Krasne

Stan obecny

Obecnie dwór jest częściowo restaurowany, po przejęciu go przez prywatnego właściciela.

Historia

Dwór z XIX w.

Według inwentarzy, spisanych w 1758 r. wiemy, iż istniał tu dwór z dwuskrzydłową bramą wjazdową, dwupiętrowym lamusem, stajniami, studnią, nowymi drewnianymi oborami, spichlerzem i browarem. Cały zespół dworski był ogrodzony drewnianym parkanem, zaś za budynkami znajdowały się sad i ogród, których utrzymaniem i pielęgnacją zajmowali się poddani. Właścicielem dóbr był wówczas Michał Wydżga, który prawdopodobnie przejął je w 1744 r. od Jana Siła ?Nowickiego. Na podstawie mapy kwatermistrzowskiej z 1839 r. stwierdza się, iż dwór był usytuowany w rozwidleniu dróg prowadzących do Pawłowa i Rejowca, tam też istnieje obecnie budynek dworu, wzniesiony w latach późniejszych.

Obecnie istniejący budynek tej szlacheckiej rezydencji został wzniesiony prawdopodobnie w połowie XIX wieku, zaś pod jego koniec, ówczesny właściciel dóbr Krasne- Leon Przanowski ogrodził teren dworku murem z białego kamienia(opoki), który w niezłym stanie istnieje obecnie. Zięć Przanowskiego, a zarazem ostatni dziedzic tych włości ? Paweł Gutowski (rozstrzelany przez Niemców w Kumowej Dolinie w 1940 roku) ? uporządkował wokół dworu aleje parkowe, założył klomby i zbudował oranżerie, którą opiekował się ogrodnik. Ruiny, podobnie jak i czworaki przeznaczone dla służby dworskiej zachowały się do lat 50-tych XX w.
W latach 60-tych XX w. dokonano adaptacji częściowo już zdewastowanego budynku ? siedziby dawnych właścicieli
Krasnego ? na cele szkolne . W wyniku tej adaptacji na piętrze dworu zlokalizowano dwa mieszkania dla nauczycieli, wyposażone w energię elektryczną oraz instalacje wodociągową i kanalizacyjną. Na dole powstały trzy sale lekcyjne, kancelaria szkolna oraz sanitariaty.
Ostatni właściciel Krasnego Paweł Gutowski wraz ze swym teściem Przanowskim wydzielili na początku lat 20-tych XX w. na styku wsi Krasne i Józefin teren pod budowę szkoły. Była to placówka przez wiele lat tętniąca życiem, stanowiąca ośrodek kultury dla całego środowiska. Począwszy od lat 70-tych XX w. rozpoczął się jej systematyczny regres, co doprowadziło nie tylko do jej upadku, lecz także stopniowej dewastacji.
Wobec braku zainteresowania zagospodarowaniem budynku po byłej szkole, ze strony władz oświatowych i lokalnych zostały z niego obecnie ponure ruiny, na skraju lasu. Podobny los omal nie spotkał także budynku dworu, po przeniesieniu z niego szkoły na teren nowego osiedla, pracowników byłego PGR.

Park

Park krajobrazowy z poł. XIX w.

Inne

Czworak, spichlerz, piwnica, gorzelnia, ogrodzenie z bramą.

tekst: Mariusz Dolhan 2011