Prusy

Stan obecny

Instytut Ogrodnictwa. Ośrodek Elitarnego Materiału Szkółkarskiego w Prusach

Historia

dwór z pocz. XIX w.
Pod koniec XVIII w. wieś szlachecka Prusy znajdowała się w rękach rodziny Pruskich herbu Leliwa, przybyłych tu z Gostynek w parafii Wysokienice. Od pocz. XIX w. byli to kolejno: Jan Pruski ożeniony z Anną Wyben-Wybicką h. Rogala, następnie Faustyn (1839-1881), ożeniony z Pauliną Laskowską h. Korab. Drewniany dwór pochodzący z pocz. XIX w., rozbudowany został w 2. poł. XIX w. przez Stanisława Dydaka, syna Faustyna i Pauliny. W 1827 r. we wsi były 23 domy i 199 mieszkańców. W 1885 r. Prusy dzieliły się na wieś i folwark w powiecie skierniewickim, w gminie i parafii Głuchów. W skład 1378-morgowych dóbr wchodził także nowo założony folwark Nowiny. Na ogólny obszar składało się 857 m. ziemi uprawnej, 147 m. łąk i pastwisk, 342 m. lasu i 32 morgi nieużytków. Na terenie Prus znajdowało się 13 budynków murowanych i 22 drewniane. Las nie był zagospodarowany, zaś na polach majątku zaprowadzono 8 i 9-polowy płodozmian. Na terenie Prus było także 248 mórg gruntów należących do 20 osadników, zaś w pobliskiej Dzielnicy 9 osadników ze 139 morgami.
Stanisław Pruski w 1892 r. ożenił się z Elżbietą Mazaraki (wdową po Henryku Kuszkowskim h. Junosza). Zapewne posiadali oni także Głuchów, gdzie w 1892 r. urodziła się ich córka Aniela Paulina, następnie Zofia i Stanisław Faustyn (1896-1897). Ok. 1898 r. urodził się syn Bronisław Józef – późniejszy dziedzic Prus. W 1926 r. oficjalną właścicielką Prus i Nowin o łącznym areale 770 ha była Pruska Elżbieta i Spółka. Dziedzic był wielkim patriotą, brał udział w kampanii 1920 r. Z żoną Zofią miał jedynego syna Krzysztofa (zm. w 2014 r.), ożenionego z Krystyną Krauze. Po wybuchu 2. wojny światowej Bronisław Pruski działał w podziemiu niepodległościowym; był żołnierzem POZ i ZWZ AK. Został schwytany przez Niemców w 1944 r. i stracony podczas masowej egzekucji w Tomaszowie Mazowieckim. Jego symboliczna mogiła znajduje się na cmentarzu w Głuchowie. Po wojnie majątek został przejęty przez Skarb Państwa Polskiego, a na terenie folwarku utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne, zlikwidowane ustawowo na pocz. lat 90. XX w. Następnie na bazie pozostałości gospodarstwa, swoją filię utworzył tu Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach. W 1995 r. z inicjatywy Instytutu utworzono OEMS, a w 2013 r. wyremontowano dawny dworek Pruskich.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Wielka Genealogia Minakowskiego „Wielcy.pl”;
Księga Adresowa Polski dla Przemysłu..., 1926;
Blog internetowy „Mr Scott jedzie do...”: http://panaszonik.blogspot.com/2014/07/wycieczka-nr-266-zelazna-jezow-i-prusy.html
Geoportal;
Mapster:
11781174 @ West. Osteuropa 1:25 000 - Niemieckie mapy zaboru rosyjskiego, I WŚ /1914 - 1919/
- plik mapy: XXIV-7-G_Gruppe_Warschau_1915_UWar.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór drewniany, parterowy, nakryty dwuspadowym dachem naczółkowym mieszczącym mieszkalne poddasze, krytym gontem. W fasadzie ganek na osi zwieńczony trójkątnie, w elewacji południowej obszerny drewniany taras. Na ścianie dworu znajduje się tablica pamiątkowa poświęcona pamięci Bronisława Pruskiego, ufundowana przez syna Krzysztofa z żoną.

Park

Park z XIX w. o pow. ok. 2,8 ha, zajmujący wschodnią część dz. ewid. nr ...371/21 (Geoportal, 3.05.2019 r.).

Inne

Stajnia, spichlerz z XIX w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011