Ostaszewo

Stan obecny

Właścicielami są państwo Maria i Jerzy Naumowicz.

Historia

Pałac z 1898 r,
Pierwsza wzmianka o wsi Gross Ostaschew pochodzi z 1255 r. Za czasów krzyżackich były to ziemie rycerskie w 1314 r. należące do Bertolda von Ostaschow, zaś w 1341 r. Hermana de Palsath, posiadającego 3 włóki gruntów. W latach 1423-24 właścicielem był Clauko (Klawko) z Lindy, a następnie zapewne jego syn - Gircke von der Linde (w 1440 r. zapisany jako Gierko z Lindy). Pod koniec XV w. od dziedziczki - Katarzyny wieś nabyli Jakub Białobłocki, Arnold z Frący i Andrzej Łaszewski. Na pocz. XVI w. wieś należała do Jana, Franciszka i Katarzyny Eskenów, a następnie przeszła na własność benedyktynek chełmińskich. W okresie reformacji stała się własnością luteran. Gwoli ścisłości dodać należy, że w zapiskach spotykamy Ostaszewo i Ostaszewko, który to podział zanikł w latach późniejszych. Ówczesny biskup Piotr Kostka wraz z ksienią Mortęską podjęli starania o zwrot wsi u króla Stefana Batorego. Ten wydał stosowny dekret, z tym że heretycy mieli tu siedzieć do 1600 r., płacąc klasztorowi 40 zł. czynszu rocznie. Zakonnice przejęły folwark nieco wcześniej, bo w 1592 r., a 2 lata później Mortęska oddała Ostaszewo ojcom jezuitom z Torunia, w zamian za tzw. "Kepę" k. Papowa Toruńskiego. W 1667 r. dwór w Ostaszewie płacił 3 korce żyta i tyleż owsa mesznego. W tamtym czasie we wsi był sołtys i 5 "półrolników", posiadających po jednej włóce. Byli to: Olender, Tagiel, Wioteski, Doleżała i Kużawa. Płacili oni proboszczowi w Grzywnie po pół korca żyta i tyleż owsa. Źródła wymieniają też 5 gburów (chłopów). Byli to: Kozak, Labec, Gościnny, Piątek i Kuśnierz. Majątki w Ostaszewie i Ostaszewku krótko znajdowały się w rękach króla szwedzkiego, następnie wróciły w ręce jezuitów. Ci w XVIII w. wybudowali we wsi kaplicę. Po sekularyzacji dóbr, ok. 1791 r. folwark stał się własnością prywatną. Początkowo należał do Johanna Raeschke, dalej rodziny Sponnagel, a od 1858 r. do Wegnerów. Dla nich to wzniesiono obecny pałac oraz część zabudowań gospodarczych. Z czasem Wegner wykupił mniejsze gospodarstwa, znacznie powiększając dobra. W 1868 r. na Ostaszewo składała się wieś licząca 1355,6 mórg, 265 m-ców i 60 innych budynków oraz 673-hektarowe dobra. Do majątku przynależało 13 domów z 238 m-cami oraz 30 innych budynków. Posiadał on także mleczarnię, gorzelnię i cegielnię parową, wypalająca do 2,5 mln cegieł rocznie. Folwark specjalizował się w hodowli bydła i owiec rasy Rambouillet oraz produkcji masła, które eksportowano m.in. do Berlina. Majątek przynosił 11943 marki dochodu katastralnego. W XIX w. we wsi odnaleziono grób skrzynkowy, w całości wypełniony urnami. W okresie międzywojennym właścicielem 654-hektarowego majątku był Kurt Wegner, syn Hermanna (zmarłego w 1942 r.). Dobra dostarczały 11800 marek dochodu gruntowego, a na ogólny areał składało się 638 ha ziem uprawnych, 10 ha łąk i pastwisk i 6 ha nieużytków. Oprócz wcześniej wymienionych, majątek posiadał młyn parowy i specjalizował się w hodowli konia szlachetnego półkrwi i konia zimnokrwistego. Po 1945 r. dobra znacjonalizowano i stały się one własnością Skarbu Państwa Polskiego. Po przekształceniach 89/90 właścicielem została AWRSP (obecnie ANR) która później dzierżawiła obiekt, a następnie sprzedała.
Źródła:
Strona internetowa: www.solectwoostaszewo.republika.pl
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902
Książka Adresowa Gosp. Rolnych pow. 50 ha Woj. Pomorskiego, 1929
Wszystkie prawa zastrzezone!

Opis

Pałac eklektyczny z elementami neoklasycystycznymi. Budynek wzniesiony na planie prostokąta, w dłuższej osi N-S, murowany z cegły na wysokiej kamiennej podmurówce i otynkowany. Składa się z dwóch zasadniczych brył, dwu i trójkondygnacyjnej. Bryły nakryte są dachami czterospadowymi. W fasadzie znajdują się nieznaczny ryzalit, poprzedzony schodami wejściowymi, a w elewacji ogrodowej taras na sześciokątnej przybudówce. Elewacje ozdobione są boniowaniem, gzymsami, a nad oknami znajdują się ozdobne przyczółki. Obiekt jest w trakcie prac remontowych.

Park

Park pałacowy z 2 poł. XIX w. o pow. 4,3 ha z zachowanym starodrzewem. W części przed fasadą (od str. wsch.) znajduje się jeden ze stawów, drugi zaś nieco na północ. Park jest zadbany i widać tu troskę obecnych właścicieli o przywrócenie go do dawnej świetności. W drzewostanie występują 34 gatunki drzew i krzewów w tym jarząb, jodła kaukaska oraz klon srebrzysty. W płn. części parku znajduje się mauzoleum dawnych właścicieli, przekształcone w kaplicę.

Inne

Zabudowania folwarczne z XIX/XX w.
Oficyna z 1890 r.
We wsi schrony z okresu 2. w. św.


tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011