Krasnystaw

Stan obecny

Obecnie jest siedzibą sióstr zakonnych.

Historia

Budynek barokowy, wzniesiony wraz z całym zespołem jezuickim w pierwszej połowie XVIII wieku. Po kasacie zakonu użytkowany w latach 1780 - 1826 był rezydencją biskupów chełmskich. Po pożarze miejskiego ratusza w 1878 do pałacu przeniesiono sąd. W 2 ćwierci XIX wieku był własnością inż. Macieja Bayera, budowniczego szosy Lublin-Zamość. Kilkakrotnie remontowany i częściowo przekształcony wewnątrz. Obecnie jest własnością Zgromadzenia Sióstr Służebniczek, użytkowany jako dom zakonny. (JB 2024)

Opis

Pałacyk usytuowany w zachodnim narożu zespołu klasztornego, pomiędzy prezbiterium kościoła a tylnym skrzydłem klasztornym. Elewacją frontową zwrócony na pd.-zach., posadowiony w linii zabudowy ulicy. Od tyłu niewielki prostokątny dziedzińczyk. Do pd. narożnika dobudowany łącznik wiążący pałacyk ze skrzydłem kolegium.
Budynek murowany z cegły ceramicznej pełnej, wewnątrz i z zewnątrz otynkowany. Parter oraz sień na piętrze nakryte sklepieniami kolebkowo-krzyżowymi; nad pozostałymi pomieszczeniami piętra drewniane belkowe stropy z deskowymi otynkowanymi podsufitkami. Piwnice nakryte sklepieniami kolebkowymi. Więźba dachowa drewniana, krokwiowo-belkowa, wzmocniona jętkami i dwiema ścianami stolcowymi. Dach dwuspadowy pokryty blachą. Wewnątrz murowana tunelowa klatka schodowa. W pomieszczeniach drewniane deskowe podłogi i cementowe posadzki. Stolarka okienna o drzwiowa drewniana. Okna dwuskrzydłowe, sześciokwaterowe. Drzwi od frontu dwuskrzydłowe, klepkowe nabijane ćwiekami, od tyłu analogiczne- jednoskrzydłowe; pozostałe współczesne.
Budynek piętrowy, podpiwniczony, z parterową przybudówka, przy narożniku pd. Założony na planie prostokąta o trójdzielnym, dwutraktowym układzie wnętrza. Sień przelotowa, usytuowana niesymetrycznie (przesunięta na pn.). Bryła zwarta z występująca, ryzalitowo przybudówką od pd.-zach. Nad korpusem głównym dach dwuspadowy, nad przybudówką pulpitowy.
Elewacja frontowa trójosiowa (z wejściem i osiami okiennymi przesuniętymi ku północy). rozczłonkowana parami pilastrów toskańskich w wielkim porządku dźwigających profilowany gzyms wieńczący. W osi środkowej prostokątny otwór wejściowy ujęty pilastrami toskańskimi i zwieńczony wydatnym gzymsem, nad którym półkoliste okno otoczone profilowanym obramieniem. Przy narożniku zachodniej elewacji frontowej wmurowane są dwa fragmenty późnogotyckiego (zapewne początek XVI wieku), kamiennego portalu, z płaskorzeźbioną tarczą herbową i częścią napisu łacińskiego. Pochodzą one z nieistniejącego już krasnostawskiego zamku (wybudowany prawdopodobnie w XIV wieku, w XVIII wieku był już ruiną). W 1843 umieścił je w ścianie pałacu ówczesny jego właściciel, inżynier Maciej Bayer, budowniczy szosy z Lublina do Zamościa. Otwory okienne prostokątne - na piętrze ujęte szerokimi, płaskimi tynkowymi opaskami, z profilowanymi parapetami podokiennymi.
Elewacja szczytowa bez podziałów. Na parterze i piętrze otwory okienne, na piętrze okno ujęte płaskimi tynkowymi opaskami; szczyt ogzymsowany, w szczycie bliźniacze okienko w formie leżącego prostokąta.
Elewacja tylna bez podziałów i detalu architektonicznego, z wejściem pośrodku i oknami po bokach, od południa dobudowana przybudówka.
Wnętrze pozbawione dawnego wystroju i wyposażenia.
Po II wojnie kilkakrotnie remontowany. Częściowo przekształcone wnętrze, wymienione podłogi, urządzenia ogrzewcze, stolarka okienna w większości drzwiowa, zmienione pokrycie dachu. W latach 90. remont elewacji i wnętrza (JB 2024)

Inne

Źródła:
Karta zabytku Bożena Stanek-Lebioda
www.krasnystaw-powiat.pl
zdjęcie z 1993 roku Kazimierz Słowik