Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się

Lubliniec

Województwo:śląskie
Powiat:lubliniecki
Gmina:Lubliniec
Rodzaj obiektu:Zamek

Rejestr zabytków

Obiekt: zamek, nr rej.: 400/60 z 12.03.1960 (brak decyzji w KOBiDZ) oraz 86/78 z 1.03.1978

Stan obecny

Obiekt dostępny - hotel i restauracja "Hotel Zamek Lubliniec" (2023)

Historia

Według tradycji datą założenia Lublińca przez księcia opolsko-raciborskiego Władysława I Opolczyka jest rok 1272. W tym czasie Śląsk, podobnie jak cała Polska , znajdował się w okresie rozbicia dzielnicowego. Istniało tu kilkanaście niezależnych księstw, Lubliniec wchodził w skład księstwa opolsko-raciborskiego, którym władała dynastia Piastów. W 1397 po raz pierwszy w źródłach pisanych odnotowane zostało istnienie zamku książęcego w Lublińcu w związku z konfliktem wojennym między królem polskim Władysławem Jagiełłą a księciem Władysławem Opolczykiem, ówczesnym właścicielem zamku. Wedlug Jana Długosza, podbite wówczas ziemie księcia śląskiego wraz z zamkiem otrzymał w dzierżawę wojewoda krakowski Spytko z Melsztyna. W 1401 r. zamek wrócił w posiadanie Piastów opolskich za sprawą małżeństwa bratanka Władysława Opolczyka z córką Spytka i pozostał ich własnością aż do 1532 r. W 1532 Po śmierci Jana II Dobrego Śląsk został włączony w obręb zwierzchności dynastii Habsburgów austriackich, władających Królestwem Czech. Lubliniec, wraz z Zamkiem i okolicznymi wsiami oddawany był w dzierżawę. W 1587 Dobra Lublinieckie wraz Zamkiem, dzierżawione przez Jana Kochcickiego od 1576, zostały przez niego nabyte na własność. Zamek został przebudowany i stanowił jedną z siedzib rodu Kochcickich. Kochciccy niedługo utrzymali majątek w swoich rękach. Za działalność w obozie antyhabsburskim w czasie wojny trzydziestoletniej odebrano im zajmowane ziemie, w tym Lubliniec (w 1629 r.). W 1645 r. zamek został nabyty przez włoski ród Cellarych, którzy zamieszkiwali go przez ponad osiemdziesiąt lat. W 1665 roku na Zamku, u Andrzeja Cellarego, krótkotrwałe schronienie znalazł jasnogórski obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, przywieziony tu przez oo. Paulinów w obawie przed szwedzką rekwizycją. Kolejnymi właścicielami zamku w latach 1727–1763 byli przedstawiciele rodu de Garnier. W kolejnych latach zamek przechodził z rąk do rąk. W 1763 r. jego właścicielem został Franciszek Grotowski herbu Rawicz. W tym czasie prawdopodobnie dokonano zmiany elewacji z barokowej na klasycyzującą. W 1826 roku zmarła wdowa po Franciszku Grotowskim, Maria Blacha. Zamek przejęły władze pruskie . Zamek był siedzibą różnych instytucji, w tym sądu, starostwa powiatowego. W 1893 roku władze niemieckie otworzyły w Lublińcu szpital dla umysłowo chorych i kalekich. Budynek zamku wszedł w skład szpitala i został częściowo przebudowany. W 1960 decyzją Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach zamek wpisano do rejestru zabytków. W 1977 budynek zamku został wyłączony z eksploatacji przez szpital psychiatryczny z powodu złego stanu technicznego. W 1999 powstała Fundacja „Zamek Lubliniecki”. W jej skład weszło miasto Lubliniec oraz 83 inne podmioty o różnym statusie prawnym. Celem fundacji stała się pomoc przy odrestaurowaniu Zamku. W 2002 nieruchomość „Zamek Lubliniecki” została przejęta na własność przez miasto Lubliniec od Śląskiego Urzędu Marszałkowskiego w Katowicach. W 2005 ruszyła odbudowa i przebudowa zamku. W 2010 po 5 latach prac zostaje otwarty "Hotel Zamek Lubliniec" (Jarosław Bochyński 2023)

Opis

Zamek usytuowany jest na pd.-zach. od rynku lublinieckiego, otoczony małym parkiem, ograniczonym od pn. i pd. budynkami szpitala, od wsch. ul. Grunwaldzką, a od zach. małą skarpą i drogą dostawczą. Zachowany budynek, zapewne z XVII w. ze śladami cech barokowych, został przekształcony i rozbudowany w charakterze pseudorenesansowym. Wzniesiony na planie prostokąta z nieznacznym ryzalitem na osi od zach. i dwoma bocznymi od strony wsch., powiększonymi prawdopodobnie za czasów Grotowskiego (2. poł. XVIII w.), co miało umożliwić umieszczenie tam klatek schodowych. Dwukondygnacyjny z poddaszem, przykryty dachem mansardowym z gęsto rozmieszczonymi lukarnami (powstałymi w czasie adaptacji poddasza na cele szpitalne). Murowany z cegły pełnej, na zaprawie wapiennej, na parterze i w piwnicy mur miejscami mieszany (ceglano-kamienny), otynkowany. Częściowo podpiwniczony, w piwnicach sklepienia kolebkowe z lunetami. Elewacja frontowa (wsch.) symetryczna, dziewięcioosiowa, okna obramione bogato profilowanymi opaskami, przy lukarnach wydatne gzymsy. W zwieńczeniach bocznych ryzalitów bogata dekoracja sztukatorska, nad oknami klatek schodowych woluty wypełnione promieniście ukształtowanymi kwiatami i liśćmi akantu. (JB 2023)

Inne

Źródła
http://www.zameklubliniec.pl
ewidencja parkowa
Opracowanie Aleksandry Bednarskiej, OT NID w Katowicach, z 2015 roku.
Zdjęcia z 1996 Magdalena Tomżyńska

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.