Racibórz

Stan obecny

Zamek jest w trakcie odbudowy i gruntownej renowacji istniejących obiektów.

Historia

Założenie posadowione jest na niewielkim wzniesieniu na prawym brzegu Odry na północ od miasta. Badania zamku zapoczątkowane zostały w okresie między wojennym przez G. Raschke. W latach 1960-66 odbyły się prace wykopaliskowe prowadzone pod kierunkiem H. Nejowej, nastawione na przebadanie wczesnośredniowiecznego grodziska. W roku 1963 odbyło się rozpoznanie architektoniczne przeprowadzone przez M. Kutznera. W latach 1985-88 odbyły się badania archeologiczno-architektoniczne przeprowadzone przez B. Muzolfa mające na celu odtworzenie przestrzeni średniowiecznego zamku. Średniowieczny zamek został wybudowany na pozostałościach XI wiecznego grodu posadowionego na wyspie Ostroróg otoczonej ramionami Odry.
W XI wieku miejscowość po okresie kiedy należała do Czech została za sprawą Bolesława Krzywoustego wcielona do Polski. W roku 1173 stała się głównym grodem Mieszka Plątonogiego w wyniku podziału dzielnicowego śląska. Z roku 1222 pochodzi dokument wymieniający pierwszego kasztelana raciborskiego Stoigniewa. Do 1336 roku miejscowe ziemie były we władaniu książąt piastowskich. Do 1521 roku ziemie należały już do książąt linii opawskiej. Później dziedzice zamku zmieniali się dość często. W roku 1595 zamek został szczegółowo opisany.
Zamek był dość obszerny ale nie posiadał systemu obronnego. Miał 23 pomieszczenia mieszkalne, w tym trzy sale, sześć pokoi, osiem izb, i cztery sypialnie. Założenie wyposażone było w zaplecze gospodarcze, które stanowiły dwie kuchnie, piekarnia, stajnie, rozległe piwnice oraz kaplicę z zakrystią. Po licznych przebudowach założenie składało się z trzech skrzydeł oraz dziedzińca zawartego między nimi i otwartego od strony południowej. Założenie otoczone było pierwotnie wałem obronnym pochodzącym jeszcze z wczesnośredniowiecznego grodu i użytkowanym jeszcze w XIII wieku. W III ćwierci XIII wieku na wale umieszczono ceglany mur obronny.
Na XVI wiek datuje się powstanie drugiej, zewnętrznej linii murów obronnych. W południowo-wschodnim narożniku założenia natrafiono na fundamenty cylindrycznej wieży, lekko wysuniętej poza lico murów obwodowych. Wieża wzniesiona była z cegły w wątku wendyjskim a jej średnica wynosiła 16 m. Kaplica datowana jest na 1290 rok. Jest to jeden z cenniejszych zabytków architektury wczesnogotyckiej w Polsce. W roku 1519 uległa ona częściowemu zawaleniu. Kaplica dostawiona była do wcześniejszych murów obwodowych. Pierwotnie była dwupoziomowa i o pół przęsła dłuższa od obecnej. Dolny poziom miał 3,5 m wysokości i trzyprzęsłowe sklepienie. Dziś kaplica została zrekonstruowana. W wyniku niekompletnego stanu badań nie wiemy jak prezentowała się reszta zabudowań wewnątrz założenia zamkowego.

Park

Park z XIX w.

Inne

Kaplica, 1290, 1858 r.
Budynek bramny, XIII, XVI, po 1945 r.