1878 r.
W 1885 r. we wsi znajdowały się 4 domy z 36 m-cami, w tym 7 ewangelików. Dobra liczyły 242,03 ha, w tym 218,5 ha ziem uprawnych, 10,72 ha łąk, 9,19 ha lasu i 3,57 ha nieużytków. Czysty dochód gruntowy wynosił 1776 marek. Fundacja będąca właścicielem majątku Popowo Ignacewo wspierała biedniejszych rolników niemieckich, fundusze emerytalne, a także przeróżne cele charytatywne. W 1929 r. połączyła się z Life Insurance Corporation oraz Deutsche Beamten Versicherung. Instytucja przetrwała 2. wojnę światową, a w 1997 r. stała się częścią grupy Credit Suisse, następnie Winterthur, które weszło w skład francuskiej firmy ubezpieczeniowej AXA w 2006 r. Pod koniec XIX w. jednym z dyrektorów fundacji był Otto Beyer, kolejny właściciel pałacu w P. Ignacewie. W 1911 r. próbował on sprzedać Popowo Leonowi Śmielewskiemu z Gniezna, jednak do transakcji nie doszło (?). Po kolejnych dwóch latach 1050-morgowe P. Ignacewo nabył Antoni Saskowski. W 1926 r. właścicielem majątku był Jan Saskowski, a następnie jego syn Franciszek, który nadał pałacowi współczesny wygląd. Wybudował on też kościół w Popowie. Na 284 ha pow. Popowa składało się 249 ha ziem uprawnych, 17,5 ha łąk i pastwisk, 11,25 ha lasów, 5,75 ha nieużytków i 0,5 ha wody. Czysty dochód gruntowy wynosił 344 talary. W 1930 r. wieś liczyła 91 m-ców. Do 1939 r. Saskowski powiększył gospodarstwo do 720 ha. Po 2. wojnie światowej na bazie pozostałości folwarku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, zlikwidowane ustawowo w latach 90. XX w.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Regesty, Monografie) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Wikipedia.DE: https://de.wikipedia.org/wiki/Kaiser-Wilhelms-Spende
Skarbnicatajemnic.pl: http://www.skarbnicatajemnic.pl/blog/franciszek-saskowski-zapomniany-ziemianin
Mapster:
5513 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/,
plik mapy: 3371_Modlin_1911.jpg
Geoportal.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór klasycystyczny. Budynek wzniesiony na planie prostokąta w dłuższej osi W-E, fasadą skierowany na północ. Po bokach fasady dwa skrzydła, stanowiące dość nietypowe ryzality - zbudowane na części planu sześciokąta, nakryte dachami dwuspadowymi z naczółkami. Pośrodku pięcioosiowy korpus z centralnie umieszczonym portykiem kolumnowym dźwigającym balkon, nad którym wznosi się wystawka zdobiona wysokim trójkątnym przyczółkiem ze sterczynami. Po jej bokach dwie miniaturowe facjatki z okrągłymi okienkami. Z tyłu pałacu, za częścią ozdobną (która sprawia wrażenie dobudowanej od frontu) znajduje się główny prostokątny, piętrowy korpus, nakryty dachem płaskim o łagodnych spadach.

Park

Park z XIX w. o pow. 1,56 ha (wraz z dworem - bud. nr 6). Park nie posiada wyodrębnionej działki i stanowi północną część dużej dz. ewid. nr ...26/4 o pow. 28,8521 ha (Geoportal, 9.09.2017 r.). W zaniedbanym parku rośnie wiele drzew o wymiarach pomnikowych: lipy szypułkowe, robinie i kasztanowce a na uwagę zasługuje pomnik przyrody - dąb o obw. w pierśnicy 384 cm. Park wraz z dworem otoczony jest ceglanym murem. Wewnątrz parku wybudowano hydrofornię

Inne

Kościół, mur., p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa, 1933-1936

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011