Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Piotrków Kujawski
Zdjęcie Marek Kujawa
Miniatura Piotrków KujawskiMiniatura Piotrków Kujawski

Zdjęcie archiwalne

Miniatura Piotrków Kujawski
Zdjęcie Marek Kujawa

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Marek Kujawa

Piotrków Kujawski

Województwo:kujawsko-pomorskie
Powiat:radziejowski
Gmina:Piotrków Kujawski
Rodzaj obiektu:Dwór

Rejestr zabytków

Zespół:dworski, nr rej.: 419/A z 14.12.1998

Stan obecny

Przedszkole Samorządowe w Piotrkowie Kujawskim

Historia

Dwór z poł. XIX w.
Piotrków Kujawski to miasteczko leżące 18 km na północ od Sompolna i 36 km na płd.-wschód od Inowrocławia. Najstarsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1252 r. i mówi o przekazaniu Piotrkowa biskupstwu włocławskiemu wraz z innymi wsiami, przez Kazimierza, księcia kujawsko-łęczyckiego. W 1325 r. wzmiankowana tu była pierwsza parafia, aczkolwiek budowę pierwszego kościoła przypisywało się jednemu z pierwszych biskupów kujawskich – Lucidusowi. Ciekawostką dot. biskupa jest fakt, że oprócz Kruszwicy rezydował on także w Dźwierzchnie k. Złotnik Kujawskich. Pierwotny kościół w Piotrkowie spłonął podczas najazdów krzyżackich w 1331 r. Po odbudowaniu spłonął ponownie. W latach 1557-1566 część wiejska Piotrkowa znajdowała się w rękach Szymona Piotrowskiego i liczyła 8 łanów. Z kolei pleban miał 3 łany, 6 zagrodników i 1 rzemieślnika. Do początku XVIII w. kościół miał dwóch kolatorów i dwóch proboszczów, których uposażenie pochodziło z połowy Piotrkowa i z dóbr Lubszyna, od dwóch różnych dziedziców.
Osada w 1677 r. otrzymała od króla Jana III Sobieskiego przywilej na trzy jarmarki, a August II „dołożył” do tego jeszcze dwa, w 1706 r. Liczba jarmarków z czasem doszła do 12 rocznie, by z czasem spaść do 6. Na pocz. XVIII w. Piotrków znajdował się w rękach braci Piotrowskich, a w 1728 r. Bartłomieja Głębockiego, podkomorzego brzesko-kujawskiego. W 1738 r. otrzymał on od króla Augusta III przywilej na lokację miasta na prawie magdeburskim. Córka Głębockiego, Domicella wyszła za Kazimierza Bogatko, kasztelana kruszwickiego, który tym sposobem został kolejnym dziedzicem Piotrkowa. W tym czasie rozpoczął się duży napływ ludności, szczególnie żydowskiej, gdyż miasto nie posiadało gruntów umożliwiających działalność rolniczą. Ze związku Bogatków pochodziły trzy córki: Agnieszka 1-o voto z Lasocka, 2-o v. Miączyńska; Petronella zamężna za Zakrzewskiego i Marianna zamężna za Mleckiego.
W 1800 r. miasteczko liczyło około 500 mieszkańców z tendencją dalszego wzrostu, a w 1867 r. utraciło prawa miejskie, m.in. na skutek zaangażowania m-ców w powstaniu styczniowym. Większość mieszkańców stanowili wówczas żydzi i dlatego Piotrków nazywany był Piotrkowem Żydowskim. Część wiejska w 1827 r. liczyła 44 domy, zamieszkałe przez 360 osób. Około 1885 r. liczba jej mieszkańców spadła do 205. Folwark w 1886 r. liczył 777 mórg, w tym 680 mórg ziem uprawnych, 70 mórg łąk i pastwisk, 7 mórg w osadach i 20 mórg nieużytków. Było tu 11 budynków murowanych i 2 drewniane. Zaprowadzony w majątku płodozmian był 6 i 8 polowy. Wcześniej do majątku należał też folwark Łepkówka ze 135 morgami, który przed 1886 r. został od niego odłączony.
W poł. XIX w wzniesiony tu został w otoczeniu parku obecny dwór. Nie wiadomo czyją wówczas własnością był majątek, natomiast ok. 1863 r. kupił go Jan Wilhelm Maske (zmarły w 1881 r.). Ostatnimi właścicielami dworu była rodzina Tabaczyńskich. Ok. 1890 r. Piotrków był siedzibą gminy, liczącej ogółem 13720 mórg i zamieszkałej przez 4623 osoby. W osadzie miejskiej znajdowały się: trzy wiatraki, destylarnia, szkoła początkowa, „przykomórek” celny i 60 domów, w 1827 r. zamieszkałych przez 643 osób, a w 1890 r. - 1012 osób (w tym 730 żydów). W 1930 r. majątek Bolesława Tabaczyńskiego liczył 446 ha. W tymże roku wieś i gmina Piotrków liczyła 1191 mieszkańców. Przynależały do niej miejscowości: Białe Błoto, Bycz, Galczyce, Gradowo, Kryszkowice, Lubsin, Palczewo, Tomisławice i Wójcin.
Osada miejska Piotrków Kujawski, w 1930 r. liczyła 995 m-ców. Była tu cegielnia Teofila Kubackiego., 5 młynów: S. Dobrowolskiego, Wardeckiego & Jankowskiego, M. Mogielewskiego, W. Opasika i P. Żywiczki, wiatraki J. Piechowskiej i T. Rudolfa i Spółki. Oprócz tego w miasteczku były liczne sklepy i punkty usługowe. W latach 1939-1945 jego nazwę zniemczono na Petrikau, a po 1943 r. używano także nazwy Wartheland. Po 1945 r. majątek przeszedł na własność Skarbu Państwa Polskiego, a w 1949 r. w budynku dawnego dworku utworzono przedszkole. W latach 2010-12 przeprowadzono projekt "Rewitalizacja zespołu dworsko-parkowego" mający na celu uporządkowania terenu parku, który stał się parkiem miejskim.
Opracowanie własne na podst. dostępnych źródeł w Internecie i badań terenowych.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Budynek piętrowy, niegdyś parterowy z dwuspadowym dachem, z ryzalitem i piętrową facjatką. Obecnie na skutek przeprowadzonych remontów pozbawiony cech stylowych. W części frontowej pozostał dolny fragment ryzalitu z wejściem i schodami, facjatkę rozebrano. W elewacji ogrodowej znajduje się przebudowana weranda z tarasem, oraz zachowane stare schody, ujęte murkami.

Park

Park z 2. poł. XIX w. W 2012 r. zakończono rewitalizację założenia. Oczyszczono stawy, ścieżki spacerowe otrzymały nową nawierzchnię, postawiono klomby z kwiatami i nowe ławeczki, dokonano także nowych nasadzeń. Na terenie parku rośnie zabytkowy drzewostan, m.in. dęby szypułkowe, kasztanowce, brzozy brodawkowate, lipy drobnolistne i jesiony wyniosłe.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.