Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Wykroty
2009, zdjęcie Eckhard Huth
Miniatura Wykroty

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Rafał GościnnyTymoteusz SłowikowskiEckhard Huth

Wykroty

Waldau

Województwo:dolnośląskie
Powiat:bolesławiecki
Gmina:Nowogrodziec
Rodzaj obiektu:Pałac

Rejestr zabytków

Park:nr rej.: A/889/891/J z 23.02.1987

Stan obecny

Nie istnieje.

Historia

Pierwsze zapisy wzmiankujące o wsi Wykroty (niem. Waldu) pochodą z połowy czternastego wieku. Wtedy to Cesarz Karol IV podarował Wykroty Lutherowi von Penzig. Następna wzmianka pochodzi z 1470 r., wówczas majątek należał do rodziny von Haugwitz. Po podziale ich majątku Wykroty kupiła rada Miasta Lubania, która władała nimi do 1547 r. w tym roku Lubań utracił swe posiadłości na rzecz Cesarza, który następnie sprzedaje rodzinie von Gersdorf. W 1569 r. wieś nabyła Rada Miasta Zgorzelec, odsprzedające ją wkrótce miastu Lubań.
W 1579 r. majątek wykupił Franz von Schönaich, a następnie w 1627 r. powrócił w ręce von Gersdorfów. Do wybuchu wojny w 1939 r. majątek zmieniał właścicieli 18- krotnie, ostatnim z nich był Alfred Porak. W czasopiśmie ?Rund um Lauban? natrafiono na informację, wg której siedziba właścicieli majątku znajdowała się w dolnej części wsi. Właściciel majątku Karl Siegfried von Gersdorf wybudował w 1739 r. w wykrotach na terenie obecnego parku nowy pałac, którego do dziś przetrwały jedynie fragmenty murów. Zbudowano go w środkowo ? wschodniej części parku, a na przeciwnym skraju parku znajdował się folwark w formie regularnego czworoboku, składały się nań gorzelnie, stajnie, stajnie końskie, powozownie, stodoły,, a w pd. ? wsch. narożniku znajdował się budynek zarządcy majątku. Po popadnięciu pałacu w ruinę budynek zarządcy po przebudowie stanowił siedzibę ostatnich właścicieli majątku. W części pd. ? zach. do zabudowań folwarcznych przylegał ogród gospodarczy (warzywny) otoczony kamiennym murem, którego pozostałości są do dziś. Od południa ogród zamknięty był dużym stawem hodowlanym. W środkowej części parku napotykamy na niewielką wyniosłość terenu na pow. ok. 0,06 ha otoczoną zagłębieniem. Według przekazów istniało tam średniowieczne grodzisko otoczone niewielką fosą.
W odległości około 40 m na południowym skraju parku zachował się kamienny krzyż pokutny. Rok 1945 położył w Polsce kres kultywowaniu dbałości o cenne, kształtowane pokoleniowo wartości. Radykalne zmiany systemowo ? ustrojowe i demograficzne, którym przez powojenne dziesięciolecia przyświecała prymitywnie uproszczona wykładnia, że wszystko na Dolnym Śląsku , co nie ma rodowodu piastowskiego, ma wrogi rodowód niemiecki, skutecznie wdrożyła nawyk czynnego i biernego niszczenia. Zespoły podworskie stały się własnością państwa (czyli praktycznie niczyją), przydzielano je częstokroć państwowym lub spółdzielczym przedsiębiorstwom. Te, które przetrwały zawdzięczają to przede wszystkim osobistej kulturze osób, którym je powierzono.
www.nowogrodziec.pl

Park

W XVIII w. posadzono okazały dworski park, któremu nadano romantyczny charakter w 1 poł. XIX w. Połączono w nim interesującą rzeźbę terenu ze strumieniami, pagórkami i pofałdowaniami, a także starym drzewostanem. Spotkamy tutaj pochodzący z czasu założenia parku 300-letni dąb Rosochaty, a także dąb błotny, daglezję zieloną, klon purpurowy i suchodrzew pomorski. W centralnej części parku natrafiamy na regularną polanę z widocznymi oznakami plantowania i kształtowania. W miejscu dzisiejszych boisk sportowych w kierunku stawu istniał w XVIII i XIX w. niewielki ogród ozdobny . Na początku XIX w. w otoczeniu pałacu zaprojektowany został romantyczny park. Twórca wykorzystał umiejętnie zastany drzewostan dębowo ? lipowo ? grabowy, niewielkie łąki, falisty teren oraz przebiegające cieki wodne upodabniał do strumieni, które odcinkami zostały przykryte kamiennymi sklepieniami i ukryte pod murawą polany. Park posiadał fantazyjnie zaprojektowaną regularną sieć alejek spacerowych głównie w południowej części z połączeniem w kierunku stawu, folwarku i ogrodu warzywnego. W drugiej połowie XIX w. wzniesiono w pd. ? wsch. Narożniku pawilon ogrodowy ? wieżę widokową w formie ośmiobocznej baszty. Park powstał w okresie wyjątkowego rozkwitu sztuki ogrodniczej na Dolnym Śląsku. W drugiej połowie XIX w. pod wpływem renesansu badań przyrodniczych rozpoczął się szczególny rodzaj kolekcjonerstwa egzotycznych, rzadkich okazów drzew i krzewów.

Inne

W parku znajduje się kamienny krzyż pokutny, XIV-XVI w., z wyżłobionym narzędziem zbrodni, w tym przypadku włócznią.
Pawilon ogrodowy.
Stajnia z XVIII w., nr rej.: 600 z 25.08.1959
Grodzisko, XIII-XIV w.

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.