Nowy Korczyn

Historia

Zamek nie zachował się. Wznosił się na prawym brzegu Nidy, na nizinnym, podmokłym terenie. Na lata 1959, 1972-73 przypadły badania sondażowe zamku. Układ przestrzenny zamku można zrekonstruować na podstawie zachowanych rachunków, lustracji, inwentarzy. Osada sięga swym rodowodem XI wieku. W roku 1226 we dworze książęcym mógł urodzić się książę Bolesław Wstydliwy. Dawna osada wraz z dworem znajdowała się w rejonie obecnego Starego Korczyna. W latach 50 tych XIII wieku nastąpiła lokacja nowego miasta na lewym brzegu rzeki. W roku 1300 stary drewniany dwór został spalony przez Rusinów. Rozwój miasta przypadł na czasy panowania Kazimierza Wielkiego i to jemu Jan z Czarnkowa i Jan Długosz przypisują zbudowanie murowanego zamku. Zamek stał się ulubioną rezydencją Władysława Jagiełły, który podjął się w latach 1388-89 naprawy gmachów kazimierzowskich oraz w latach 1403-1408 rozbudowy zamku. Prace nastawione były na ulokowanie w zamku skarbca królewskiego przeniesionego tu z Wawelu oraz na nadanie warowni bardziej reprezentacyjnego charakteru. W zamku mieściła się również prokuratoria- rządztwo wyodrębnione w 1405 roku z wielkorządów krakowskich. W 1416 roku powstał ośrodek nowego starostwa. Zamek pełniący w XVI wieku funkcje ważnego małopolskiego centrum politycznego w następnym stuleciu stracił na znaczeniu. Kres świetności warowni przyniosły najazdy szwedzkie w latach 1655 i 1702. W roku 1776 ostatecznie rozebrano mury ruiny.
Zamek był posadowiony w strategicznym miejscu. Od miasta oddzielony był rzeką, pozostałe trzy strony bronione były przez fosę. Komunikację z miastem zapewniał most z tzw. samborzem. Długosz podaje, że zamek zbudowany był w dolnych partiach z wapienia, w górnych z cegły. Zarys fosy sugeruje, że Samek posiadał regularny, czworoboczny plan. Inwentarz z 1572 roku mówi o 80 pomieszczeniach, w tym: 8 komnatach, 9 izbach, 3 salach, 5 sieni, 20 komorach. Część gospodarcza zajęta była przez 2 kuchnie, 3 spiżarnie, 5 piwnic, 6 sklepów. Założenie posiadało również własną kaplicę oraz pomieszczenia mieszkalne podstarościego oraz pisarza grodzkiego. Dolne kondygnacje posiadały dwa sklepy na księgi grodzkie. Południowe naroże zajęte było przez wieże o funkcji więziennej. Pomieszczenia króla i starosty mieściły się w części reprezentacyjne zbudowanej staraniem Krzysztofa Szydłowieckiego (1515-1532). Inwentarz z roku 1600 podaje: wielką izbę, 4 izby i izdebkę, sionkę, kownatę, alkierzyk i salę. W zachowanych dokumentach czytamy również o urządzeniach obronnych, uzbrojeniu i składzie załogi.