Pabianice - Pałac Enderów

Stan obecny

Po 2WŚ w budynku pałacu mieścił się Dom Kultury zakładu „Pamotex” i biblioteka .
Obecnie jest siedzibą Starostwa Powiatu i nosi adres : ul. Piłsudskiego 2 .

Historia

Karol Ender – saksoński imigrant , przybył do Pabianic w 1858r . Zatrudnił się jako majster tkacki u Benjamina Kruschego .
Ożenił się wkrótce z córką pracodawcy – Marią Augustyną .
Z tego związku przyszedł na świat syn - Karol Teodor .
Ender na krótko wyjechał „w świat” tworzyć własną działalność gospodarczą – ale w 1872r. wrócił do Pabianic i rozpoczął współpracę fabrykancką z Teściem .
Powstała spółka Krusche&Ender – stworzyli jeden z największych kompleksów włókienniczych w ówczesnym Królestwie Polskim .
W 1884r. w spółce zastąpił go syn – Teodor .
Zakłady poniosły znaczne straty w wyniku 1WŚ .
W okresie międzywojennym próbował reaktywować pozycję spółki syn Teodora - Stefan Ender .
Po 2WŚ zakład znacjonalizowano , nazwano imieniem Bojowników Rewolucji 1905r. a następnie - zmieniono na Pabianickie Zakłady Przemysłu Bawełnianego „Pamotex” .


Przy ul. Zamkowej 5 , na skraju swego terenu fabrycznego Karol Ender wybudował w 1883r dla swej rodziny pałac – budynek w stylu eklektycznym .

Opis

Pałac był symbolem potęgi przemysłowej i społecznej .
Wnętrza bogato zdobione stiukami , plafonami wypełniały stylowe meble , obrazy , drzeworyty, miedzioryty, przedmioty sztuki orientalnej , kominki .
Przy pałacu funkcjonowało nawet mini-zoo Enderów .

Inne

W Rejestrze Zabytków :

- zespół zabudowań przemysłowych firmy Krusche i Ender, ul. Zamkowa , 2 poł. XIX,
nr rej.: A/269 z 16.09.1980:
- tkalnia „wysoka”, ul. Zamkowa 4
- Biuro Główne, ul. Zamkowa 3
- pałac Enderów, ul. Piłsudskiego 2