Wojnowice

Stan obecny

Właściciel: Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego we Wrocławiu, hotel, restauracja i kawiarnia, sale konferencyjne.
Obiekt czynny od wtorku do niedzieli. Poniedziałek nieczynne.

Historia

Gotycki rycerski zameczek nawodny wybudowany w latach 1513-1530 dla Nikolausa von Scheibitza. Zamek przebudowano częściowo w XVIII i XIX w. Był stale zamieszkany do końca II wojny światowej. W 1956 roku budynek został zabezpieczony, a następnie odbudowany. W latach 70. i 80. XX w. doczekał się restauracji. - 24 lutego 1513 roku dobra nabył wrocławski mieszczanin Nikolaus Schebnitz i wybudował obecny obiekt. W 1544 roku właścicielką została Lukrecja Boner de Domo Huber. Jej pierwszym mężem był Jakub Boner, który rozpoczął przebudowę zamku w stylu renesansowym. Drugi mąż Lukrecji Andrzej von Hertwig dokończył prace w 1560 roku. 15 stycznia 1590 roku synowie Hertwiga sprzedali zamek Hansowi von Reibnitzowi. Kolejnymi właścicielami byli m.in.: Otto von Hohberg z Dobrocina, kupiec Wincenty Joanelli, Hans von Saurma (od 28 sierpnia 1609 roku). W 1649 roku dobra nabył Wit Röttel. W latach 1652-1825 właścicielami była rodzina von Mudrach. Następnie zaś ród von Maltzanów. W 1830 roku wieś należała do rodziny von Koschenbar, w 1845 roku - Priesemuthów. 1 lipca 1912 roku właścicielką majątku stała się Rita von Kramska, żona Hugo von Johnsona, którego rodzina pochodziła ze Szkocji. Obecnie użytkuje go Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego. Mieści się w nim siedziba fundacji oraz ogólnodostępny hotel oraz kawiarnia i restauracja.


Zamek jest jednym z nielicznie zachowanych przykładów na terenie dzisiejszej Polski późnośredniowiecznych założeń nawodnych, które zachowały swój zasadniczy układ przestrzenny. Zabytek cechują wyjątkowe walory artystyczne jak i powiązanie historyczne z późnośredniowieczną kulturą Wrocławia a zwłaszcza z patrycjuszowskim rodem Bonerów. Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z XIII wieku i traktują ją jako mało znaczący majątek. Do XVI wieku w miejscowości funkcjonował folwark. Później majątek przeszedł w posiadanie możnych rodów mieszczan wrocławskich, z których Schewitzowie zainicjowali budowę murowanej siedziby. W latach 1537-1576 majątek należał do rodziny Bonerów i to im przypisuje się ukształtowanie zachowanej do dziś formy zamku. Po Bonerach warownia należała do kilku patrycjuszowskich rodów.

Budowa rozpoczęła się w 1513 roku z inicjatywy ówczesnego właściciela Mikołaja Schewitza. W początkowym okresie powstała część północna. W latach późniejszych powstało czteroskrzydłowe założenie z dziedzińcem wewnętrznym o wymiarach około 22 m X 24 m. Założenie otoczone było fosą, ponad którą przerzucony był od strony północnej most. Ostateczna forma zamku została ukształtowana około 1560 roku za panowania Bonerów. Zamek zbudowany został z cegły. Detal architektoniczny jak i dekoracje rzeźbiarskie (renesansowy portal i obramienia otworów okiennych) wykonane zostały z piaskowca. Bryła zamku poprzez dostawienie do bramy wysmukłej wieżyczki zwieńczonej krenelażem oraz udekorowanie szczytów formą schodkową charakteryzuje się malowniczością. Dziedziniec wewnętrzny w partii przyziemia otoczony został renesansowymi arkadami. Na jego środku umieszczono studnię o dekoracyjnej obudowie. Obecnie w wyremontowanym zamku mieści się Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego oraz restauracja, kawiarnia, hotel i sale konferencyjne.

Opis

Budynek wzniesiony na planie prostokąta. Ma cztery skrzydła zwieńczone trójkątnymi schodkowymi szczytami: trzy mieszkalne i jedno gospodarcze, które otaczają wewnętrzny dziedziniec ze studnią pośrodku. Zamek obwiedziony jest, dochodzącą niekiedy do samych murów, malowniczą fosą, zdwojoną od strony północnej, nad którą w XIX w. przerzucono most. Budynek nakrywa dach dwuspadowy z dachówki. Obiekt jest dwu- i trzykondygnacjowy z niewielką nadwieszoną na konsolach czworoboczną wieżą z krenelażem. Obok niej w elewacji frontowej znajduje się renesansowy portal o boniowanych ościeżach z herbami: Jakuba Bonera (lilią) po lewej, Lukrecji Huber po prawej z datą pod spodem "ANN: MDXLV" oraz Andrzeja von Hertwig pośrodku nad napisem: "INICIVM SAPIENCIE TIMOR DOMINI" - "Początkiem mądrości jest bojaźń Pana". Przy wschodnim skrzydle od strony dziedzińca znajdują się renesansowe trójarkadowe podcienie, które obecnie są oszklone. Podcienia w pozostałych skrzydłach zamurowano. We wschodniej ścianie zachowały się dwa wykusze latrynowy. W niektórych pomieszczeniach skrzydła wschodniego zachowały się renesansowe stropy oraz fragmenty fresków. Nad oknami budowli widnieją inskrypcje:"SEMPER MEMORARE NOVISSIMA TVA" - "Zawsze pamiętaj o swoim końcu", "ET IN AETERNVM NON PECCABIS" - "i w wieczności nie błądź", "SIC VITA NOSTRA FUGIT" - "Tak ucieka nasze życie".
W elewacji frontowej umieszczono dwie tablice upamiętniające przebudowy zamku. Na lewo od portalu znajduje się płyta z dwoma herbami - Mikołaja Schebitz i jego żony Urszuli Krohmaier, i napisem gotyckim, obecnie częściowo skutym, który w całości brzmiał:"Im 1513 Bauth mich Wohnwitz Niklas Scheibitz" - W roku 1513 zbudował mnie Wojnowice Mikołaj Scheibitz. Druga płyta znajduje się między oknami drugiej kondygnacji i napis na niej głosi:"IACOB BONER BAVET MICH" - Zbudował mnie Jakub Boner".

Park

Dokoła zamku rozciągają się pozostałości parku krajobrazowego z aleją dojazdową z 2 poł. XIX w. Koło mostu rośnie olbrzymia lipa drobnolistna.

Inne

Most nad fosą z 1870 r., nr rej.: 298 z 3.02.1954
Most nad stawem z 2 poł. XIX w., nr rej.: 431/W z 7.03.1979
Zespół folwarczny przy zamku z końca XIX w., nr rej.: 198/A/03 z 10.10.2003