Lębork

Historia

W 1343 roku powstał zamek krzyżacki jednocześnie z założonym i ulokowanym na prawie chełmińskim miastem. Zamek stanowił siedzibę wójta podległego komturowi człuchowskiemu. Ta regularna warownia zyskała fortyfikacje sprzężone z miastem. Zamek zajął prostokątny teren wymiarów 50/60 m w południowo wschodnim narożniku miasta. Wzdłuż południowej kurtyny umieszczono wydłużony, ceglany dom mieszkalny wymiarów 11/47 m, dochodzący do kurtyny wschodniej. Pozostałe trzy narożniki zajęte był przez czworokątne w planie baszty. W północnej kurtynie ulokowano bramę komunikującą założenie zamkowe z miastem. W kurtynie wschodniej umieszczono furtę prowadzącą na przedpole fortyfikacji. Założenie otoczone było nawodnioną fosą zasilaną Łebą. Przez dziedziniec przeprowadzony był kanał zasilający młyn i browar ulokowane przy zachodniej kurtynie. Budynek mieszkalny oprócz piwnic posiadał trzy naziemne kondygnacje. Ostatnie z nich wyposażona była w ganek obronny. Według H. Lemcke’go elewacja południowe, zwrócona ku rzece nie miała otworów okiennych. Wyposażona była jedynie w otwory strzelnicze w najwyższej kondygnacji. Późniejsze przebudowy zatarły pierwotny układ i wystrój elewacji. Jedynie krótka elewacja wschodnia ze schodkowym szczytem dekorowanym symetrycznymi wnękami, lizeną na osi oraz blendami zachowała pierwotny charakter. Podobnie musiała prezentować się elewacja zachodnia pozbawiona obecnie szczytu. W latach 1410 i 1455 zamek ulegał zniszczeniom. W wieku XVI zamek był własnością książąt zachodniopomorskich a w II połowie tego stulecia miała miejsce jego przebudowa. Przekształceniom uległ dom mieszkalny, który uzyskał zewnętrzną wieżyczkę z klatką schodową, renesansowe facjaty. Od wschodu dostawiono do niego nowy dom mieszczący kuchnię, łaźnię oraz izby mieszkalne ulokowane na pierwszej kondygnacji. Na dziedzińcu wzniesiono kancelarię. Posadowiona ona została wzdłuż kanału młynówki. Na zewnątrz założenia od strony wschodniej powstały stajnie i szkieletowy spichlerz zachowany do dziś. Lata późniejsze stopniowo pozbawiały zamek obronnego charakteru. Mury obronne rozebrano a baszty zyskały funkcje mieszkalne i gospodarcze. Dom główny został gruntownie przebudowany. W latach 1934-35 nastąpiła kompletna przebudowa zamku mająca na celu zaadoptowanie go na siedzibę urzędów. Przekształceniu uległo wyposażenie wnętrz oraz wystrój elewacji, które zyskały regularnie rozmieszczone otwory okienne.