Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu
Maciej SachaBędomin
Województwo:pomorskie
Powiat:kościerski
Gmina:Nowa Karczma
Rodzaj obiektu:Dwór
Powiat:kościerski
Gmina:Nowa Karczma
Rodzaj obiektu:Dwór
Rejestr zabytków
Zespół:dworski Józefa Wybickiego, 2 poł. XVI, XVIII, XIX/XX w., nr rej.: 480 z 30.05.1972 i z 25.01.1999Stan obecny
Muzeum Hymnu NarodowegoHistoria
Dwór z XVIII w., rozbudowany w 1912 roku. - Dobra te zakupił w 1739 roku ojciec Józefa Wybickiego. Następnie majątek przeszedł w ręce niemieckie i znajdował się w nich do roku 1945.Od roku 1977 działa w nim jedyne w kraju Muzeum Hymnu Narodowego.Historia miejscowości sięga czasów średniowiecza, w roku 1284 pojawia się w dokumentach nazwa Bandomino.
Szlachecka wieś Będomin powraca na karty historii w XVI w. jako majątek rodziny Gleissen-Doręgowskich. W 1741 r. właścicielem Będomina został Piotr Wybicki. Nowy właściciel zamieszkał w dworze wzniesionym w pocz. XVIII w. przez poprzedników. W latach 1741 oraz 1772-73 dwór został przebudowany, z tego czasu pochodzi istniejąca do dziś parterowa część budynku.
W 1747 r. w będomińskim dworze przyszedł na świat Józef Wybicki, późniejszy autor Mazurka Dąbrowskiego, polskiego hymnu narodowego.
Po śmierci Piotra Wybickiego właścicielami majątku zostali jego żona Konstancja z Lniskich oraz dwaj synowie Joachim i Józef. Joachim wybierając stan duchowny zrzekł się majątku na rzecz brata. Na pocz. XX w. właścicielami dóbr będomińskich była rodzina Dahlweid.
W tym czasie spłonęła wschodnia część dworu i w 1912 r. odbudowano ją w postaci dwukondygnacyjnego skrzydła. W 1945 r. dwór przeznaczono na szkołę oraz mieszkania dla nauczycieli. Już w pierwszych latach powojennych zrodziła się idea utworzenia w miejscu narodzin twórcy polskiego hymnu narodowego muzeum.
Ważnym etapem kształtowania się tej idei było utworzenie w 1962 r., staraniem ówczesnego kierownika szkoły Tadeusza Zielińskiego, szkolnej Izby Pamięci Józefa Wybickiego. W 1966 r. w będomińskim dworze zorganizowano obrady Ogólnopolskiego Zjazdu Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza, podczas których uchwalono wniosek dotyczący uznania Będomina za pamiątkę narodową i otworzenia w nim Muzeum.
Podczas odbywającej się w 1972 r. w Gdańsku sesji naukowej poświęconej Wybickiemu, powstał Komitet Organizacyjny Muzeum Józefa Wybickiego, a w 1976 r. podjęto decyzję o utworzeniu w Będominie Muzeum Hymnu Narodowego, jako Oddziału Muzeum Narodowego w Gdańsku.
W latach 1977-78 przeprowadzono restaurację dworu, a następnie w latach rewaloryzację parku i dawnych budynków gospodarczych.
Uroczyste otwarcie Muzeum Hymnu Narodowego w Będominie miało miejsce 17 lipca 1978 r.
Park
Na podstawie wieku drzewostanu przy tych zabudowaniach sądzić można, że założono na przełomie XVII/XVIII wieku niewielki park. Przebudowa dworu nastąpiła po 1741 r. i w latach 1772-1773 ?majątek był wówczas w rękach rodziny Wybickich. W XIX w. i XX przekształceniom uległ park i zabudowa podwórza.W granicach do roku 1875 postawiono nieistniejący już dom ogrodnika po stronie północno-wschodniej dworu, posadzono szpaler grabowy od strony południowej datowany na ok. 120 lat oraz aleję lipową datowaną na ok.170 lat. Wykonano także po obu stronach dworu nieistniejące obecnie gazony. Powiększono park aż do rzeki. Wjazd przez park nie był praktykowany. Wjeżdżano tradycyjnie od zachodu. W XIX w. poprzez zasadzenie szpaleru grabowego w/w nastąpiła izolacja dworu od części gospodarczej w tym czasie zrobiono aleję lipową wiodącą od bramy do północnego gazonu. W jej obręb włączono również starsze lipy (270 lat) rosnące w pobliżu północno-zachodniego naroża dworu.
Po wojnie w roku 1953 przeniesiono do dworu szkołę podstawową z pobliskiego Będominka. Przypuszczalnie w początkach lat 60-tych przy urządzaniu boiska po stronie południowej dworu wycięto szpaler grabowy i część stojących przy nim starych drzew. W 1972 r. uporządkowano park zasadzając w miejsce wyciętego szpaleru świerki.
Całość otoczono nowym parkanem.
Z założenia parkowego zachowała się aleja lipowa dochodząca do północno-zachodniego naroża dworu, dąb z czasów Wybickiego oraz położony tarasowo po stronie północnej parter ze ścieżką na osi ganku. Zachowały się także stare lipy.
Część parteru w latach 80-tych porastały stare drzewa owocowe.
W roku 1978 w odległości ok. 75 m od dworu na osi południowego wejścia odkryto starą studnię, zaś po stronie wschodniej, w rejonie dębu, fundamenty kuźni.
tekst: Mariusz Dolhan 2011
Komentarze
Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.