Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek Kujawa

Sierosław

Województwo:wielkopolskie
Powiat:poznański
Gmina:Tarnowo Podgórne
Rodzaj obiektu:Dwór

Stan obecny

Własność J.S.T.

Historia

Dwór z pocz. XX w.
Sierosław to wieś leżąca 12 km na płn. wschód od Buku. Pierwsza wzmianka, gdzie jej nazwę zapisano jako Siroslavo, pochodzi z 1248 r. Mniej więcej w tamtym czasie, biskup poznański Jan wcielił S. do parafii w Lusowie. Ze wsi tej pisali się: Stefan Opalis w 1316 r., Bogusz Sierosławski w 1389 r. i Naram S. w 1393 r. Genealogia rodziny S. zajęłaby zapewne objętość Wielkiej Encyklopedii PWN, dlatego my ograniczymy się tylko do przedstawienia kilku postaci, które najczęściej występują w Regestach prof. Dworzaczka. W 1435 r. był to Wincenty, a następnie bracia Mikołaj i Maciej, którzy wybudowali we wsi pierwotny dwór. W XV w. byli oni także posiadaczami wsi Rybocześnica (w zap. - Riboczesnicza). Wieś S. w XV w. zapisywano głównie w postaci Siroslaw, zaś nazwisko właścicieli - Siroslawscy. W 1507 r. występuje Marcin S. - bratanek Marcina, który zapisywał po 80 grzywien posagu i wiana żonie Małgorzacie Zielątkowskiej. O dworze w S. mówi też wzmianka z 1562 r., kiedy to Maciej S. dał swoją połowę bratu Janowi. Tenże Jan wymieniony jest w regestach poborowych w 1580 r., jako posiadacz 2 zagrodników i roli karczmarskiej. Pięć lat później sprzedał wieś za 8 tys. złp. Janowi Przecławskiemu, zaś ten po kolejnych 5 latach - Janowi Kierskiemu h. Jastrzębiec. Ów Jan miał syna Stanisława, który w 1597 r. sprzedał Sierosław "z wyjątkiem dwóch kmieci z rodzinami i jednej dziewczyny", Janowi Bukowieckiemu. Od tegoż Jana, po kolejnym roku, S. nabył Stanisław "Grot" Urbanowski i wydzierżawił wieś swojej siostrze Barbarze. Po nim S. odziedziczyli synowie: Wojciech, Jakub i Adrian; w 1621 r. sprzedali te dobra Maciejowi Żychlińskiemu h. Szeliga. Ten siedział tu aż 19 lat, po czym sprzedał majątek Mikołajowi Tytusowi Brezie, zaś ten w tym samym roku (1640) - Władysławowi Miękickiemu, synowi Krzysztofa.
Żona Miękickiego, Barbara, miała siostrę - Katarzynę Bojanowską - której ślub (z Mikołajem Rejem z Nagłowic) odbywał się w 1643 r. właśnie w Sierosławiu. Doszło do awantury, w której pijany Jan Żychliński - sługa Reja - obił jednego z gości - Marcina Glinickiego. Glinicki poszedł z tym do sądu, ale jak sprawa się skończyła? Nie wiadomo... Cztery lata później Barbara M. założyła we wsi kościół Braci Czeskich. Później, gdy właściciele przeszli na katolicyzm, kościół ten zamieniono na kaplicę. Barbara po śmierci Miękickiego wyszła za hrabiego Latalskiego z Łabiszyna. Dostała od niego sporą oprawę na licznych dobrach, a S. prawdopodobnie sprzedała. W 1661 r. właścicielką była wdowa po Jerzym Rozbickim - Zofia Chrząstowska - która sprzedała wieś Łukaszowi Karniowskiemu, zaś ten swojej żonie - Dorocie Zadorskiej. Około 1665 r. wybudowali oni we wsi nowy dwór, w którym dnia 29 lipca urodził się Jakub Adam, syn Kazimierza Kunińskiego i Barbary Zadorskiej.
Dziedzicem S. przez jakiś czas był Maciej Kuniński, po którym odziedziczyli synowie: Jan i Karol. Ci w roku 1689 r. sprzedali Sierosław wspomnianej wyżej Barbarze, wówczas już wdowie po Janie Turbojskim. Ze związku tego pochodził syn Stanisław, który w 1711 r. sprzedał wieś Ludwikowi Bielawskiemu. Matka w międzyczasie została potrójną wdową, bo do grona poprzednich mężów dołączył zacny szlachcic - Piotr Żegocki. Bielawski za żonę wziął również kobietę po przejściach - Ludwikę Turboyską. Ta wcześniej pochowała dwóch mężów: Jana Suchorzewskiego h. Zaremba i Antoniego Modlibowskiego h. Rola. Na skutek nieznanych nam zapisów i transakcyj, współdziedziczką S. została jej siostra Marianna, zamężna za Andrzeja Skrzetuskiego. "Dziedziczką" Marianną S. nazywana jest w latach 30. XVIII w. Była też trzecia siostra - Joanna - zamężna za Jana Nowickiego.
Marianna zmarła młodo (33 l.) i pochowano ją w grobowcu Potockich. Jedyną spadkobierczynią została ostatnia córka Ludwika Bielawskiego - Joanna - która w 1748 r. sprzedała majątek Marcelinowi Raszewskiemu, za kwotę 38 tys. złp. Kolejny dziedzic S. ożeniony był z Franciszką Snykowską, z którą mieli dwie córki: Barbarę i Rozalię. Marcelin pełnił funkcję komornika granicznego we Wschowie. Z zapisek wynika, że miał kolejną żonę - Annę Nowicką - a z nią jeszcze dwóch synów. Najprawdopodobniej na skutek zarazy, aż troje dzieci dziedzica zmarło w latach 1752-55. On sam umarł mając zaledwie 47 lat, dnia 30 kwietnia 1758 r. Rok później wdowa zaślubiła Karola Józefa Jerzykowskiego, który został posesorem majątku. Właścicielami byli bracia Ignacy i Józef Raszewscy, synowie Marcelina i Anny. W 1778 r. sprzedali oni S. z folwarkiem Pokrzywnica, Mateuszowi Neymanowi, za kwotę 75 tys. złp. Posesorem zastawnym wsi został Jan Lutomski, ożeniony z Zofią Kuczewską. Dnia 2 X 1780 r. w S., Józefa Najmanowa wyszła za Józefa Raszewskiego; 3 lata później jej siostra Ludwika wyszła w Lussowie za Kazimierza Oziemkiewicza. W tym samym roku Michał Neyman z żoną Marianną odnowili miejscową kaplicę, na nowo wyznaczono także granice pomiędzy S., a Lusowem i Lusówkiem. Najmanowie i Raszewscy siedzieli we wsi jeszcze na pocz. XIX w. Co się stało później? Nie wiemy, gdyż na dobre kilkadziesiąt lat znikają zapiski w "Regestach". Wieś zapewne przeszła w ręce niemieckie, co potwierdza informacja z 1881 r., że "Paweł Zakrzewski sprzedał wś Golinę Briesen'owi, otrzymawszy w cenie wś Sierosław w p. buk." Rok później Zakrzewski sprzedał S. porucznikowi Lucke, w zamian biorąc od niego Skoki. W zapisce mowa o kwocie pół miliona marek; wieś, tzw. dobra rycerskie, miała wówczas 2200 mórg obszaru. W kolejnych latach kupił ją Zygmunt Węsierski h. Belina, ożeniony ze Stanisławą Sławoszewską.
W 1885 r. wieś dzieliła się na dwór i okręg dworski; było tu 10 domów i 184 m-ców. Majątek posiadał 554,9 ha obszaru, w tym 419,48 ha ziemi uprawnej, 35,6 ha łąk, 28,8 ha pastwisk, 57,57 ha lasów i 13,36 ha nieużytków. Wraz z Pokrzywnicą cały okręg liczył 233 m-ców (w 14 domach), w tym 193 katolików i 40 protestantów oraz 688 ha gruntów, w tym 532 ha ziemi uprawnej. Gospodarstwo miało własną gorzelnię parową; specjalizowało się w hodowli bydła i produkcji nabiału.
Po 1920 r. S. stał się własnością skarbu państwa. Dobra puszczono w dzierżawę, a dzierżawcą został Jerzy Janowski. W 1926 r. pod jego zarządem gospodarstwo miało 500 ha gruntów, w tym 400 ha ziemi uprawnej, 40 ha łąk i pastwisk, 55 ha lasu, 4 ha nieużytków i 1 ha wody. Hodowano tu także konie szlachetnej półkrwi. W 1930 r. wieś liczyła 215 m-ców. Po 2. wojnie światowej dawne dobra zabrał i rozparcelował Skarb Państwa Polskiego. W ostatnich latach gmina odkupiła dwór i wyremontowała go kosztem ok. 5 milionów złotych.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Słownik Historyczny Ziem Polskich w Średniowieczu, Inst. Historycznego P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
link: https://telewizjastk.pl/czytaj/dwor-w-sieroslawiu-powrocil-po-latach
Księga Adresowa Polski ..., 1930;
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór późnoklasycystyczny. Budynek piętrowy i nakryty dachem płaskim. Wejście umieszczone w nieznacznym, trójosiowym ryzalicie pośrodku 7-osiowej fasady.

Park

Pozostałości parku o pow. około 1 ha.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.