Suliszów

Stan obecny

Ruiny, własność JST albo prywatna.

Historia

Dwór z 2. poł. XIX w.
Suliszów to wieś leżąca 9 km na północ od Baranowa Sandomierskiego. Istniała w XV w. i już wówczas leżała w parafii Łoniów. W połowie stulecia dziedzicem był Wzorowski h. Strzegonia, a dziesięcinę z łanów kmiecych i karczmy (o wartości do 7 grzywien) składano biskupowi krakowskiemu. Z folwarku natomiast dziesięcinę pobierał pleban. Część ziemi we wsi posiadali zagrodnicy, swoją rolę posiadał także karczmarz. Znanym dziedzicem był w 2. poł. XV w. Jakub Halasz, którego kmiecie z Młodziejewic pozywali w 1469 r. o zabicie ojca. Dzierżawił on Jelczę od Mikołaja, prepozyta klasztoru miechowskiego. Być może jego dziećmi byli Jadwiga i Stańczyk (z Suliszowa i Wierzbicy). W poł. XVI w. siedział tu niejaki Gotkowski, a następnie Adam Lubański, który w 1578 r. płacił pobór od 5 osadników, 2 i pół łanu, 1 ogrodnika, 1 komornika i 4 ubogich. Na drugiej części siedział Stanisław Suliszowski, który płacił od 4 osadników, 1 łanu, 1 ogrodnika, 1 komornika i 1 ubogiego rybaka. Nazwisko to świadczy, że wieś była gniazdem rodowym Suliszewskich, ci zaś pieczętowali się herbem Rawicz. Miała później jeszcze wielu właścicieli, a podział na dwie części utrzymał się do końca XIX w. W połowie XIX w. właścicielami wsi zostali Krzysztof Stanisław Russocki h. Zadora (1803-1857) z żoną Leontyną Russocką (1822-1897). Mieli oni troje dzieci, w tym synów Maksymiliana i Juliana.
W 1885 r. Suliszów dzielił się na Dolny i Górny, leżał w pow. sandomierskim, gminie i parafii Łoniów. Było tu wówczas 29 domów i 261 mieszkańców. W skład majątku wchodziły folwarki: Suliszów Dolny i Górny oraz Łąki Sulisławskie. Na ogólny obszar 667 mórg składało się 250 mórg roli w S. Górnym i 190 w S. Dolnym, poza tym analogicznie: łąki i pastwiska: 19 i 13, lasy: brak i 111 mórg, nieużytki: 12 i 4. Majątkiem "głównym" nazywamy Sul. Górny. W tamtejszym folwarku wznosił się dwór, a łącznie budynki murowane były trzy, ponadto 10 drewnianych. W folwarku S. Dolnego były tylko 2 budynki drewniane. Na wszystkich polach zaprowadzony był płodozmian: 6 i 7 polowy w S. Górnym oraz 5 i 9 polowy w S. Dolnym.
W 1930 r. dobra obejmowały 353 ha i należały do spadkobierców Maksymiliana i Leontyny Russockich. Maksymilian zmarł dnia 26 marca 1928 r. w Suliszowie i pochowany został w Sielcu. Z żoną Władysławą Jadwigą Teklą Cichocką h. Wąż (1859-1945) mieli ośmioro dzieci: Kazimierę (1885-1968), Leontynę Rozalię (1887-1963), Krzysztofa Władysława (1889-1941), Wandę (1890-1893), Władysławę Jadwigę (1892-1952), Marię (1892-1922), Zofię (1893-1976) oraz Antoninę Anielę Józefę (1897-1973). We wsi był młyn wodny L. Gotliba i 2 sklepy spożywcze: Matusaka i Lipińskiego. Dobra należały do Russockich prawdopodobnie do 1945 r. Po 2. wojnie światowej zostały zabrane przez skarb państwa i rozparcelowane.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Słownik Historyczno-Geograficzny P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski - Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Geoportal;
Mapster:
1756341 @ WIG - Mapa Szczegółowa Polski 1:25 000 /1929 - 1939/
- plik mapy: P46-S33-G_OSIEK_Sandomierski_1938.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Ruiny dworu wznoszą się w północnej części parku; dalej w kier. północnym rozciągało się podwórze folwarczne, którego zabudowania zostały wyburzone. Był to budynek piętrowy i nakryty dwuspadowym dachem, fasadą zwrócony na południe, gdzie na osi znajdował się duży okrągły podjazd. Zachowały się fragmenty ścian nośnych, o wymiarach zewn. 30 x 12 metrów. Na ścianach zachowane fragmenty dekoracji - pasowych obramień okien i fragmenty profilowanego gzymsu podokapowego.

Park

Pozostałości parku krajobrazowego z XVIII / XIX w. Zachowana aleja dojazdowa, dwa stawy w części południowej i niewielkie fragmenty drzewostanu po wschodniej i zachodniej stronie dworu. Przed 1945 r. park miał ok. 5 ha powierzchni. Obecnie jego wnętrza stanowią pola uprawne.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011