Szamotuły

Historia

Zamek zbudowany na prywatną siedzibę przez Nałęczów Szamotulskich posadowiony był na północ od miasta, na lewym, nizinnym brzegu rzeki Samy. Rzeka była również naturalnym źródłem dla nawodnionej fosy. Pomimo wielokrotnych badań przeprowadzanych na terenie zamku nie został on ostatecznie poznany. Prace prowadzili tu między innymi: J. Łopata 1971-72, E. Krause 1973 i 1981-83. Zamek związany jest z legendą o Czarnej Księżniczce, którą w rzeczywistości była urodzona w 1518 roku Halszka ? córka księżnej Beaty z Kościeleckich Ostrogskiej i Zygmunta Starego. Do dziś po założeniu zamkowym zachowała się wzniesiona w 1518 roku dla Łukasza Górki ceglana wieża. Pierwotnie była ona zlokalizowana bezpośrednio przy bramie warowni. W roku 1549 na polecenie Andrzeja Górki wieża została przebudowana. Pracami tymi kierował murator Jan Czeterwan. W roku 1869 wieża została częściowo zrekonstruowana. W roku 1957 po kolejnej przebudowie wieża została zaadaptowana na cele muzealne. Wieża zlokalizowana jest przy południowo-zachodnim narożniku założenia. Dwuskrzydłowy budynek zamkowy został gruntowanie przekształcony w XVII i XIX wieku. W latach 1976-1989 nastąpiła jego przebudowa na cele muzealne, podczas której regotyzowano jego elewacje. Muzeum w zamku ulokowano w 1990 roku.

Miasto lokowane zostało w 1383 roku od samego początku było własnością fundatorów miejscowego zamku ? Nałęczów Szamotulskich. Budowę datuje się po 1405 roku, kiedy to nastąpił podział włości. Warownia została wzniesiona na tak zwanym surowym korzeniu. Zamek był regularnym, ceglanym założeniem z czworobocznymi wieżami. W roku 1513 posiadłość przeszła w posiadanie rodziny Górków, którzy przekształcili ją z gotyckiego zamku w renesansową rezydencję. W latach późniejszych siedziba wielokrotnie zmieniała właścicieli, którymi były możne rody Wielkopolski. W literaturze znajdziemy również wzmianki o drugim zamku przekazanym reformatom przez Jana Łąckiego. Fakt ten jest prawdopodobny z uwago na to, że miasto do XV wieku było ośrodkiem dwóch włości. Reformaci przebudowali średniowieczną warownię w 1675 roku, wznosząc w tym miejscy kościół oraz klasztor. Potwierdzenie tej tezy może nastąpić dopiero po wykonaniu szczegółowych badań.

Park

Park z fragmentami fosy i wałów z (XV) XIX w.

Inne

Wieża mieszkalna ?Baszta Halszki? z 1518 i 1869 r., nr rej.: 2457/A z 21.12.1932
Budynek na podzamczu, tzw. Zamek z k. XV w. oraz 1518-49 lat. oraz 1869 r.
Oficyna z k. XVIII w.