Skatalogowanych zabytków: 11428
Zarejestruj się
Miniatura Adampol
Zdjęcie J. Laskowska 2010
Miniatura AdampolMiniatura AdampolMiniatura AdampolMiniatura AdampolMiniatura AdampolMiniatura AdampolMiniatura AdampolMiniatura AdampolMiniatura AdampolMiniatura AdampolMiniatura AdampolMiniatura AdampolMiniatura AdampolMiniatura AdampolMiniatura AdampolMiniatura AdampolMiniatura AdampolMiniatura AdampolMiniatura AdampolMiniatura AdampolMiniatura AdampolMiniatura AdampolMiniatura AdampolMiniatura AdampolMiniatura AdampolMiniatura AdampolMiniatura AdampolMiniatura Adampol

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Grzegorz ChowickiZbigniew Kałwa

Adampol

Województwo:lubelskie
Powiat:włodawski
Gmina:Wyryki
Rodzaj obiektu:Pałac

Rejestr zabytków

Zespół:pałacowy, 1923-1928 r., nr rej.: A/108/14 z 28.08.1981

Stan obecny

Sanatorium Przeciwgruźlicze.

Historia

Pałac zbudowany w latach 1923-1928 wg projektu Jana Koszczyc-Witkiewicza dla Zamoyskich.

Na początku XVII wieku wieś należała do gminy żydowskiej we Włodawie. Folwark Adampol (położony na północ od miejsca później powstałego pałacu) po raz pierwszy wzmiankowany jest w 1792 r., gdy właścicielami byli Adam i Izabela z Flemingów Czartoryscy. Miejscowość wymieniona na mapie Galicji Zachodniej Heldensfelda z 1801 -1804 r. wówczas Adampoł.
W II połowie XIX w. produkcja rolna zaczynała być tutaj nierentowna (mało urodzajne gleby), dlatego August Zamoyski (właściciel Adampola przyp. aut.) przystąpił do przestawienia gospodarki dóbr włodawskich na produkcję leśną. Naprzeciw drewnianej leśniczówki w 1895 r. wybudował dom gajowego (nie istniejący obecnie).
Po stronie północnej od w/w budynku w 1911 r. powstał budynek murowany dla nadleśniczego zwany ?nową leśniczówką?. Był to budynek o przeznaczeniu biurowo-mieszkalnym z niewielkim ogrodem, w którego północnym narożniku znajdowała się altana z żywotników. Ogród był obwiedziony od strony drogi rzędowym nasadzeniem dębu czerwonego. Przy drodze, po południowej stronie domu gajowego powstał budynek w kształcie podkowy, służący jako stajnia i wozownia. Współcześnie obudowana remiza i świetlica powtarza ten kształt.
Po stronie zachodniej w nowej leśniczówce i domu gajowego w okresie międzywojennym ulokowano zabudowę gospodarczą składającą się z: elektrowni, wodociągu, warsztatów, łaźni i stajni. W 1863 r. folwark należał do parafii rzymskokatolickiej we Włodawie. W 1871 r. folwark Adampol wchodził w skład dóbr Włodawa.W 1920 r. Konstanty Zamoyski za swoją siedzibę wybrał Adampol i zamieszkał w drewnianej leśniczówce. W 1922 r. rozbudował ją o część zachodnią oraz dostosował do celów mieszkalnych część wschodnią.
Prawdopodobnie z tego okresu pochodzą ślady ogrodu ozdobnego wokół leśniczówki, tzn: nasadzenia świerka srebrnego, krzewy lilaka i jaśminowca. W 1923 r. po wykarczowaniu ponad 20 arów lasu na północny-wschód od starej leśniczówki przystąpiono do budowy zespołu pałacowego, która trwała do 1928 r. Po 1921 r. Konstanty Zamoyski przystąpił do odbudowy folwarku. Powstały budynki: rządcówka - w miejscu istniejącej przed wojną; obora murowana w miejscu obory ?ustawionej w kwadrat? i szopy; sześciorak - w miejscu stodoły. Natomiast w północnej części folwarku powstała suszarnia chmielu i magazyny.
Pałac zbudowany w latach 1923-1928 wg projektu Jana Koszczyc-Witkiewicza dla Zamoyskich. Pałac myśliwski zbudowany przez Konstantego (1894-1963), wnuka Augusta z Różanki, syna Adama i Róży Zamoyskiej z Podzamcza. Konstanty był ożeniony z Natalią z Lubomirskich. Jest to eklektyczna budowla w duchu baroku polskiego XVII w. Oceniana jako ?najciekawsza bodaj siedziba powstała całkowicie od nowa? w okresie 20-lecia międzywojennego, która w założeniu miała być przedłużeniem pałacu w Różance.
Na przełomie września i października 1939 r. majątek i pałac zajmują Niemcy. Zamoyscy przenoszą się do oficyny, a w 1942 r. zostają wysiedleni.W dniach 27-30 IX 1939 r. w pałacu tym mieściła się kwatera generała dywizji Franciszka Kleeberga, dowódcy Grupy Operacyjnej \\\\\\\\\\\\\\\"Polesie\\\\\\\\\\\\\\\". W Adampolu? obóz pracy założony w 1942 roku, a zlikwidowany w dniach 16-17.08.1943 r. Obsługiwał administrowany przez Niemców majątek ziemski. Zgromadzonych w obozie było 600 więźniów narodowości żydowskiej. W czasie likwidacji obozu zastrzelono na miejscu wszystkich więźniów.
Po drugiej wojnie światowej folwark został częściowo włączony do PGR Korolówka a częściowo rozparcelowany, gdzie powstało samodzielne gospodarstwo. 13 lutego 1946 r. zespół pałacowy oraz otaczający teren zostaje przekazany dla potrzeb Sanatorium Przeciwgruźliczego.

Park

Park krajobrazowy z pocz. XX w.

Inne

Brama wjazdowa, lodownia.

tekst: Mariusz Dolhan 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Karol Barsolis Turysta Kulturowy 5 lat i 10 miesięcy temu
piękne sanatorium -cudowne .
Paweł JooŁ3 lata i 3 miesiące temu
Jak zabytek jest ładnie .
Ale co do leczenia to - wykanczalnia xD