Chomętowo

Stan obecny

Własność zamieszkałej w Chomętowie społeczności łemkowskiej.

Historia

W latach 30-tych XIV w. Chomętowo najechał Betkin von der Osten z Drezdenka. Z tego właśnie okresu pochodzi pierwsza wzmianka o chomętowskim zamku obronnym, a pozostałym fragmentem czternastowiecznej budowli obronnej jest prawdopodobnie istniejący we wsi do dziś spichlerz. Powstanie tego budynku (wieży rycerskiej czy dworu obronnego) datowane jest na początek XIV w. W poł. XIV w. Chomętowo należy do rodu von der Osten z Drezdenka. Jako następni właściciele są wymieniani Bedeken von dem Borne oraz, pod koniec wieku XIV Jacob von Papstein. Następnie majątek przechodzi w posiadanie Zakonu Krzyżackiego i często bywają tu krzyżaccy wójtowie Nowej Marchii. Zamek jest rozbudowywany, prowadzone są roboty o charakterze fortyfikacyjnym. W 1 poł. XV w. kilkakrotnie splądrowany przez wojska polsko ? litewskie i husyckie. Następnym właścicielem jest Henryk Rabeinstein. W roku 1454 majątek wraca w ręce rodziny von Papstein, która w 1465 roku zrzeka się go na rzecz elektorów brandenburskich. Od lat 70-tych XV w. do końca II w. ś. dobra są własnością ródu von Brand. Średniowieczna budowla prawdopodobnie pełni funkcje mieszkalne do XIX w., zaś następnie zostaje zaadaptowana na spichlerz. Po roku 1945 znacjonalizowana, zabudowania folwarczne stanowią obecnie własność zamieszkałej w Chomętowie społeczności łemkowskiej.

Opis

Dwór obronny zbudowany na wzniesieniu we wschodniej części półwyspu Jeziora Osiek. Stoi pośród XIX wiecznych zabudowań folwarcznych, powstałych na miejscu średniowiecznego zamku, od strony zachodniej sąsiadując z XIX w. dworem. Założony na planie prostokąta prosty budynek dwukondygnacyjny, podpiwniczony, nakryty dachem dwuspadowym zbudowany został z cegły ceramicznej na wysokiej kamiennej podbudowie i kamiennych ławach fundamentowych. W elewacji frontowej zachowało się oryginalne wejście na pierwszą kondygnację, flankowane zamkniętymi łukiem oknami, dziś zamurowanymi. Kiedyś do wejścia prowadził drewniany ganek. W elewacji tej umieszczono również dwa wejścia do piwnicy. W elewacji tylnej dwa wąskie okna strzelnicze. W przyziemiu elewacji południowej zamurowane wejście i półkoliście zamknięty otwór w wykuszu, relikt średniowiecznej ubikacji. Przypuszczalnie na poziomie każdej z kondygnacji budynku znajdowała się jedna izba, zaś kondygnacje skomunikowane były drewnianymi schodami. W południowo ? wschodnim narożu zachowały się fragmenty oryginalnego pieca oraz przewodu kominowego. Obecnie budowla znajduję się w złym stanie technicznym. W latach 60 tych XX w. runął szczyt północny, który został prowizorycznie naprawiony. Dach budynku jest również częściowo zniszczony.

Park

Park z połowy XIX w.

Inne

XIX-wieczny dwór znajdujący się po zachodniej stronie średniowiecznego dworu obronnego.
Zabudowania folwarczne.
Kościół neogotycki z XIX w.
Pozostałości krzyżackich budowli obronnych z początku XV w. oraz fragment fosy.

tekst: koci pazurek 2010