Krasiczyn

Historia

Zespół rezydencjonalny uznany jest za najcenniejszy w rejonie południowo wschodniej Polski. Położony jest na prawym brzegu Sanu, na skraju wsi. Zabytek został objęty badaniami już w dwudziestoleciu między wojennym. Architektoniczne prace badawcze przeprowadził wówczas A. Szyszko-Bohusz. Na lata 1964-67 przypadły badania archeologiczne przeprowadzone pod kierunkiem A. Kunysza, a w roku 1976 przez K. Szuwarowskiego. W latach 1963-67 zostały przeprowadzone badania architektoniczne przez J.T. Frazika, dzięki którym znamy dzisiaj fazy rozwoju przestrzennego tego założenia rezydencjonalnego. Fundację pierwszej siedziby na gruntach wsi Śliwnica przypisuje się Jakubowi z Siecina herbu Rogala.
Był to zarazem protoplasta rodu Krasickich, który stał się dziedzicem majątku dzięki małżeństwu z Barbarą Orzechowską. W latach 90 tych XVI wieku miała miejsce pierwsza przebudowa skromnego zamku, prowadzona przez syna fundatora Stanisława Siecińskiego, który po założeniu miasta Krasiczyn przejął nazwisko Krasicki. Po roku 1597 nastąpiła kolejna przebudowa założenia przeprowadzona przez Marcina Krasickiego. Po 1834 roku Krasiczyn wszedł w posiadanie rodziny Sapiehów. W roku 1852 zamek został strawiony przez pożar ale już w latach 60 tych XIX wieku nastąpiła jego całkowita odbudowa. Następne zniszczenia były spowodowane działaniami wojennymi w trakcie I Wojny Światowej. W latach międzywojennych przeprowadzono niezbyt fortunnie prace konserwatorskie jednak w latach 70 tych XX wieku nastąpiła kompleksowa konserwacja zabytku przywracająca mu blask z najlepszych czasów. W obrębie dzisiejszych murów założenia znajdują się relikty z II ćwierci XVI wieku, pochodzące z czasów Jakuba z Siecina bądź nawet z czasów dziedziców wsi Orzechowskich.

Opis

Są to prostokątne pozostałości po budynku bramnym zlokalizowane w obrębie północnego skrzydła założenia. Najprawdopodobniej ten murowany budynek wraz z drewniano ziemnymi obwałowaniami i drewnianą zabudową dziedzińca wewnętrznego tworzył zespół architektoniczny pierwszej warowni. W końcu XVI wieku budynek bramny wszedł w skład nowego założenia bastejowego fundowanego przez Stanisława Krasickiego.
Założenie miało kształt czworoboku zbliżonego do kwadratu o długości boku 70 m. W narożach założenia umieszczono cztery baszty-basteje. Przy kurtynie północnej posadowiony został dom główny, sąsiadujący z bramą wjazdową na dziedziniec wewnętrzny. Mury parawanowe wyposażone były w strzelnice. Obronność założenia potęgowały obwałowania oraz fosa. W latach 1598-1633 w pracach budowlanych zainicjowanych przez Marcina Krasickiego uzyskano ostateczną formę założenia.
Dobudowano od zachodu dalszą część skrzydła północnego oraz zbudowano przy kurtynie wschodniej dwupiętrowe skrzydło mieszkalne. Mury kurtynowe i baszty zostały podwyższone oraz zwieńczone attykami. Arkadowe krużganki przeprowadzone wzdłuż parterów wokół dziedzińca wewnętrznego sprawiły, że założenie zamkowe nabrało pałacowego charakteru. Baszty otrzymały nazwy pochodzące od czterech źródeł władzy: boskiej, papieskiej, królewskiej i szlacheckiej. W zachodnim skrzydle ulokowano nowy wjazd na dziedziniec wyposażony w budynek przedbramia oraz wieżę. Zwieńczeniem przekształceń stało się wyposażenie wnętrz jak również sgraffitowa dekoracja elewacji.

Park

Park, XVII, 2 poł. XIX w. Dziesiejsze rozplanowanie i układ roślin park zawdzięcza inwencji i pasji podróżniczej rodziny Sapiehów. Sapiehowie wprowadzili tutaj zwyczaj sadzenia drzew z okazji narodzin swoich dzieci - dębu dla syna i lipy dla córki.. Ma on wróżyć nowo narodzonemu dziecku długie życie oraz zakorzenienie w danej społeczności.

Inne

Domek szwajcarski z poł. XIX w.