Wojnowo

Stan obecny

Własność prywatna.
Lama Gold Rezydencja Wojnowo Hotel & Restauracja

Historia

Pałac z 1. poł. XIX w.
Wojnowo to wieś leżąca 6,5 km na północ od Murowanej Gośliny. W 1325 r. biskup poznański Jan wcielił W. do nowo fundowanej parafii w Gaci. W 1372 r. Sędziwój z Wojnowa protestował przeciwko udzieleniu Kamieńca komornikom królewskim. Na przeł. XIV i XV w. żył tu Wincenty, którego dzieci: Jan, Sędziwój, Piotr, Dobrogost i in. w 1424 r. toczyli spór o granice Wojnowa i Trojanowa. Trzej pierwsi z w. wym., w 1435 r. byli dziedzicami w Długiej Goślinie, zaś w Wojnowie siedział Sędziwój z pozostałymi braćmi. W 1435 r. dziedzice z D.G. sprzedali braciom z W. 1/4 dziedziny Przebędowa w pow. poznańskim. Z kolei Jadwiga Zajączkowska sprzedała Sędziwojowi część dziedziczną Pacholewa.
Kolejne pokolenie reprezentowali w W. synowie Sędziwoja: Jan, Wincenty, Dobrogost i Abraham. W 1446 r. Jan i bracia oddali stryjom Wojnowo, w zamian otrzymując Pacholewo i Brzeźno. Stąd też się wzięli później w Wojnowie Pacholewscy, bo pamiętajmy, że wraz z miejscem zamieszkania dziedzice zazwyczaj zmieniali swoje nazwisko. Pod koniec XV w. we wsi siedzieli synowie któregoś z w. wym. braci, najpewniej najstarszego Jana: Maciej, Jan, Jakub i Mikołaj. Nazywali siebie oczywiście Wojnowskimi. W 1495 r. Maciej W. zapisywał na swojej części wsi po 150 złp. posagu i wiana żonie Apolonii Domasławskiej. W poł. XVI w. dziedzicami W. i Słomowa byli jego synowie: Jerzy i Tomasz, których w 1553 r. pozywał Mikołaj Skórzewski. W 2. poł. XVI w. dziedzicami byli synowie Piotra W.: Andrzej, Krzysztof i Maciej Woynowscy, których w 1559 r. pozywał Jan Siedlecki, podsędek inowrocławski. W 2. poł. XVI w. Jerzy Wojnowski sprzedał W. Tomaszowi Sarbskiemu, po którym odziedziczyli synowie: Jan i Stanisław. Ciż bracia w 1590 r. sprzedali wieś Piotrowi Raczkowskiemu, ożenionemu z Barbarą Wilkowską. Zapewne drugą żoną dziedzica była Elżbieta Węgorzewska, która dostała od męża zapis posagowy na Wojnowie. Po śmierci jej i Raczkowskiego, współspadkobiercami byli Jan i Adam Węgorzewscy. Z Wojnowa pisał się w tym okresie Maciej Pomorzański, Katarzyna (żona Macieja Baranowskiego), Wojciech Krąpiewski z żoną Anną Poniatowską, Barbara (wdowa po Macieju Kozielskim, 2-o v. Dąmbska) i inni. Na ile osoby te związane były z opisywanym Wojnowem nie wiemy. Połowę wsi na pewno odziedziczył syn Piotra - Jan Raczkowski. W 1619 r. wyderkował on (sprzedał z prawem odkupu) tę część Stanisławowi Modrzewskiemu. Jeszcze w 1645 r. zapisywał na swojej części 1200 złp. posagu żonie, Jadwidze Kaczkowskiej.
Część Walentyna Dąmbskiego odziedziczył jego syn Krzysztof, ożeniony z Anną Niemieczkowską, 1-o voto Więckowską. W 1638 r. Krzysztof swoją część puścił na wyderkaf Kazimierzowi Krzywosędzkiemu. Miał z Anną córkę Dorotę, zamężną za Floriana Krzywosędzkiego. Ok. 1650 r. część Dąmbskich przeszła w ręce Andrzeja Belęckiego, zaś jeszcze w 1677 r. Dorota cedowała otrzymane od tegoż A.B. 3 tysiące - swojej córce Konstancji zamężnej za Jana Przybyszewskiego. W międzyczasie, w 1663 r., synowie Jana Raczkowskiego: Władysław i Kazimierz, sprzedali swoją połowę wsi Stanisławowi Więckowskiemu. Kilkanaście lat później panie Dąmbskie, czyli Dorota i jej córka Konstancja, sprzedały swe części w Wojnowie - Wojciechowi Konstantynowi Brezie, staroście liwodworskiemu.
Przełom XVII i XVIII w. nie obfituje w opisy transakcji dot. Wojnowa, tak więc możemy jedynie stwierdzić, że na pocz. kolejnego stulecia właścicielem wsi mógł być Jan Wężyk Rudzki, który nabył W. od Adama Brodzkiego w 1693 r. Następnie posiadaczami wsi byli Swinarscy h. Poraj, a w latach 30. XVIII w. Wojciech Wysocki. Ten z żoną Drzewiecką miał córkę Wiktorię, zamężną za Wojciecha Ostraszewskiego. W 2. poł. XVIII w. taż była jedyną prawowitą właścicielką W., a w 1775 r. sprzedała majątek Tadeuszowi Korytowskiemu h. Mora. Część gotówki ze sprzedaży scedowała swoim synom: Andrzejowi i Wojciechowi O-im.
Po Korytowskim wieś stała się własnością Stefana Frezera, który z żoną Zuzanną miał córkę Magdalenę (ur. w Wojnowie w 1796 r.), zamężną później za Wyganowskiego. Z rąk Frezerów wieś przeszła na Ignacego Franciszka Kołaczkowskiego h. Awdaniec (1763-1831), syna Macieja i Weroniki Wyssogota-Zakrzewskiej h. Wyskota, ożenionego z Józefą Grudzińską h. Grzymała (1771-1851). Mieli pięcioro dzieci: Albertynę, Klemensa, Adama, Anielę Juliannę Józefę oraz Klotyldę. Klemens był w latach 20. pułkownikiem WP w Warszawie; brał udział w powstaniu listopadowym.
Po powstaniu dobra sprzedano Powelskim, a w 1836 r. Stanisław P. (1789-1842) wybudował we wsi opisywany pałac. Powelski był działaczem społecznym, a także znanym poznańskim kupcem. Z żoną Anną de Koswick miał dwoje dzieci, w tym córkę Albertynę (1816-1875), zam. za Augustyna Grabowskiego. Zapewne wnuczką dziedzica była Anna Powelska, która zapisała majątek (wówczas już dobra rycerskie - Rittergut) Alfonsowi Kolskiemu z Kąpna. Nowy dziedzic zaczął gospodarować w Wojnowie od razu, tzn. w czerwcu 1886 r. Trzy lata później zmarł tu wieloletni przyjaciel rodziny Kolskich - Filip Zadora Łączkowski, weteran powstania listopadowego.
W 1888 r. Wojnowo było wsią rycerską w pow. obornickim. Majątek miał 969 ha obszaru (4 tys. mórg), a do celów naliczenia podatku z ziemi, wykazywano 7604 marki "czystego dochodu gruntowego". Majątek posiadał gorzelnię parową. W 1893 r. Alfons Kolski sprzedał dobra hrabiemu Józefowi Tyszkiewiczowi, zięciowi hr. Łąckiego z Posadowa. W 1906 r. Wojnowo nabył od wdowy Tyszkiewiczowej Tadeusz Twardowski h. Ogończyk, ordynat dóbr Kobylniki. Sześć lat później Twardowski kupił dobra Głębokie k. Kruszwicy. Był on synem Teodora Pawła i Walentyny Żychlińskiej h. Szeliga. Jego żoną była (ślub w 1881 r. w Mchach) Ludwika Fundament-Karśnicka h. Jastrzębiec (1860-1923). Z tego związku pochodziły dzieci: Teodor (1882-1924), żonaty z Heleną hr. Bnińską herbu Łodzia (1885-1958); Maria (1883-1934), zamężna za Tadeusza Moszczeńskiego h. Nałęcz (1882-1932); Ludwik Teodor Dobrogost (1884-1905); Stefan Dobrogost (1888-1956), żonaty z Eleonorą Kurnatowską h. Łodzia (1898-1968) i Jan Tadeusz Dobrogost (1891-1916). Spośród nich Wojnowo przypadło Stefanowi, pod którego zarządem w 1926 r. dobra miały 969 ha obszaru, w tym 500 ha ziemi uprawnej, 127 ha łąk i pastwisk, 295 ha lasów, 5 ha nieużytków i 22 ha wody. Do oszacowania podatku gruntowego wykazywano 2518 talarów "czystego dochodu"; majątek posiadał własną gorzelnię. W 1930 r. wieś leżała w pow. obornickim i liczyła 300 m-ców. W latach 1943-45 wieś nosiła nazwę Weicher. Po wojnie dawne dobra zabrał i rozparcelował Skarb Państwa Polskiego. Pałac w ostatnich latach został wyremontowany i zaadaptowany na nowoczesny obiekt hotelowo - turystyczny.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Słownik Historyczny Ziem Polskich w Średniowieczu, Inst. Historycznego P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Guter=Adreßbuch für die Prowinz Posen, wyd. 2, Lipsk 1913;
Wykaz alfabetyczny wszystkich posiadłości ziemskich w W. Księstwie Poznańskiem, Berlin, 1872;
Księga Adresowa Polski ..., 1930;
Geoportal;
Mapster:
5455 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3368_Schokken_1944.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Budynek neorenesansowy w stylu włoskim, wzniesiony na planie prostokąta, fasadą skierowany na płd.-zachód, piętrowy, z nieco wyższym ryzalitami na osi w obu elewacjach. Ryzality nakryte dachem dwuspadowym, części boczne dachami płaskimi. We frontonie herb Twardowskich - Ogończyk. Nad wejściem łaciński napis "Mon repos" - "mój odpoczynek" - który sugeruje przeznaczenie rezydencji.
Układ przestrzenny zespołu pałacowego jest w znacznym stopniu zachowany.

Park

Park z 1. poł. XIX w., rozciągający się na płn. brzegu Jez. Wojnowskiego, zadbany, o pow. 5,9 ha. Na współczesny park składają się dwie dz. ewid.: nr ...329 (część zach.) oraz 331/1 (cz. wsch. z pałacem), przedzielone drogą prowadzącą do jeziora.

Inne

Gorzelnia, nr rej.: 67/Wlkp/A z 30.08.2001

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011