Rybitwy

Stan obecny

Własność prywatna.
Dom nr. 18 (wg mapy topograficznej, Geoportal, 2.09.2017 r.).

Historia

Dwór z XIX / pocz. XX w.
Wieś wzmiankowana również jako Villa Piscatorum, w latach 1136 - 1357 należała do arcybiskupów gnieźnieńskich, później jako sołectwo (wójtostwo) stanowiła dobra królewskie, zaś terytorialnie wchodziła w skład starostwa pobiedziskiego. W 1523 r. daniny płacono proboszczom w Węglewie, dawano też mesznego po 2 korce pszenicy i tyleż owsa z łanu. W 1579 r. był tu jeden łan osiadły, a w 1618 r. dwa łany. Przez stulecia wieś pozostawała w dzierżawie. Przez 1. poł. XVIII w. posesorami byli Przepałkowscy, a następnie Cywińscy (1750-57), Białęscy (do 1773), Gliszczyńscy, Dobrosołowscy (do ok. 1780 r.) i Teodor Kiliński, zmarły w 1800 r. Ostatnim wójtem w 1793 r. był Andrzej Twardowski. Później dobra zabrał rząd pruski i wcielił je do domeny w Swarzędzu. Do 2. połowy XIX w. pozostawały one w rękach niemieckich, następnie (lata 70.) właścicielami byli Władysław i Anna z Sawickich Pagowscy. W 1878 r. w Rybitwach urodził się ich syn Kazimierz Zygmunt Sylwester. W 1885 r. wieś miała 4 domy i 45 m-ców, w tym 39 katolików i 6 ewangelików oraz 148 ha gruntów. Na areał ten składało się m.in. 96 ha ziemi ornej i 4 ha łąk. Po Pagowskich dobra prawdopodobnie przeszły w ręce niemieckie. Dwór wzniesiony w XIX w., w latach 20. XX w. został zapewne tylko przebudowany. Wieś nie wystepuje w księgach adresowych okresu międzywojennego, co może sugerować, że majątek został wcześniej rozparcelowany. Na pocz. XX w. obszar wsi został rozciągnięty w kier. południowym wchłaniając folwark Latalice. Obecna wieś Latalice znajduje się ok. 3 km w kierunku zachodnim.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Wielka Genealogia Minakowskiego;
Strona internetowa: Infopolska.com.pl, link: http://www.infopolska.com.pl/polska/wojewodztwo_wielkopolskie_15,powiat_gnieznienski_330,miejscowosc_rybitwy_37661
Mapster:
5543 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
Plik mapy: 3470_Libau_1911.jpg
11764177 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
Plik mapy: 3470_(1871)_Libau_1935_400dpi_UPozn.jpg
5544 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
Plik mapy: 3470_Libau_1944.jpg
Geoportal.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór wzniesiony na planie prostokąta w dłuższej osi N/NE-S/SW, fasadą skierowany na zachód (W/NW); od tej strony na osi znajduje się okrągły podjazd. Budynek parterowy, nakryty dwuspadowym dachem. W obu elewacjach trójkątne wystawki dachowe.
Założenie leży na zachodnim brzegu jez. Lednickiego, położone jest w płn. części wsi. Układ przestrzenny zniekształcony, m.in. wyburzone zostały zabudowania gospodarcze. W rejestrze zabytków jako numer posesji podany jest nr 17, jednak na mapach archiwalnych żaden budynek w tym miejscu nie występuje. Budynek będący niegdyś dworem na mapie Geoportalu ma numer 18.
900 metrów w kierunku południowym znajduje się drugi zespół dworski w Rybitwach, niegdyś należący do wsi Latalice, obecnie przesuniętej dalej w kierunku zachodnim. Wewnątrz pozostałosci parku wznosi się budynek, który być może jest przebudowanym dworem.

Park

Pozostałości parku z XIX w. znajdujące się na dz. ewid. nr ...70/1 (z budynkiem dworu) oraz w niewielkim stopniu na dz. nr ... 69. Podawanie pow. działek pozbawione jest sensu, albowiem rośnie tu zaledwie kilka / kilkanaście starych drzew.
Park położony w płd. części wsi (dawne Latalice) mógł liczyć ok. 1,5 ha. Podobnie jak w części północnej, pozostał z niego tylko niewielki fragment starodrzewu o trudnej do oszacowania powierzchni.

Inne

Szkoła, szach., nakryta dachem naczółkowym, XIX w., przeniesiona z Czerniejewa
Chałupa, sumikowo-łątkowa, podcieniowa, 1737 r., przeniesiona z Marianowa
Wiatrak, drewn., pocz. XX w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011