Godurowo

Stan obecny

Dwór - własność prywatna.
Pozostałości folwarku - własność A.N.R.

Historia

Dwór z 1. poł. XVIII / XIX w.
Pod koniec średniowiecza osada stanowiła dobra królewskie, by na pocz. XV w. stać się dobrami rycerskimi. Już w 1. poł. XV w. właściciele wsi nazywali się Godurowskimi. Była ona dość rozległa, bo liczyła aż 15 łanów kmiecych i dwa sołtysie. Części wsi były także w posiadaniu Mikołaja i Janusza z pobliskich Strzelec Wielkich. W 1448 r. Jadwiga, córka Piotra z Godurowa, sprzedała swe części dziedziczne Janowi Kolskiemu. W 1473 r. część wsi Mikołaj Godurowski zamienił z Mikołajem Zaleskim i jego nepotem Jakubem. 20 lat później tenże Jakub sprzedał swe dobra Maciejowi Gościejewskiemu. W 1519 r. właścicielką wsi była Jadwiga Godurowska, żona Mikołaja Małyńskiego, która sprzedała G. Stanisławowi Brzeźnieckiemu za kwotę 200 grzywien. Sądząc po ilości zapisek z tego okresu, G. posiadało co najmniej trzy części: Godurowskich, Stanisława Brzeźnickiego i Stanisława Koszkowskiego. Już w 1523 r. wzmiankowany jest dwór Macieja Godurowskiego. Był tu także młyn i staw, które w 1529 r. nabył od Jana Koszkowskiego Andrzej Pasikoń Pogorzelski, ożeniony z Anną Rozdrażewską. Po Andrzeju odziedziczyła jego córka Katarzyna, zaś po Macieju Godurowskim jego syn Jakub, ożeniony z Anną Moraczewską. W 1559 r. ojciec zapisywał tejże Annie 400 złp. posagu i t. wiana. Ów Jakub miał zapewne kilku braci, w tym Piotra, współdziedzica G. w 1563 r. Z kolei po Katarzynie Pogorzelskiej odziedziczył Jan Pogorzelski Pasikoń, który w 1563 r. sprzedał swe części wsi bratu Wawrzyńcowi. Dwaj pozostali bracia Pogorzelscy to Hieronim i Sebastian. Oprócz części G. posiadali oni także Jarosławki, Masłowo, Szelejewo i Zgaliny. W 1564 r. część wsi miał też Jakub Grambkowski seu Pogorzelski, który zamienił je za dopłatą za Kaczkowską Górkę ze Stanisławem Pogorzelskim. Część dóbr w tym samym roku kupił Hieronim Pogorzelski. Na pocz. XVII w. ród Godurowskich w Godurowie się zakończył, zaś współwłaścicielami dóbr Pogorzelskich w okresie 1639-42 zostali Rozdrażewscy. Podczas najazdu szwedzkiego wieś została spustoszona, a dwór zburzony, o czym mówi wzmianka z 1669 r. gdy Stanisław Pogorzelski obiecywał Stefanowi Bronikowskiemu, że mu da swoją córkę Mariannę na żonę lecz posagu dać nie może "ponieważ Godurów zdezolowany". Tym sposobem jedyną spadkobierczynią została siostra Marianny - Ludwika, żona Stanisława Wolskiego. Ciekawostką jest fakt, że w poł. XVII w. dzierżawcą G. był przez pewien okres Wacław Sadowski - zdrajca, Czech z pochodzenia, który walczył wraz ze Szwedami przeciwko Polakom. W 1675 r. Ludwika Wolska sprzedała m.in. Godurowo Andrzejowi Słupskiemu, synowi Jana. Tenże Andrzej ożeniony był z Anną Twardowską, z którą miał synów Jana i Władysława. W 1678 r. bracia sprzedali Godurowo i część Drogoszewa Mariannie z Kąsinowa Bobrownickiej, wdowie po Adamie. Zacna wdowa w 1685 r. sprzedała G. Bogusławowi Kurnatowskiemu h. Łodzia. Po kolejnych 7 latach ten sprzedał G. i cz. Drogoszewa Filipinie Helsztery, wdowie po Janie Franciszku Rozdrażewskim. W 1696 r. ta odsprzedała dobra Eustachemu Rozdrażewskiemu, synowi Łukasza. Ten z kolei miał dwóch synów: Franciszka i Jana, którzy odziedziczyli G. i Dr. Jednocześnie nie wiadomo skąd w zapiskach pojawił się Stanisław z Dzwonowa Rogaliński. Rogalińscy nie występowali wcześniej w zapiskach i nie byli spokrewnieni ani z Rozdrażewskimi, ani z Pogorzelskimi. W 1700 r. największe prawa do wsi miały wspomniane wcześniej siostry Marianna i Ludwika Pogorzelskie, które sprzedały G. i Dr. Bogusławowi Kurnatowskiemu h. Łodzia. Część Rogalińskich w 1720 r. Antoni R. wraz z młodszym bratem Józefem sprzedali za 64 tys. złp. Franciszkowi Wilkońskiemu h. Odrowąż. Rok później ci sami bracia odkupili pozostałą część G. i Dr. od Macieja, Jana i Franciszka Rozdrażewskich. W 1727 r. dziedzicem wsi był Franciszek Wilkoński, zaś ekonomem majątku Stefan Bielski. Dziesięć lat później w zapiskach pojawia się dwór, na którym ślub zawarli Wojciech Trzciński i Aniela Żychlińska. Przez kolejne kilkanaście lat księgi metrykalne wymieniają nazwisko Adama Żychlińskiego. Domyślamy się, że mógł on być zarządcą (posesorem) majątku. Na dworze w G. rodziło się kilkoro kolejnych dzieci jego i n.n. Ewy. W 1755 r. po raz pierwszy znajdujemy tu Michała Sczanieckiego h. Ossoria, ożenionego z Krystyną Bojanowską h. Junosza. W tymże roku urodziła się ich córka Krystyna Agnieszka, rok później syn Józef Filip Nereusz, a w 1758 r. jeszcze córka Zofia Julianna. Wcześniejsze dzieci Michała i Krystyny Sczanieckich to: Józef Bogusław, Bogusław Ignacy (1739-1810), Ludwika (1740-1759), Franciszek Ksawery (1741-1776), Stanisław Kostka (1742-1829) i Jadwiga (1745-1773). W 1758 r. córka Ludwika wyszła za Józefa Koszutskiego h. Leszczyc, z którym miała córkę Rozalię Kunegundę, ur. w Godurowie 11 marca 1759 r. Ludwika zmarła zaledwie m-c później, 15 kwietnia 1759 r. i pochowana została w klasztorze gostyńskim. W 1771 r. w G. związek małż. zawarła Krystyna S. i Fabian Parczewski. Po Michale Sczanieckim dziedzicem G. został jego syn Stanisław Kostka. Prawdopodobnie nie ożenił się i nie pozostawił potomstwa. Dobrami zarządzał do swojej śmierci w dn. 16 sierpnia 1829 r. Kolejnym znanym nam dziedizcem G. był Marceli hr. Żółtowski h. Ogończyk. W tym miejscu spróbujemy wywieść pochodzenie hrabiego. Otóż Jadwiga Sczaniecka wyszła za Zygmunta Nieżychowskiego h. Pomian (1715-1785) z którym miała córkę Ewę (1768-1842). Ta wyszła za Wincentego Zbijewskiego h. Rola (1746-1827). Ewa i Wincenty mieli córkę Józefę (1787-1846), zamężną za Jana Gaudentego Walentego hr. Żółtowskiego (1778-1854). Ich synem był Franciszek Józef Wincenty (1818-1894), ożeniony z Zofią hr. Zamojską h. Ogończyk (1825-1853). Ci mieli sześcioro dzieci (łącznie za wspomnianym Marcelim). Pozostali to: Elżbieta (1848-1863), Róża (1849-1923), Stanisław (1849-1908) i Zofia (1856-1867). W dniu 5 listopada 1879 r. w Rusku, 20-letni hrabia Marceli Adam Zdzisław Żółtowski zaślubił 21-letnią Marię Cecylię Ludwikę hr. Czarnecką. W 1881 r. do posiadanego G. dokupił dobra rycerskie Lipówkę. Marceli i Maria Ludwika mieli dzieci: Andrzeja (1890-1979), Marię (1883-1968), Stefana (1885-1914), Elżbietę (1887-1967), Różę (1889-1962), Franciszka (1892-1944), Ludwika (1894-1952), Jana Antoniego (1896-1974), Antoninę (1898-1992) i Benedykta Sykstusa Marię (1902-1982). Dziedzic był fundatorem szpitala bonifratrów w Marysinie.
W 1885 r. Godurowo stanowiło dominium w powiecie krobskim o pow. 2149 mórg. Było tu 12 domów i 177 m-ców wyznania katolickiego. W skład domeny wchodził także folwark Zabornia. Właścicielem był Franciszek hr. Żółtowski z Niechanowa, który jako jeden z niewielu spośród dziesięcioro potomstwa Marcelego nie ożenił się i nie posiadał potomstwa. W 1926 r. pod jego zarządem dobra G. wraz z folwarkiem Zabornia liczyły 600 ha, w tym 350 ha ziem uprawnych, 32 ha łąk i pastwisk, 187 ha lasów, 27 ha nieużytków i 4 ha wody. Czysty dochód gruntowy wykazywany jako podstawa do naliczenia podatku wynosił 1842 talary. W 1930 r. Godurowo stanowiło obszar dworski w pow. gostyńskim i liczyło 235 m-ców. Cały majątek Żółtowskich w szczytowym momencie liczył 1209 ha. W części wiejskiej Godurowa był także kowal S. Grzymisławski, kołodziej W. Janiszewski i posiadacz zakładu ogrodniczego W. Kurek. Po 1931 r. dziedzicem został brat Franciszka - Benedykt Żółtowski. W dniu 17 czerwca 1936 r. w Krasnobrodzie zaślubił on Różę Fudakowską h. Dołęga. Mieli siedmioro dzieci: Izabelę, Dorotę, Barbarę Marię, Marka Marię Marcelego, Jolantę Marię, Jana Marię oraz Różę Marię. Po przejęciu przez Niemców, w latach 1939-45 wieś nosiła nazwę Godau. Po 2. wojnie światowej dobra zabrał i rozparcelował Skarb Państwa Polskiego. Dwór spalił się w 1946 r. Na bazie pozostałości folwarku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, zlikwidowane ustawowo na pocz. lat 90. XX w. Zakład w Godurowie podlegał pod Kombinat PGR w Karolewie. Gospodarstwo specjalizowało się m.in. w hodowli drobiu. Dwór przez wiele lat stał zrujnowany, a w ostatnich latach został odrestaurowany przez prywatnych właścicieli.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Regesty, Monografie) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Plan Odnowy Miejscowości Godurowo na lata 2009-2016;
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Mapster:
Geoportal.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór po odbudowie. Budynek wzniesiony na planie litery "C", dłuższą osią usytuowaną w kier. NW-SE, fasadą skierowany na SW. Przeciwna elewacja (ogrodowa) z wysuniętymi skrzydłami skierowana jest na NE; parterowy, nakryty dachami dwuspadowymi z naczółkami i facjatkami. Na wejściem trójkątna wystawka dachowa.

Park

Park z k. XVIII w., o pow. 13,5322 ha wraz z dworem i stawami. W XIX w. park został przekomponowany na krajobrazowy. Układ przestrzenny pomimo niekorzystnych zmian jest czytelny, zachowała się m.in. aleja grabowa i stawy. Za pow. parku należy uznać działki ewid. o numerach: ...45/1 o pow. 8,8629 ha i ...61/2 o pow. 4,6693 ha. (Geoportal, 8.12.2017 r.)

Inne

Zabudowania folwarczne z 4. ćw. XIX w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011