Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Bieganowo
2010, zdjęcie Tadeusz Repeć
Miniatura BieganowoMiniatura BieganowoMiniatura BieganowoMiniatura BieganowoMiniatura BieganowoMiniatura BieganowoMiniatura BieganowoMiniatura BieganowoMiniatura BieganowoMiniatura BieganowoMiniatura BieganowoMiniatura BieganowoMiniatura BieganowoMiniatura BieganowoMiniatura BieganowoMiniatura BieganowoMiniatura BieganowoMiniatura BieganowoMiniatura BieganowoMiniatura BieganowoMiniatura BieganowoMiniatura BieganowoMiniatura BieganowoMiniatura BieganowoMiniatura Bieganowo

Zdjęcie archiwalne

Miniatura Bieganowo
Zdjęcie Joanna Kwoka

Bieganowo

Województwo:wielkopolskie
Powiat:wrzesiński
Gmina:Kołaczkowo
Rodzaj obiektu:Pałac

Rejestr zabytków

Zespół:pałacowy, nr rej.: 1444/A z 12.04.1973

Stan obecny

Stan własności (2022 r.) nieznany.
Wcześniej ANR (dawnej Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa).

Historia

Pałac z pocz. XX w.
Bieganowo to stara wieś leżąca nad rzeką Wrześnicą, w odległości 10,5 km na płd. wschód od Wrześni. Jej historia sięga czasów prehistorycznych, o czym świadczą ślady i pozostałości cmentarzysk oraz różne znaleziska. W 1210 r. zapisano imię Biegan, a pierwsza pisana wzmianka o wsi pochodzi z 1288 r. Wieś była własnością Bieganowskich aż do XVII w. Już na pocz. XV w. rodzina ta wybudowała i uposażyła we wsi kościół. W czasach szwedzkiego "potopu", w 1657 r. wojska cesarskie mające działać przeciw Szwedom spaliły Bieganowo. W 1729 r. właścicielem majątku był Franciszek Kowalski h. Korab, który wybudował tu kolejny kościół, również drewniany. W poł. XIX w. wieś należała do Broniszów h. Wieniawa; Jana Sergiusza, ożenionego z Wiktorią Ewą Chrzanowską h. Nowina. Ci mieli syna Stanisława, który ożenił się z Teklą Eleonorą Grabską h. Wczele. Z małżeństwa pochodziło troje dzieci: Helena, Otylia i Zygmunt. W 1877 r. w Bieganowie, Helena Bronisz (1850-1897) wyszła za Mariana Grabskiego (1846-1919) i tym sposobem kolejnymi właścicielami B. (aż do 1939 r.) stali się Grabscy. Helena i Marian mieli troje dzieci: Franciszkę, Janinę i Edwarda.
W 1885 r. B. dzieliło się na wieś z 18 domami i 132 m-cami oraz dominium z 14 domami i 212 m-cami. Wszyscy mieszkańcy byli katolikami; podawano też, że na terenie wiejskim było 49 analfabetów zaś domeny - 86. Kościół parafialny podlegał pod dekanat w Miłosławiu (wcześniej w Pyzdrach). Obecny pałac został zbudowany w latach 1914-1916 wg projektu Stefana Cybichowskiego dla Edwarda Grabskiego (1883 Krusza Podlotowa - 1951). Ten 21 lutego 1911 r. w Poznaniu poślubił Janinę Nepomucenę Prądzyńską h. Grzymała. Z małżeństwa narodziło się ośmioro dzieci: Helena, Maria, Jan, Leon, Edward, Barbara, Bolesław i Teresa.
W 1926 r. gospodarstwo Grabskich wraz z folwarkami Gozdowo Młyn i Bieczewo miało 650 ha obszaru, w tym 602,75 ha ziemi uprawnej, 12 ha łąk i pastwisk, 32,5 ha lasu, 2,5 ha nieużytków i 0,25 ha wody. Specjalizowało się w hodowli krów oraz reprodukcji uznanych nasion zbóż. Do fiskusa (w celu naliczenia podatku gruntowego) wykazywano 2376,62 talarów "czystego dochodu gruntowego". W 1930 r. wieś liczyła 494 m-ców; był tu m.in. sklep St. Miedzikowskiej i Kółko Rolnicze.
Po wybuchu wojny Grabski został wysiedlony do Gniezna, a następnie trafił do Warszawy, gdzie włączył się czynnie do konspiracji, podobnie jak jego synowie Leon i Edward, którzy później zginęli w powstaniu warszawskim. W połowie sierpnia 1944 r. został wraz z żoną i dwiema córkami wysiedlony z Warszawy i osadzony w obozie przejściowym w Pruszkowie. Stąd został wywieziony na roboty przymusowe do Niemiec. Pracował m.in. jako robotnik przymusowy w Badische Uhren Fabrik GmbH w Furtwangen. Przebywał tam razem z żoną i dwiema córkami. Młodsza z nich - Teresa, nie przeżyła pobytu w obozie i zmarła z wycieńczenia w lipcu 1945 r. W 1946 r. Grabski wrócił do Polski. Nie mogąc osiąść w promieniu 100 km od swego majątku, zamieszkał najpierw w Krakowie, a następnie przeniósł się do Tarnowa, gdzie mieszkał w latach 1946-1950. Władze Polski Ludowej odmówiły mu prawa do emerytury. W Tarnowie m. innymi pomagał córce i zięciowi w prowadzeniu niewielkiego sklepu żelaznego. W 1950 r. przeniósł się do Poznania, gdzie mieszkał aż do śmierci. Zmarł 8 marca 1951 r., a 12 marca 1951 r. został pochowany na Cmentarzu Górczyńskim w Poznaniu. Żona Janina umarła 18 lutego 1960 r.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Regesty, Monografie) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Geoportal;
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Pałac eklektyczny z elementami neoklasycystycznymi. Budynek na planie wydłużonego prostokąta, z dachem łamanym, tzw. \"polskim\", z symetrycznie umieszczonymi alkierzami, stanowi klasyczny przykład tzw. \"kostiumu narodowego \". W osi wejściowej fasadę zdobi okazały portyk kolumnowy w wielkim porządku, zwieńczony trójkątnym frontonem. Od strony ogrodu znajduje się duży taras zdobiony rzeźbami.

Park

Park krajobrazowy z pocz. XX w. o pow. około 6 ha, położony na stoku opadającym w stronę rzeki Wrześnicy. Na skutek braku właściwej opieki park jest zaniedbany, aczkolwiek pozostaje w swoich granicach z pocz. wieku. Wcześniejsze założenie usytuowane było przed fasadą pałacu. Obecnie z wyjątkiem kilku drzew nie pozostał po nim ślad. Brak czytelnej kompozycji przestrzennej. Starodrzew reprezentowany jest przez około 30 gatunków drzew i krzewów w wieku 100-130 lat.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Dariusz Mielcarek12 lat i 3 miesiące temu
Są tu błędy!!! Pałac budowano w latach 1914-1916. Park założono na początku XXw - dysponuje zdjeciem z 1896r z dawnym dworem, w którym był Adam Mickiewicz. Potomkowie Edwarda Grabskiego nie zgineli w czasie II wojny, przeżyło ją czworo dzieci.
Marek Kujawa12 lat i 2 miesiące temu
Na zdjęciu z 1896 r. był dwór, a nie było parku? To niezwykła rzadkość, proszę mi wierzyć! Tekst został uzupełniony o szczegółowe informacje. Liczba dzieci ostatniego właściciela jak najbardziej się zgadza. Dzięki Panu znowu wzbogaciliśmy wiedzę o losach ludzi nierozerwalnie związanych z opisywanymi tu "martwymi" obiektami.
Dariusz Mielcarek12 lat i 2 miesiące temu
Panie Marku, park był inaczej usytuowany. Na dokladnym planie z 1911r widać, że bylon od frontu dworu. Parku na stoku do Wrześnicy musiał stworzyć Edward Grabski. To dla mnie też nowość.
Marek Kujawa12 lat i 2 miesiące temu
Oczywiście zmieniłem tekst, niemniej jednak jakiś park w ogóle był. Dostępne opisy oczywiście traktują o tym z pocz. XX w. Dziękuję i pozdrawiam!