Gdańsk Nowy Port - Dwór (ul. Swojska 13)

Stan obecny

Dwór Młyniska jest obecnie wizytówką, reprezentacyjną siedzibą władz spółki Elektrociepłownie Wybrzeże S.A.
Ten niegdyś zaniedbany budynek z XVIII w, znajdujący się przy ul. Swojskiej 13, został pieczołowicie wyremontowany i przywrócony Gdańskowi w 2000 r. dzięki EW S.A

Historia

Dwór (ul. Swojska 13) z końca XVIII w.
Sam dwór jak i cała okolica, która przyjęła nazwę Młyniska w 1948 r., mają bujną przeszłość. Historia Młynisk nierozerwalnie związana jest z najdłuższym gdańskim potokiem, Strzyżą i sięga 1247 r. gdy cystersi z Oliwy kupili ją od księcia Świętopełka wraz z dwoma młynami. W 1261 mieszczanie gdańscy założyli następne dwa młyny nad Strzyżą, z tego jeden na obecnych terenach Młynisk. W 1515 dzierżawcą Młynisk został Hans Lange, zbudował tartak i olejarnię, które następnie w 1548 sprzedał Jakubowi Schelle.
Od tego czasu posiadłość nazywano Schellmule. Pozostawała ona w tej rodzinie do połowy XVII w, przeżywając spalenie przez wojska Stefana Batorego w 1577. Z przełomu XVI/XVII w pochodzi najstarszy plan Młynisk sporządzony przez gdańskiego geodetę Fryderyka Berndta. Gdy właścicielem posiadłości był Zygmunt Kerschenstein, w 1676 zatrzymała się tu na 4 dni Maria Kazimiera, żona króla Jana III Sobieskiego. W czasie wojny jaką Gdańsk prowadził w obronie króla Stanisława Leszczyńskiego, w 1743 wojska rosyjskie urządziły w zabudowaniach dworskich polową piekarnię, którą wraz z dworem i okolicznymi gospodami (Legan) spalił oddział wojsk gdańskich. W XVIII w z posiadłości wydzielono część zwaną Małymi Młyniskami lub Rejerowem (Reiherhof) w obrębie dzisiejszego węzła Kliniczna.
Po pierwszym rozbiorze Polski wszystkie dobra klasztorne przejął pruski Zarząd Domenowy. W 1779 kupiec o nazwisku Bruch zbudował nowy dwór. W tym czasie Młyniska zostały zamienione na miejsce rozładunku towarów w celu ominięcia ceł gdańskich. W latach 1803 1805 zbudowano drogę wzdłuż Martwej Wisły łączącą Młyniska z Nowym Portem, całość prac na koszt kupca Macieja Broschke.
W czasie oblężenia Gdańska w 1807 wojska napoleońskie zlokalizowały w Młyniskach swoją bazę wypadową. Dwór rok później został zajęty przez gubernatora Gdańska gen. Jean Rapp?a i przeznaczony na potrzeby jego kochanki Julii Buttcher.
W 1813 posiadłość po raz kolejny spłonęła w wyniku oblężenia Gdańska przez Rosjan. W 1820 dwór odbudowano w stylu klasycystycznym.
Dwór Młyniska przetrwał II wojnę światową w dobrym stanie i został podzielony na mieszkania. W latach 70- tych został objęty opieką konserwatorską co nie uchroniło go od dewastacji i ruiny. W połowie lat 90 ? tych spółka Elektrociepłownie Wybrzeże S.A. rozpoczęła remont i przywracanie Dworu Młyniska do świetności.

Obecnie oprócz pomieszczeń władz spółki w Dworze Młyniska istnieje restauracja i ogród zimowy, z których mogą korzystać wszyscy chętni.

tekst: Mariusz Dolhan 2011