Rakojady

Stan obecny

Własność prywatna.

Historia

Dwór z pocz. XX w.
Pierwsi właściciele tej wsi pisali się "de Rakojady", by z czasem przyjąć nazwisko Rakojeckich. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z dokumentu erekcji parafii p.w. św. Mikołaja Biskupa w Skokach, kolejna z 1392 r. mówi o niejakim Kraczku (Raczku?), który procesował się z Przybysławem Przysieckim. W 1. poł. XV w. znajdujemy tu Jana z Maszewa, który miał sześciu synów niedzielnych: Jana, Jakuba, Wojciecha, Marcina, Macieja i Jurgę. Pominiemy opisy licznych procesów, spadków i wyderków, które nie wnoszą niczego ciekawego do historii wsi. Rakojeccy skoligaceni byli z właścicielami sąsiednich wsi, m.in. Padniewskimi, Mieleńskimi, Przesieckimi i in. Ich nazwisko pojawia się też w formach: Rakojadzki, Rakojadski, Rakojeczski, Rakojeczki, itp. itd. Ok. 1530 r. Stefan Rakojecki był także dziedzicem cześci Michalczy, spokrewnionym z jej właścicielami - Michaleckimi. Z kolei część Rakojadów w drodze wyderkafu przeszła na Skockich ze Skoków. Ród Rakojeckich ostatecznie zniknął z zapisek do k. XVI w. a wieś przeszła w wianie na Sławianowskich i Przysieckich. Na pocz. XVII w. dość często zmieniała właścicieli: Przysiecki sprzedał ją Sebastianowi Gniewkowskiemu, ten Andrzejowi Kowalskiemu, zaś ten ostatni Andrzejowi Reyowi, piszącemu się z Nagłowic, dworzaninowi królewskiemu. Po nim odziedziczyli synowie: Władysław i Mikołaj, starosta libuski, który w 1643 r. zapisywał posag Katarzynie Bojanowskiej, swej przyszłej żonie. W skład ich dóbr wchodziły także: "miasto Skoki i wsie: Rościnno, Roszkowo, Rakojady, Kasztellan, Stawiany, Młynki, Rejowiec, Szczodrochowo, Łopuchowo, Gacie, Niedarzyno, (z wyj. wsi Glinno) os. w p. gn. i 1/2 m. Ostroróg i wsi przyl. Dobrojewo, Bienino, Kluczewo, Nossalewo, Wielim, Orliczko, Chojno os. w p. pozn.". Dziedzicem został Mikołaj Rey, po którym odziedziczyli synowie: Karol i Jan, starosta libuski. Ok. 1665 r. sprzedali oni cały klucz Jerzemu Unrugowi, wojskiemu wschowskiemu, za kwotę 260 tys. złp. Ten trzy lata później sprzedał dobra Andrzejowi ze Skrzypna Twardowskiemu, synowi Mikołaja i Anny Kwileckiej, za kwotę 265 tys. złp. Następnie w zapiskach znajdujemy posesorów R.. Są to kolejno: Jerzy Hieronim Latalski z Łabiszyna, Dominik Lisiecki, Aleksander Widlicki (1730), i Ludwik Dorpowski (1739). W 1740 r. właścicielem dóbr był Leon Raczyński, dziedzic całego klucza skockiego, który sprzedał wszystko Antoniemu Szembekowi, kasztelanowi nakielskiemu, za kwotę 295 tys. złp.
Dwa lata później Szembek sprzedał dobra Teresie Swiniarskiej z Wybranowa h. Poraj oraz jej synom Radolińskim: Mikołajowi, Andrzejowi, Józefowi, Wojciechowi i Janowi, za kwotę 300 tys. złp. Pod koniec XVIII w. dziedzicem wielu okolicznych wsi oraz posesorem miasta Skoki był Wincenty Swiniarski, a następnie aż do swojej śmierci w 1839 r. Ignacy Swiniarski. Pod koniec XVIII w. dziedzic wykazywał, że we wsi jest 7 dymów mieszkalnych. W 2. poł. XIX w. właścicielem majątku został Konstanty Dziembowski z Dziembowa h. Pomian (1823-1890), uczestnik powstania styczniowego i poseł na Sejm Pruski, ożeniony z Seweryną Urbanowską h. Prus (I) (1832-1905). Mieli oni siedmioro dzieci, m.in. Melanię, Czesława (1860-1926), Helenę, Mieczysława (1870-1939) i Adelę. Konstanty zmarł 21 czerwca 1890 r. w Roszkowie, zaś dobra odziedziczył syn Czesław. W 1885 r. folwark posiadał 8 domów ze 146 m-cami. Dziembowscy byli właścicielami 1334-hektarowych dóbr do 2. wojny światowej. Czesław Dziembowski w 1895 r. zaślubił Urszulę Kisielnicką z Kisielnicy h. Topór, z którą miał siedmioro dzieci: Stefana (1898-1968), Seweryna (1899-1981), Joannę, Annę (1904-1988), Emilię (1905-1966), Lecha (1908-1988) i Ścibora (1910-1971). Z tychże majątek odziedziczył najstarszy Stefan, który zaślubił Marię Karwowską z Karwowa h. Pniejnia (Cwaliny). Miał z nią pięcioro dzieci: Jana, Michała, Zbigniewa, Urszulę oraz Stanisława. Rakojady w okresie międzywojennym z folwarku przekształcono w gospodarstwo leśne, podlegające pod zarząd lasów z Gniezna. Obecny dwór jako siedziba zarządcy gospodarstwa wybudowany został w 1926 r. przez Stefana Dziembowskiego. Rakojady jako folwark nie figurują już w żadnej z ówczesnych ksiąg adresowych, natomiast w skład dóbr Dziembowskich wchodził jeszcze Nadmłyn ze 110 ha gruntów i właścicielem Janem Juską. W czasie 2. wojny światowej we wsi urzędował Niemiec nazwiskiem Grabe. Po wojnie tereny dawnego majątku przejął Skarb Państwa Polskiego. W budynku dworu utworzono mieszkania, a następnie biuro Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej. W latach 70. XX w. miescił się tu także sklep GS-u Samopomocy Chłopskiej ze Skoków. To właśnie ci użytkownicy dobudowali magazyn z boku werandy dworu. W 1971 r. spółdzielnię z Rakojadów połączono z RSP Lechlin. Po przemianach 1989/90 dwór ponownie przeznaczony został na cele mieszkaniowe.
Źródła:
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Wielka Genealogia Minakowskiego;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Ryszard Mazurek "Dzieje Łosińca (wsi rodzinnej)";
Strona internetowa miasta i gminy Skoki:
http://www.gmina-skoki.pl/mieszkancy/miejscowosci/1771-rakojady/;
Geoportal, Mapster:
http://www.amzpbig.com/maps/3369_Jabkowo_1940.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór wzniesiony na planie prostokąta, w dłuższej osi SW-NE, fasadą skierowany na SE. Budynek piętrowy, nakryty łagodnym dachem czterospadowym. W 7-osiowej fasadzie trójosiowa, parterowa weranda poprzedzająca wejście, dźwigająca balkon, zdobiona od frontu 6 kolumnami ujmującymi okna i drzwi wejściowe. Okna balkonu zamknięte łukami, nad nimi trójkątny fronton z oculusem. Do boku werandy dostawiona współcześnie parterowa przybudówka, nakryta dachem płaskim.

Park

Rakojady przed 2. wojną światową nie posiadały typowego założenia parkowego. Niewielki ogród którego relikty istnieją do dzisiaj, znajdował się na południe od dworu i zajmował nie więcej niż 0,2 ha. Być może do początku XX w. istniał park, który rozciągał się dalej na południe (?). Kilka starych drzew rośnie również dookoła budynku dworu. Relikty zespołu dworskiego nie zostały wydzielone jako odrębna działka ewidencyjna i stanowią niewielki fragment dz. rolnej nr ...4/6. (Geoportal, 24.02.2017 r.)

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011