Komorowo

Stan obecny

Własność prywatna. niezbyt zadbana (2025)

Historia

W 1827 roku Komorowo było osadą składającą się z 17 domów i liczącą 185 mieszkańców. W 1883 roku było w niej 42 domy i 385 mieszkańców i funkcjonowała szkoła elementarna. Dobra Komorowo składały się z folwarków Komorowo i Stok. Według danych z 1883 roku obszar dóbr wynosił 10153 morgi.. Z tego na poszczególne rodzaje gruntów przypadało: grunty orne i ogrody 1107 mr, łaki 149 mr, pastwiska.7 mr, lasy 8705 mr, zarośla 67 mr, wody 10 mr, nieużytki i place 118 mr. Funkcjonowały tu 2 fabryki terpentyny. Wieś Komorowo posiadała w tym czasie 21 zagród i 322mr gruntów a wieś Stok 29 zagród i 457 nr gruntów. Pałac w Komorowie wybudowany został w 1903 r. przez hr. Skarzyńskiego, właściciela Lubiejewa dla chorej na płuca żony. W 1903 r. pałac w Komorowie otaczały grunty ok. 20 h. Majątek ten wraz z pałacem został sprzedany Janowi Niewęgłowskiemu. Był on jego właścicielem aż do wybuchu II WŚ. (zmarł w 1944 roku). W czasie okupacji w dworze mieścił się m.in posterunek niemieckiej straży granicznej, gdyż w pobliżu znajdowała się linia demarkacyjna niemiecko-rosyjska (od 28.11.1939 do 21.06.1941r) ; zaś gruntami majątku zarządzał administrator niemiecki nazwiskiem Krauze. Po wyzwoleniu pałac uległ dewastacji. Ludność miejscowa rozebrała piece, pozabierała drzwi i okna. Później w budynku istniał hotel UW którym mieszkali pracownicy prowadzący odbudowę, znajdujących się w pobliżu koszar zniszczonych w czasie działań wojennych w 1939 roku. Od 1953 r. pałac był użytkowany przez POM. (biura i warsztaty) W latach 60,na mocy wyroku sądowego, pałac wraz z parkiem odzyskała rodzina dawnego właściciela. W latach 80 obiekt należał do trzech właścicieli: Stanisława i Ewy Grabiańskich, Janusza i Marii Niewęgłowski oraz Mieczysława i Janiny Warchoł (Jarosław Bochyński 2025)

Opis

Budynek ustawiony po środku parku założonego na planie koła za aleja grabową na obwodzie. Podobna aleja prowadziła od szosy do budynku. Budynek murowany z cegły, otynkowany. Stropy belkowe z podsufitką. Dach mansardowy, kryty płytkami łupkowymi. Podłogi parkietowe i z desek. Schody wewnętrzne drewniane, dwubiegowe, zewnętrzne murowane z cegły, jednobiegowe. Drzwi drewniane, prostokątne, płycinowo-ramowe, zewnętrzne dwuskrzydłowe z nadświetlem, balkonowe oszklone, wewnętrzne jedno i dwuskrzydłowe. Okna drewniane, prostokątne, dwuskrzydłowe, trójdzielne. Balkony żeliwne, balustrady odlewane i kute.
Budynek na planie prostokąta zbliżonego do kwadratu. Od zachodu przylegają do niego, umieszczone na osi, schody wejściowe oraz równoległe do lica muru schody do piwnicy. Od wschodu przylega prostokątny taras ze schodami wachlarzowymi na osi.
Wnętrze pałacu przekształcone, o układzie asymetrycznym, dwutraktowym. W części zachodniej podłużna sień mieszczące schody prowadzące na piętro i do piwnicy. Obok niej wąski, prostokątny pokój komunikujący się z częścią wschodnią . budynku. Z sieni prowadzi wejście do kuchni i dwóch mniejszych pomieszczeń (przedpokój, łazienka).W wschodniej .dwa duże zbliżone do kwadratu pokoje z wyjściem na podpiwniczony taras.
Budynek dwukondygnacyjny, podpiwniczony, z dachem mansardowym z facjatami.
Wnętrze po przebudowie nie posiada elementów dekoracyjnych (JB2025)

Park

Park w Komorowie położony jest w odległości 5 km na północny-zachód od Ostrowi Mazowieckiej. Powierzchnia parku w 1983 roku wynosiła 6,10 ha. Ma on kształt kolisty, z wyraźnie zaznaczonym układem osiowym. Os kompozycyjna przechodzi przez aleję wjazdową ( od szosy Ostrów Mazowiecka - Ostrołęka) droga wjazdową do parku, przez dwór i statuę matki Boskiej ustawiona za dworem. Biegnie ona z południowego-zachodu na północny-wschód. Dwór usytuowany w części centralnej parku z trzech stron (zachodu, północy i wschodu) otoczony był po granicy parku podwójnym szpalerem grabowym. Kolejne drzewa rozrzucone były w kilku skupinach po terenie parku. Na układ dróg składa się wymieniona już, prowadząca wzdłuż osi symetrii droga. do dworu oraz rozchodzące się od niej (z bramy) łukowato dwie drogi. Jedna w kierunku północnym, przechodząca następnie w szpaler grabowy. Druga w kierunku wschodnim, ku zabudowaniom gospodarczym. Od wejścia do dworu prowadzi. (wzdłuż południowego obrzeża sadu) jeszcze jedna droga do budynków gospodarczych. W okresie powojennym powstała ponadto droga gospodarcza prowadząca a od budynków gospodarczych w kierunku szosy do Ostrowi Mazowieckiej. Spośród dawnych budynków na terenie parku usytuowany jest jedynie centralnie położony dwór, W latach powojennych pobudowano w parku jeden budynek mieszkalny i dwa garaże. Teren parku jest równinny, płaski (Jarosław Bochyński 2025)

Inne

Źródła
Karta zabytku E. Stawska
Ewidencja parku Komorowie J. Zieliński, L. Rogala, A. Lewczuk
Foto 1985 Z. Birkholz
Foto 1983 N. Zgliński