Spytkowice

Stan obecny

Archiwum Państwowe.

Historia

Zamek posadowiony jest w dolinie na północnym krańcu wsi. W 1957 roku przeprowadzono pierwsze badania sondażowe pod kierunkiem A. Żakiego. W latach 1973-78 odbyły się badania archeologiczno-architektoniczne przeprowadzone przez Pracownię Archeologiczną PKZ w Krakowie pod kierunkiem T. Dębowskiego oraz E. Dworaczyńskiego. Rozpoznania archeologicznego dokonał wówczas A. Krupiński. Osada wzmiankowana jest już w XIII wieku. Musiał istnieć tutaj wówczas gród książęcy skoro w 1299 roku odbył się w nim wiec możnych zwołany przez Henryka Brodatego. Wówczas został on pojmany przez ludzi Konrada Mazowieckiego.
Do roku 1492 miejscowy majątek pozostawał w posiadaniu książąt oświęcimsko-zatorskich a później należał do Piotra Myszkowskiego herbu Jastrzębiec ? kasztelana sądeckiego (1497-1499), wojewody ruskiego (1499-1501) i łęczyckiego (1501-1505). Prawdopodobnie on był również fundatorem pierwszej obronnej rezydencji odziedziczonej później przez syna Wawrzyńca i wnuka Mikołaja. Pierwsza wzmianka o zamku pochodzi z 1543 roku i wymienia go jako castrum seu fortalicium. Z 1542 roku pochodzi wzmianka z akt kościelnych o tutejszej kaplicy. Przed 1630 rokiem zamek został znacznie rozbudowany i przemieniony w barokową rezydencję przez biskupa krakowskiego Marcina Szyszkowskiego. W latach późniejszych pałac przechodził z rąk do rąk i jego właścicielami byli kolejno: Opalińscy, Lubomirscy, Potoccy. W 1945 roku zamek został znacznie uszkodzony przez pożar i na skutek działań wojennych. W latach 70 tych zabytek został odrestaurowany. Obecny budynek jest zachowaną XVII wieczną formą.

Założenie jest murowane, piętrowe i podpiwniczone, posadowione na planie podkowy, okalającej prostokątny dziedziniec. Składa się tym samym z trzech skrzydeł. Skrzydło frontowe flankowane jest z dwóch stron basztami narożnymi na planie kwadratu. Pod koniec XV wieku powstało natomiast murowane założenie posadowione na planie nieregularnego czworoboku, z dwiema wieżami w narożach północnych i wieżową budowlą w narożniku południowo-zachodnim. Przy wschodniej kurtynie wznosił się drewniany budynek, zapewne wieżowy konstrukcji słupowej o wymiarach 11,5 X 9,8 X 11,2 X 10,3 m. Możliwe, że sięgał on swym rodowodem czasów wcześniejszych niż murowane założenie. W latach 1520-30 powstał jednotraktowy, trójosiowy, podpiwniczony i dwukondygnacyjny pałac od strony południowo-wschodniej obecnego skrzydła południowego. Obecna forma pałacu jest wynikiem przebudowy prowadzonej przed 1630 rokiem.