Otmuchów

Historia

Zamek biskupów wrocławskich, górujący swym masywem nad miastem doczekał się bogatej literatury choć nigdy nie był przedmiotem szczegółowych badań. Warownia posadowiona na wzgórzu, znajduje się w północno-zachodniej części miasta w obrębie jego fortyfikacji, z którymi sprzężona została własnym systemem obronnym. Założenie posadowione jest na planie nieregularnego wieloboku i posiada trzy skrzydła. Budynki pochodzą z epoki średniowiecznej, z XIX wieku. Kompleks wyposażony jest w czworoboczną wieżę. Zamek od początku funkcjonowania stanowił budynek głównie mieszkalny. Na przestrzeni wieków wielokrotnie był przebudowywany i zmieniał bryłę. Początkowo gród otmuchowski stanowił siedzibę biskupiej kasztelanii majątkowej.
W 1347 roku, po lokacji miasta, należało ono do biskupów wrocławskich. W roku 1810 po sekularyzacji własności kościelnej na Śląsku majątek przeszedł w posiadanie Hohenzollernów. W roku 1820 właścicielem majątku był już Wilhelm von Humboldt. Jego brat Aleksander- słynny uczony, założył u stóp zamku ogród. Budowla szczęśliwie ocalała czas II Wojny Światowej. W roku 1966 w jej murach ulokowano ośrodek wypoczynkowy.
Średniowieczny zamek został wybudowany w II połowie XIII wieku na miejscy wcześniejszego grodu biskupiego (pierwotnie kasztelańskiego) notowanego w XII i XIII wieku. Wynikiem sporu księcia Henryka IV Probusa z biskupem Tomaszem II (1270-1292) zamek został doszczętnie zniszczony. Budynku murowane jak i drewniane zostały rozebrane a fosy zasypane. Dowiadujemy się o tym z listu biskupa z maja 1287 roku. W roku 1295 zamek został jednak odbudowany. Największe zmiany w zamku przypadają na okres władania biskupa Przecława z Pogorzeli (1341-1376) i to za jego sprawą zamek stał się pełnym założeniem obronnym.
Z czasów średniowiecznych zachował się najstarszy, murowany z kamienia, trójdzielny budynek (11,5/22 m) ulokowany we wschodniej części skrzydła północnego oraz czworoboczna wieża w narożniku północno-zachodnim. Nie znamy jednak pełnego rozplanowania przestrzennego średniowiecznego zamku. Najprawdopodobniej założenie powstawało w obrysie murów starsze założenie grodowe otoczone wałem. W części południowo-zachodniej ulokowana była kaplica. W roku 1396 ukończono fortyfikowanie miasta, które wraz z fortyfikacjami zamkowymi musiało stanowił potężny system obronny. Obwarowania spełniły swoją rolę w trakcie wojen husyckich i zamek nie został zdobyty. Pomimo tego był on opanowany przez husytów i przez kilka lat spoczywał w ich rękach. Późnogotycka przebudowa przypadła na lata panowania biskupa Jana IV Rotha. Zamek zmodernizowano pod względem obronności. Mury przystosowano do obrony ogniowej instalując strzelnice kluczowe, uformowano szyję bramną.
Skrzydło północno-wschodnie zostało znacznie rozbudowane i doprowadzone do wieży. Wzniesiono wiele budynków pomocniczych. Na czasy biskupa Andrzeja Jerina (1585-1596) przypadła przebudowa zamku na renesansową obronną rezydencję. Zbudowano wówczas dwa nowe skrzydła zachodnie i południowe, które zamknęły dziedziniec. Wprowadzono nową dekorację wnętrz, renesansowe portale oraz arkadowe krużganki, wszystkie elewacje zostały ozdobione dekoracją sgraffitową po części zachowaną do dziś. Rezydencja została wzmocniona fortyfikacjami bastejowymi. Kolejna przebudowa tym razem w duchu barokowym nastąpiła za czasów biskupa Karola Ferdynanda Wazy (1625-1665) oraz Franciszka Ludwika von Neuburga (1683-1732).
Zmodernizowano wówczas wnętrza i przy starym skrzydle od dziedzińca dodano klatkę schodową, które odmieniła jego elewację. Historia z zamkiem nie obeszła się łaskawie: został zniszczony w czasie wojny trzydziestoletniej, w czasie potopu szwedzkiego w 1646 roku, w roku 1741 przez Prusaków. Na lata 1706-1707 przypada budowa barokowego pałacu u podnóża zamku zwanego Dolnym Zamkiem projektu Michała Kleina. W 1828 roku skrzydło południowe i zachodnie zostało rozebrane a w połowie XIX wieku założono ogród.

Inne

Archiwalne zdjęcie: wg. litografii XIX w., ze zbiorów Woj. Biblioteki Publ. w Opolu, wydawca Wacław Bagiński- Wrocław
dodał Jerzy M. polskiezabytki.pl