Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Bolechowo
Zdjęcie Marek Kujawa 2010
Miniatura BolechowoMiniatura BolechowoMiniatura BolechowoMiniatura BolechowoMiniatura BolechowoMiniatura BolechowoMiniatura BolechowoMiniatura BolechowoMiniatura BolechowoMiniatura BolechowoMiniatura BolechowoMiniatura BolechowoMiniatura BolechowoMiniatura Bolechowo

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek KujawaDaniel BrzezińskiJakub AndrzejewskiGREGORIUS ...

Bolechowo

Bolchau (1943-45)

Województwo:wielkopolskie
Powiat:poznański
Gmina:Czerwonak
Rodzaj obiektu:Pałac

Rejestr zabytków

Zespół:pałacowy, XIX-XX w.
Obiekt:pałac, nr rej.: 2213/A z 12.09.1991
Park:nr rej.: 1949/A z 3.09.1984

Stan obecny

Własność prywatna.

Historia

Pałac z 1. poł. XIX w.
Bolechowo to wieś leżąca 3,5 km na południe od Murowanej Gośliny. Pierwsza wzmianka o tej wsi pochodzi z 1252 r., znalazła się ona wówczas wśród innych miejscowości nadanych przez księcia wielkopolskiego - Przemysława I - cysterkom z Owińsk. W 1280 r. jego syn Przemysław II potwierdził to nadanie. W ówczesnych dokumentach nazwa widnieje jako Bolechow, Bolechow Mayus, a także Bolechowo Wielkie (w odróżnieniu od Bolechówka - wcześniej, przed XVII w. zwanego Bolechowcem lub Bolechowem Małym).
Tak więc B. weszło w skład większego klucza dóbr - owińskiego, a ośrodkiem zarządu dóbr we wsi było sołectwo. Z tamtych czasów zachowało się sporo zapisek, przykładowo, w 1402 r. sołtysowa Eufemia toczyła spór o wiano ze swoim bratem Wszegniewem, zaś w latach 1475-78 wieś zalegała z podatkami. W 1509 r. pobór płacono z 4 łanów i półtora łanu sołtysa. Z kolei w 1573 r. było to już 7 łanów i 7 ł. opuszczonych, uprawianych przez kmieci. W 1580 r. w regestach zapisano pobór z 6 półłanków, 4 zagrodników i dwóch łanów sołtysich. Nie wiadomo jak w innych okresach, natomiast za życia starosty Łukasza Górki (w latach 1564-65) wieś dawała do zamku poznańskiego podatki z 5 i pół łanu, po 3 wiertele żyta, jednej ćwierci owsa i jednym wiertelu pszenicy, ponadto po 2 grosze z łanu.
Z okresu rządów zakonnych nie zachowało się zbyt wiele zapisek, dopiero na pocz. XVIII w. znajdujemy informacje o śmierci Barbary Kraszewskiej z B. (1734), następnie posesora Andrzeja Świętochowskiego, po którym funkcję tę przejął syn Antoni Św. Po kasacie zakonu, pod koniec XVIII w., majątek przeszedł w ręce rodziny von Trescow. Dla nich zbudowano tu istniejący pałac, przebudowany pod koniec wieku, a na pocz. XX w. gruntownie rozbudowany. W XIX w. w majątku funkcjonowała też cegielnia, która zaopatrywała Twierdzę Poznań oraz inne budynki w materiały budowlane. W 1869 r. 6200-morgowy majątek od Ryszarda von Tresckow kupił fabrykant Pauling z Sommerfeld, który już w 1873 r. sprzedał b. doktorowi Zygmuntowi Szułdrzyńskiemu z Lubasza, za kwotę 315 tys. talarów (945 tys. marek). Sam zaś kupił Kosztowo od Stanisława Chłapowskiego.
W 1885 r. B. dzieliło się na wieś oraz dominium w pow. poznańskim. We wsi znajdowało się 19 domów ze 150 m-cami, w tym 15 ewangelików; 75 analfabetów. W skład dominium o pow. 6174 mórg wchodziły oprócz B. folwarki Szlagencin oraz Treskowo. Szułdrzyński był przedstawicielem jednej z najbogatszych rodzin w Wielkopolsce. Ożenił się z Wandą Józefą Zakrzewską. W Bolechowie rodziły się ich dzieci: Stanisław Kostka Zygmunt Maria (1900), Emilia Maria Józefa (1902), Jan Ewangelista Marian Antoni (1903-1986), Tadeusz (1906) i Wanda Anna (1912). Z kolei dziedzic występował jako ojciec chrzestny: w 1909 r. w Lubaszu przy Irenie Elżbiecie - córce Mieczysława (brata) i Janiny hr. Szembek.
Wspomniany wyżej Jan był kawalerem maltańskim. Majątek po ojcu odziedziczył Tadeusz i w 1926 r. dobra pod jego zarządem miały 970 ha obszaru, w tym 550 ha ziemi uprawnej, 75 ha łąk i pastwisk, 320 ha lasów, 7,5 ha nieużytków i 17,5 ha wody. Do oszacowania podatku wykazywano 2265 talarów tzw. "czystego dochodu gruntowego". Majątek był w wysokiej kulturze rolnej, a Szułdrzyński znany był z organizacji na terenie swoich posiadłości, pierwszych w kraju wystaw maszyn rolniczych. Gospodarstwo posiadało własną gorzelnię.
W 1930 r. wieś miała 593 mieszkańców. Oprócz majątku Szułdrzyńskich, w pobliskim Trzaskowie znajdowała się 420-hektarowa posiadłość Stanisława Krzyżańskiego. W B. ponadto była knajpa A. Grzybyty, krawiec J. Rozwadowski i akuszer K. Rozwadowski. W latach 1943-45 nazwę wsi zmieniono na Bolchau, zaś Bolechówka na Hackweiler. Po wojnie dawne dobra zostały zabrane i rozparcelowane przez Skarb Państwa Polskiego.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Słownik Historyczny Ziem Polskich w Średniowieczu, Inst. Historycznego P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski ..., 1930;
Geoportal;
Mapster:
6769 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3467_Owinsk_geognostisch-agronomische_1898.jpg
11813455 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3467_Owinsk_IX.1944_APP_Sygn._M.top.25-543.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!


Opis

Pałac eklektyczny z elementami klasycystycznymi. Budynek piętrowy składający się z trzech brył. Korpus główny znajduje się w środku, nakryty jest czterospadowym dachem, mieszczącym użytkowe poddasze. W osi wejściowej posiada balkon z czterokolumnowym portykiem jońskim, u góry znajduje się balustrada. Skrzydła są dość znacznie wysunięte w stos. do korpusu, posiadają dachy płaskie, w zachodnim znajduje się sala balowa. Elewację i ściany boczne upiększają rzędy pilastrów z ozdobnymi wolutami.
Układ przestrzenny zespołu w pewnej mierze jest zachowany, z tym że obok dawnego podwórza (w kier. wschodnim) powstały nowe zabudowania gospodarcze, prawdopodobnie powojennego PGR-u.

Park

Park z początku XIX w. o pow. 2,97 ha, zaniedbany, o zatartym dawnym układzie przestrzennym. Zachowany jest w granicach sprzed 1945 r.; na jego obwodzie zachowały się resztki zabytkowej alei grabowej. Część parku po północnej stronie alei dojazdowej była sadem owocowym. Z kolei w części płd. rośnie cenny starodrzew z okazami drzew zbliżonymi do wymiarów pomnikowych, a także pomniki przyrody: wiąz o obw. w pierśnicy 320cm i białodrzew o obw. ok. 390 cm. Uroku parkowym wnętrzom dodaje płynący tu strumień. W części północnej parku znajduje się kaplica zbudowana w 1899 r., w niszy nad wejściem umieszczono figurę Matki Boskiej, wykonanej według Madonny sykstyńskiej Rafaela.

Inne

Zabudowania folwarczne z XIX i XX w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Halszka Bananka9 lat i 4 miesiące temu
Budynek bardzo zniszczony. Obiekt wygląda jak w remoncie, w rzeczywistości od wielu lat wygląda tak samo. W jednej z części prawdopodobnie ktoś mieszka. Teren pilnowany. Miejsce robi wrażenie. Nie sposób przejść obojętnie.
GREGORIUS ...rok i 6 miesięcy temu
W palacu oczywiscie od lat nikt juz nie mieszka, nawet owo...wowczas zdatne do zamieszkania lewe skrzydlo budynku...jest opuszczone. Nawet ochrona "wyniosla" sie pozostawiajac po sobie swoja "budke", ktora widac na jedym z moich zdjec...Zreszta gdy zerknalem do srodka to widac, ze i tu miejscowe "elity" znalazly cichy zakatek do degustacji procentowych...Sam palac nosi jeszcze slady "dobrej woli", bo stara folia, ktora zabezpieczono swego czasu glowna nawe budynku pozbawionego zreszta dachu wciaz slania sie na wietrze...Tu i tam usunieto rowniez tynki do poziomu zapewne istniejacej kiedys lamperii, ale tez na tym sie skonczylo...Moze kiedys...gdy wprowadza u nas w koncu automaty do butelek zwrotnych i to na skale krajowa...wspomniane "elity" zaczna je zbierac, by bylo na kolejne "jasne" ,a przy okazji uprzatna nieco zawalone nimi wnetrza opuszczonych palacow i dworow :)...
Przemysław Ficherrok i 4 miesiące temu
Trochę coś przekłamane jest w tym opisie o Bolechowie i o tym pałacu bo wiem ze należał do mojej rodziny miedzy innymi moi przodkowie postawili ta wioskę i liczby mi sie nie zgadzają tym bardziej ze tam sie wychowałem bo od dziecka spędzałem tam każde wolne chwile czy wakacje a pałac zniszczony był po pożarze dachu który powstał 1986r gdzie sam z kuzynami tam spałem i jak bym sie w nocy nie przebudził to by wszyscy spłonęli taka tam jedna z wielu ciekawostek i info i te liczby 593 mieszkańców w bolechowie nigdy tylu nie było chyba połączyli mieszkańców z owinskami bolechowkiem i murowana goslina ????‍♂️same brednie
Marek Kujawarok i 4 miesiące temu
Tak, właśnie tylu mieszkańców było w 1930 r.. Inne księgi adresowe z okresu międzywojennego potwierdzają tę liczbę. Wszystkie pozostałe informacje pochodzą tylko i wyłącznie ze źródeł historycznych. Niesamowita jest informacja o Pana przodkach. A od którego z książąt się wywodzą? Przemysła I, czy jego brata - Bolesława Pobożnego?
Marek Kujawarok i 4 miesiące temu
Polecam Słownik Historyczno-Geograficzny Polskich Ziem w Średniowieczu, Instytutu Historycznego, Polskiej Akademii Nauk. Tam jest coś o początkach wsi...