Dąbrowa

Stan obecny

W chwili obecnej (2023) mieści się tu Muzeum Ziemiaństwa w Dąbrowie – Oddział Muzeum Regionalnego w Siedlcach

Historia

Dzisiejsza miejscowość o nazwie Dąbrowa do lat 30. XX wieku nazywała się Duplewice a folwark obok niej – Natolin. Zmiana nazwy nastąpiła 17 października 1930 roku z inicjatywy nauczyciela Jan Dąbrowskiego. Nazwa Duplewice pojawia się w znanych dotychczas dokumentach pisanych od XV wieku. Wieś należała wówczas do rodziny Grotów herbu Rawicz. Ich protoplastą był rycerz o imieniu Grot wzmiankowany w 1452 roku, o którym wiadomo, że był właścicielem pobliskiego majątku Tokary i sprawował urząd wojskiego drohickiego. Po nim dziedziczyła wdowa Anna oraz ich syn – Leonard (1475 r.). Kolejna informacja pochodzi z 1570 roku gdy nazwa wsi pojawia się w lustracji nowo utworzonego województwa podlaskiego po włączeniu tego obszaru do Korony. Z tego dokumentu dowiadujemy się że ówczesnymi właścicielami wsi byli Jan i Stanisław Grotowie, synowie Bartłomieja Grota – wojskiego mielnickiego, chorążego drohickiego i mielnickiego oraz Anny z Raczków. Kolejne informacje o Duplewicach pochodzą z XIX wieku i dotyczą one założenia dworskiego. Dwór został wzniesiony dla rodziny Dobrzyńskich w 1850 roku. Był to klasycystyczny parterowy, murowany obiekt pokryty czterospadowym dachem. Na osi posiadał portyk wgłębny z dwiema kolumnami toskańskimi. Obok, dwa lata później (1852 r.) wzniesiono także murowaną, parterową oficynę nakrytą również czterospadowym dachem z wejściową wnęką ujętą parą półkolumn. W 2 połowie XIX w. Duplewice należały do dóbr łysowskich. Ich właścicielami byli Jakub Dobrzyński i jego żona Rozalia z Kłopotowskich. W 1890 roku w sąsiednim dworze w Łysowie jako guwerner pracował Stefan Żeromski. Do 1909 roku majątkiem zarządzali Dobrzyńscy. W 1911 roku Duplewice nabyli Ignacy Fonberg z żoną Zofią z Łuniewskich. Za ich czasów majątek liczył 400 ha gruntów ornych i 100 ha lasów. Uprawiano pszenicę, żyto i rzepak. Była tam również stajnia dla 20 koni. Z czasem w majątku pojawił się traktor i młockarnia napędzana lokomobilą. W czasie, gdy Polska odzyskała niepodległość dwór oświetlano energią elektryczną z siłowni wiatrowej. W okresie międzywojennym hodowano krowy mleczne rasy holenderskiej a staw przy dworze zarybiono. Był też duży sad owocowy z drzewami jabłoni, grusz, wiśni i czereśni oraz krzewami owocowymi oraz warzywnik. Podczas II wojny światowej w dworze ukrywali się żołnierze AK. W 1944 roku NKWD aresztowało Ignacego Fonberga i przez półtora roku przetrzymywano go w siedleckim więzieniu. Był on ostatnim właścicielem dworu. Majątek rozparcelowano, a rodzina musiała opuścić Dąbrowę. Od 1945 roku w obiektach mieściły się szkoła i przedszkole. Od 1994 roku stanowiły mienie skomunalizowane gminy Przesmyki.W 2010 r. władze gminy dokonały darowizny nieruchomości na rzecz województwa mazowieckiego z przeznaczeniem na działalność kulturalną Muzeum Regionalnego w Siedlcach, po czym rozpoczęto prace rewitalizacyjne. Prace remontowe trwały w latach 2011-2015. W chwili obecnej mieści się tu Muzeum Ziemiaństwa w Dąbrowie – Oddział Muzeum Regionalnego w Siedlcach. (Jarosław Bochyński)

Opis

Dwór murowany z cegły, otynkowany i malowany na biało, posadowiony na planie prostokąta o regularnej bryle. Parterowy, podpiwniczony, z poddaszem nakrytym dachem czterospadowym o połaciach krytych wtórną papą. Elewacja frontowa 9 osiowa z 3 osiowym portykiem wgłębnym umieszczonym centralnie. Portyk wsparty na parze kolumn toskańskich. Wystrój architektoniczny ograniczony do boniowania narożnego, profilowanych opasek okiennych, gzymsu koronującego. Całość skomponowana w duchu klasycyzmu.

Park

Park.

Inne

Oficyna.
Żródła:
- karta zabytku
- Katalog parków województwa siedleckiego
- www. muzeumdabrowa.pl
Zdjęcia 1978 – Jadwiga Sokalska
Zdjęcia 1985 - Grażyna Stelmaszczuk
Zdjęcie 2020 – K. Starczewski