Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Goślice
1982, zdjęcie Jarosław Bochyński
Miniatura GośliceMiniatura GośliceMiniatura Goślice

Zdjęcie archiwalne

Miniatura Goślice

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Jarosław Bochyński

Goślice

Województwo:mazowieckie
Powiat:płocki
Gmina:Bielsk
Rodzaj obiektu:Dwór

Rejestr zabytków

Zespół:pałacowy, XVIII-XIX w., nr rej.: 545/62 z 30.03.1962

Stan obecny

Dom Pomocy Społecznej.

Historia

Miejscowe tradycje osadnicze sięgają wczesnego średniowiecza - w pobliżu znajduje się grodzisko pierścieniowe. Dokumenty źródłowe potwierdzają Goślice już w XIV wieku. W średniowieczu wieś była w rękach znanego rodu mazowieckiego Goślickich herbu Grzymała. W 1453 roku przy podziale ojcowizny między braćmi - Janem, Piotrem i Mikołajem, każdy z nich otrzymuje siedlisko w środku wsi Goślice. W 1543 roku występuje Marcin Goślicki. Z Goślic pochodził rycerz Mikołaj Goślicki, wódz Mazowszan w bitwie stoczonej w 1520 roku z Krzyżakami w pobliskich Proboszczewicach. W Goślicach urodził się także Wawrzyniec Goślicki /1530 - 1607/, biskup poznański, pisarz polityczny, autor głośnego traktatu "De optimo senatore libri duo" (Wenecja 1568). W 1775 roku właściciele Goślic ufundowali nowy kościół. Potem własność Leszczyńskich, od 1713 roku Kępskich, potem Matuszewiczów, w tym około połowy XVIII wieku Jerzego Józefa Matuszewicza, starosty stoklickiego, i jego żony Teresy z Kępskich. Później Goślice należały do Niemirowiczów, w tym w 1783 roku do szambelana króla Stanisława Augusta Poniatowskiego Józefa Szczytt-Niemirowicza. W 1817 roku właścicielem zostaje Tadeusz Matuszewicz, minister Skarbu Królestwa Polskiego. a następnie jego córka Zofia i jej mąż Ludwik Kicki. Po jego śmierci pod Ostrołęką Goślice odziedziczyła jego druga żona Natalia z Bispingów. W 1827 roku W Goślicach było 12 domów i 213 mieszkańców, około 1880 r. było 14 domów i 312 mieszkańców oraz karczma i browar . Dobra w 1833 roku kupił Antoni Stefan Klimkiewicz, Pułkownik Gwardii Grenadierów Wojsk Polskich, , kawaler krzyża Virtuti Militari i Legii Honorowej (1788-1867) i jego żona Cecylia z Ryxów. Od 1864 roku własność Antoniego Klimkiewicza, jego żony Józefy z Bońkowskich oraz ich córek: Józefy Ciskowskiej, Cecylii Trzcińskiej i Franciszki Zboińskiej. W 1909 roku współwłaścicielami Goślic byli Ludwik Kubala, Franciszek Osiecki i Szymon Kossobudzki. W latach dwudziestych właścicielem całości lub części dóbr był J. Klimkiewicz. Jego majątek liczył 353 hektary. Od 1926 właścicielem całości dóbr Goślice był Stefan Węsierski ( Węgierski?) , a następnie Jan Węsierski (Wegierski), który pozostał właścicielem do 1945 roku
Dwór wzniesiono około połowy XVIII wieku dla Jerzego Józefa Matuszewicza- starosty stoklickiego i jego żony Teresy z Kępskich- podkomorzanki płockiej. Obecny dwór został wybudowany około połowy XIX wieku i gruntownie przebudowany w 1900 roku. Neobarokowy charakter z ostatniej przebudowy zachował się do dziś. Po II Wojnie Światowej budynek przeznaczono na siedzibę Państwowego Domu Opieki Społecznej dla Dzieci Upośledzonych. W latach 1983-84 oraz 1995 odbyły się remonty, których efektem było między innymi zatarcie pierwotnego układu wnętrz. Obecnie Państwowy Dom Specjalny dla Dzieci w Goślicach
Uzupełnił Jarosław Bochyński 2024

Opis

Dwór murowany i otynkowany, położony na planie prostokąta z piętrowymi pawilonami umieszczonymi po obu stronach parterowego korpusu. Podpiwniczony z poddaszem przekrytym dachem łamanym przyozdobionym barokowymi lukarnami. Na osi znajduje się piętrowy ryzalit, zwieńczony barokowym szczytem o falującej linii. Przed ryzalitem dostawiono portyk o czterech toskańskich kolumnach, podtrzymujący taras tralkowy pierwszego piętra. Całość utrzymana w duchu neobaroku, wystrój elewacji czerpie z form klasycznych. Trójkątne naczółki okienne, pilastry toskańskie, gzymsy.

Park

Dawny dwór został wzniesiony około połowy XVIII wieku i był w późniejszych latach częściowo przebudowany i rozbudowany. Stan zachowania parku, a zwłaszcza drzewostanu świadczy, ze współcześnie z budową dworu był założony i ogród barokowy. W ciągu XIX wieku i na początku XX wieku stary park uległ przekształceniu i rozbudowie na krajobrazowy. Ostatni okres, po drugiej wojnie światowej, wiąże się z adaptacją dla współczesnych potrzeb Domu Specjalnego dla Dzieci. Poszczególnym okresem powstawania i rozwoju parku odpowiadają różne jego części terenu. Najstarszy układ ogrodu barokowego obejmuje dwór, ogród za dworem oraz sad za ogrodem powiązane razem osiowo, w sposób widoczny do dzisiaj. Rozległość dawnego ogrodu barokowego wyznaczają istniejące stare aleje lipowe, zamykające z trzech stron przestrzeń dawnego ogrodu. Z zachowanych fragmentów określić go można jako osiowy i symetryczny, o wymiarach 80 x 50 m. Oś główna tego ogrodu, usytuowanego za dworem odpowiada osi głównej ukształtowania bryły budynku dworu. W pierwszej połowie XIX wieku oraz w późniejszych latach park został częściowo przekształcony w jego najdawniejszej części oraz powiększony w duchu rozwiązań krajobrazowych. Najważniejsze elementy wprowadzonych zmian w ciągu XIX wieku dotyczą:
- podjazdu pod pałac, ukształtowanego jako dziedziniec ogrodowy z gazonem w środku
- wnętrza ogrodu barokowego, zmienionego na rodzaj polany trawiastej w obramieniu starych szpalerów lipowych i wzbogaconych małymi grupami i pojedynczymi drzewami rozmieszczonymi w środku tego wnętrza
- powiększenia parku o tereny ze wschodniej strony ze stawami
- sadu za ogrodem barokowym, wykazującego do dzisiaj łączność przestrzenna z układem pierwotnym, odpowiadającym założeniu barokowemu.
Po po drugiej wojnie światowej, wprowadzono dalsze zmiany wynikające z nowego przeznaczenia całości obiektu dla potrzeb Domu Specjalnego dla Dzieci. Najważniejsze dotyczą zagospodarowania otoczenia dworu oraz wybudowania nowych budowli usługowych. Przestrzeń ogrodu podzielono ogrodzeniami wewnętrznymi na kilka mniejszych części.
Pod koniec lat 80 powierzchnia parku wynosił 3,5 ha.
(Jarosław Bochyński 2024)

Inne

Spichrz.
Zdjęcia z 1982 roku - Tomasz de Rosset
Zdjęcia z 1983 roku - J. Wojtałowicz
Zdjęcie współczesne - portal polskaniezwykła
Źródła: karty zabytków, ewidencja parkowa

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Jerzy S.rok i 4 miesiące temu
Popr. współrzędne: 52.604248, 19.797074