Oporów

Stan obecny

Po wojnie zamek przejęło Państwo .
Zadecydowano przebudowę i konserwację częściowo przywracającą gotycki wygląd budowli – ale nie do końca ...
Pozostał kompleks – jaki do dziś oglądamy .
Przy okazji - odsłonięto i odrestaurowano drewniane stropy z bogatą polichromią z XVII/XVIIIw .
Zamek zaczął pełnić funkcję muzeum gromadzącego zbiory dawnego wyposażenia siedzib szlacheckich .

Historia

Jeden z najmniejszych a zarazem najładniejszych zamku na całym Niżu Polskim doczekał się wielu publikacji i rozbudowanego stanu badań. Pierwsza monografia zamku Z. Bocheńskiego wyszła już w 1933 roku. W roku 1973 G. Majewska opublikowała wyniki starszych badań. Badania archeologiczno-architektoniczne prowadzone pod kierunkiem J. Tomali i J. Pietrzaka zapoczątkowane w połowie lat 80 tych trwają do dziś. Zamek posadowiony jest na skraju osady z pobliżu drogi z Kutna do Żychlina.
Dziś otacza go obszerny, zadbany park. Obecny wygląd zamku jest wynikiem regotyzacji przeprowadzonej w latach 50 tych XX wieku. Wcześniej późnośredniowieczny charakter budowli została nieznacznie zatarty poprzez przebudowy z XVII-XIX wieku. Zamek wznosi się na niewielkim kopcu otoczony nawodnioną fosą.
Zamek z cegły na fundamentach z kamieni eratycznych. Zbudowany na planie nieregularnego czworoboku (25/30 m). Założeni składa się z budynków zgrupowanych wokół małego dziedzińca wewnętrznego (15/20 m) takich jak: dom południowy, jednotraktowy (8,5/13,5 m), czworoboczna wieża zachodnia (8,3/9,6 m) i wieża z kaplicą umieszczona na osi kaplicy wschodniej, u dołu elipsoidalna (średnica 5,5 m) u góry ośmioboczna. Wieża czworoboczna skomunikowana została z zachodnią częścią domu południowego za pomocą łącznika z sienią przejazdową, klatką schodową i izbą na piętrze. Według Jana Długosza fundatorem zamku był Władysław Oporowski- biskup włocławski (1434-1449) i arcybiskup gnieźnieński (1449-1453). W późnym średniowieczu miejscowość miała funkcję klucza Oporowskich herbu Sulima. Najwybitniejszym władcą z Oporowskich był Mikołaj- podkomorzy (1441-1419) i wojewoda łęczycki (1419-1425). W roku 1418 a więc najprawdopodobniej z jego inicjatywy zamek otrzymał nowe ufortyfikowanie.
Z początkiem XVII zamek zaczął zmieniać właścicieli i należał kolejno do: Tarnowskich herbu Rola, Sołłohubów, Korzeniowskich, Pociejów, Orsettich i Karskich. Obecnie nauka zaproponowała dwie wersje rozwoju przestrzennego zamku. Do niedawna przeważała teza o trzech etapach kształtowania się zamku, z których tylko ostatnią łączono z Władysławem Oporowskim (fundatorem wg Jana Długosza). W pierwszym etapie funkcjonowania zamku składał się on z murów obwodowych oraz wież: zachodniej, wschodniej z kaplicą oraz trzecią wieżą o funkcji mieszkalnej ulokowanej w południowo-wschodnim narożu murów.
Na drugą fazę przypadło rozebranie całego założenia prócz wieży zachodniej i wzniesienie go w niezmienionym kształcie od podstaw. Na trzecią fazę przypadło wzniesienie domu południowego i przeniesienie przelotu bramnego do obecnego miejsca. Według najnowszych badań historia kształtowania się zamku przedstawia się nieco inaczej. Na pierwszą fazę przypada funkcjonowanie czworobocznej, ceglanej, czterokondygnacyjnej wieży opiętej od zachodu dwiema narożnymi skarpami. Wieża posadowiona za przekopem była najprawdopodobniej pierwszym wzniesionym elementem planowanego założenia. Na fazę drugą przypada wzniesienie czworobocznego obwodu murów oraz przebicie przelotu bramnego na południe od wieży w zachodniej kurtynie.
W fazie drugiej planowano wznieść również dom mieszkalny przy kurtynie wschodniej. Zamiaru tego jednak nigdy niezrealizowany. Gdyby jednak doszedł on do skutku to założenie w takim kształcie byłoby typowe dla zamków prywatnych początku XV wieku. Faza ta musiała poprzedzać fundację Władysława Oporowskiego. W fazie trzeciej zrezygnowano z planowanego założenia na rzecz zamku typowego dla fundacji biskupich. Zamiast domu wschodniego powstał południowy a naprzeciwko niego, przy kurtynie północnej powstał dom drewniany. Jednocześnie przy kurtynie wschodniej powstała wieża z kaplicą.
Założenie to powstałe w II ćwierci XV wieku stanowiło godną siedzibę dla biskupa a później prymasa. Przebudowy nowożytne, głównie XVIII wieczne w niewielkim stopniu zmieniły gotycką bryłę założenia. Rozebrano dom drewniany, łącząc wieżę główną z domem południowym powstało krótkie skrzydło zachodnie. Naroża założenia wypełniły budynki kredensowe. Obecnie zamek funkcjonuje jako Muzeum Wnętrz Zabytkowych. Regotyzacja nie do końca trafna jeśli idzie o zasady konserwatorskie na pewno nie odebrała malowniczości założeniu.

Park

Zamek otacza prawie 10ha dość dobrze utrzymanego parku .

Inne

Autorem zdjęcia dodanego w 2016r jest p. Witold Lewandowski, dodał Jerzy M. polskiezabytki.pl

W murach zamkowych kręcono sceny kilku filmów , odbywają się imprezy kulturalne , występy muzyczne , czasem imprezy okolicznościowe , a jedna z oficyn w parku zawiera pokoje hotelowe .

Po sądowych bojach Karscy odzyskali własność obiektu – ale zrezygnowali z przejęcia pod warunkiem kontynuowania funkcji publicznych obiektu .