Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Mały Garc
Zdjęcie Waldemar Sosnowski 2010

Mały Garc

Województwo:pomorskie
Powiat:tczewski
Gmina:Subkowy
Rodzaj obiektu:Dwór

Rejestr zabytków

Zespół:dworski z 2 poł. XIX w., nr rej.: 994 z 3.03.1987

Stan obecny

Własność prywatna

Historia

Dwór z końca XIX w.

W północnej części wsi usytuowany jest dawny zespół dworsko - folwarczny. Składa się on z części położonej po stronie zachodniej na płaskim terenie, oraz z części parkowej opadającej w dół skarpą nadwiślańską w kierunku wschodnim. Dwór usytuowany jest centralnie na pograniczu folwarku i parku.

Tradycja osadnicza Małego Garca sięga drugiej połowy XIII w. Pierwsza wzmianka w dokumentach pochodzi z roku 1282, kiedy to książę Mestwin II wymieniony jest jako właściciel Małego Garca.
Po wojnie trzynastoletniej dobra te stały się własnością cystersów pelplińskich i oddawane były w dzierżawę z przerwami do II połowy XIX wieku. W tym czasie właścicielami majątku M. Garc została rodzina Loewenthalów, która to doprowadziła do jego rozkwitu.
W części dworskiej wzniesiono okazały dwupiętrowy budynek, wokół którego założono park w oparciu o istniejący i nowo sadzony drzewostan.
Ponad to, z roku na rok kolejni Loewenthalowie powiększali i unowocześniali część folwarczną majątku. Na początku lat 20 ?tych XX wieku majątek został sprzedany rodzinie Radzymińskich, którzy to gospodarowali nim wzorcowo do wybuchu II wojny światowej.
Po wyzwoleniu Radzymińscy, których zawierucha wojenna przeniosła do Ameryki, otrzymali od rządu polskiego odszkodowanie za pozostawione mienie, a majątek stał się własnością Skarbu Państwa. Na jego bazie utworzone zostały PGR. Działalność państwowego gospodarstwa przyczyniła się do częściowej utraty zabytkowego charakteru posiadłości jak i też do znacznego zubożenia jej części parkowej.
W czerwcu 1994 roku gospodarstwo wraz z częścią dworsko-parkową przejął w dzierżawę były dyrektor PGR mgr inż. Stanisław Dziak, który po dwóch latach został jego właścicielem. Oddanie majątku w ręce fachowca miało pozytywny wpływ na zachowanie zabytkowego charakteru majątku jak i na sytuację społeczno ? gospodarczą.

Opis

Założony na planie prostokąta, zwieńczony czterospadowym dachem, z dobudowanymi parterowymi przybudówkami, na planie wieloboków, zwieńczonymi wielospadowymi daszkami. Budynek dworu posiada ceglane detale architektoniczne zdobiące elewacje: lizeny, prosty gzyms cokołówy i arkadowy fryz podokapowy. Elewacja frontowa poprzedzona gankiem z otwartą kolumną. W elewacji ogrodowej na osi weranda i kamienne schody do ogrodu. W budynku zachowana oryginalna stolarka okienna

Park

Zadrzewienie parkowe tworzy swobodną kompozycję naturalistyczną z eliptyczną polana na osi dworu, za polaną krąg z lip formowanych tworzących altanę.

Inne

W północnej części założenia parkowego znajdują się niewielkie budynki gospodarcze: kuźnie i gołębnik. Kuźnia zbudowana z cegły, założona na planie prostokąta z podcieniem od strony drogi, posiada szczyt ozdobiony ceglanymi pinaklami. Gołębnik posadowiony na planie ośmioboku, ceglany , ozdobiony pionowymi lizenami i gzymsem kostkowym, zwieńczony stromym daszkiem z blaszaną sterczyną.
Założenie dworskie dopełnia zabudowa folwarczna z kilkoma budynkami gospodarczymi. Związane są one w swym charakterze z pozostałą architekturą dworską.

tekst: Mariusz Dolhan 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.