Strzemkowo

Stan obecny

Własność prywatna

Historia

Dwór z XIX w.
Strzemkowo to wieś leżąca 7 km na północ od Inowrocławia. Jedna z jej dawnych nazw to Strzemikowo. W 1583 r. wieś liczyła 6 łanów osiadłych, które dziedziczył Wojciech Niemojewski. Później wieś wchodziła w skład dóbr możnego rodu Działyńskich z Kościelca. Początkowo należała do Zygmunta Działyńskiego, wojewody kaliskiego, starosty inowrocławskiego ...etc., następnie do jego synów Macieja i Pawła. Ci w imieniu swoim i młodszych braci: Jana i Jakuba, w 1685 r. wydzierżawiali Gnojno i Strzemkowo Marcinowi Umińskiemu. Na pocz. XVIII w. wieś znalazła się pod panowaniem Jakuba Działyńskiego, wojewodzica kaliskiego, a następnie jego bratanka Józefa. W 1791 r. wzmiankowany był tu Michał Śmigielski, syn Tadeusza, następnie właścicielami byli Karłowscy. Po III rozbiorze Polski wieś na prawie 100 lat przeszła w ręce niemieckie. Dopiero ok. 1880 r. właścicielem został Józef Trzebiński. W tymże roku zmarł w Strzemkowie zasłużony dla sprawy polskiej wojak i wygnaniec z powstania styczniowego – ksiądz Józef Łebiński. Kształcił się on w Trzemesznie, a później w seminarium we Włocławku, gdzie otrzymał święcenia. Trafił do parafii Gowarowa na Kujawach pod Ostrołęką, gdzie zaskoczyło go powstanie, w którym wziął udział. Był ranny, wieziony do Prus, następnie uwięziony. Po zwolnieniu przebywał u Skórzewskich w Kretkowie i Rekowskich w Gorazdowie. Nie znalazł posady duchownego, więc podjął się pracy rolnika w Strzemkowie.
W 1888 r. we wsi znajdował się tylko jeden dom, zamieszkały przez 7 osób. W części dworskiej było 7 domów i 124 mieszkańców, w tym 117 katolików i 7 ewangelików. Majątek miał 260 ha obszaru, w tym 235 ha ziem uprawnych, była tu także owczarnia zarodowa rasy Rambouillet i cegielnia. Józef Trzebiński zmarł 15 czerwca 1893 r. i pochowany został w Inowrocławiu. Prawdopodobnie to dla niego wybudowano w miejscu wcześniejszego budynku nieistniejący obecnie dwór. Dalej gospodarowała tu wdowa, Maria Trzebińska, do swojej śmierci w 1904 r. Pochowana została w Inowrocławiu obok męża. Ich córka Józefa w 1891 r. zaślubiła w Orłowie Teodora Dembińskiego h. Rawicz (1856-1900). Maria była jego drugą żoną (po Anieli Liszkowskiej), a ze związku tego pochodzili synowie: Stanisław Wojciech (1859-1939) ożeniony z Jadwigą Chrzanowską herbu Poraj i Witold (1900-1917).
W 1909 r. jako właściciel 280-hektarowego majątku podawany jest Antoni Grobelski. Dochód gruntowy wykazywany do oszacowania podatku, wynosił w tymże roku 6007 marek. Z kolei w księdze adresowej, z 1926 r., jako właścicielka podawana jest Antonina Grobelska. Na ogólny areał 278 ha, przypadało 272 ha ziemi uprawnej. Czysty dochód gruntowy w 1926 r. wynosił ponad 2000 talarów. Grobelska gospodarzyła w Strzemkowie do 1939 r. W 1930 r. wieś liczyła 132 mieszkańców, był tu wiatrak należący do S. Stelmachowskiego i kowal Zaremba. W latach 2. wojny światowej Strzemkowo znajdowało się pod zarządem niemieckim i nosiło nazwę Wappenhof. Po wojnie majątek znacjonalizowano, a właścicielem został Skarb Państwa Polskiego. W 1969 r. rozebrano dwór, a na jego fundamentach wybudowano obecny budynek mieszkalny, który niestety architektonicznie w niczym nie przypomina oryginału.
Opracowanie własne na podst. dostępnych źródeł i badań terenowych.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór w Strzemkowie wznosił się przy północnej granicy parku. Wybudowany na planie prostokąta, w dł. osi zbliżonej do W-E, fasadą skierowany na południe (z lekkim odchyleniem na wschód). Na osi wejścia znajdowała się aleja biegnąca przez park w kier. południowym. Obecny budynek nie posiada cech stylowych i prawdopodobnie stoi w miejscu dawnej oficyny, a nie dworu. .

Park

Park z XIX w. o pow. 1,2 ha. Rośnie tu ponad 400 wiekowych drzew, m.in. dęby szypułkowe, klony jesionolistne, wiązy szypułkowe i lipy drobnolistne. Południowa i zach. część parku jest bardziej "dzika", niemniej jednak założenie jest zadbane, dokonano nowych nasadzeń i widać tu zaangażowanie obecnego użytkownika w przywróceniu parkowi dawnej świetności.

Inne

Zabudowania gospodarcze z pocz. XX w.
Kaplica barokowa z pocz. XX w. znajdująca się na terenie parku
Obok kaplicy oryginalny, kamienny krzyż

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011